Lê Giản – Wikipedia tiếng Việt

Bởi tuhocmoithu
Lê Giản

Lê Giản, tên thật là Tô Dĩ (sinh ngày 2 tháng 8 năm 1911, tại thôn Xuân Cầu, xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên – mất ngày 20 tháng 10 năm 2003, tại Hà Nội), là một nhà cách mạng và chính khách Việt Nam. Ông là người đứng đầu ngành Công an Việt Nam từ năm 1946 cho đến năm 1952, tương đương với Bộ trưởng Bộ Công an ngày nay. Ngoài ra, ông còn từng giữ các chức vụ Vụ trưởng Vụ Trị an hành chính, Bộ Công an (1955 – 1958), Thẩm phán rồi Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao (1958 – 1979). Ông được Nhà nước Việt Nam truy tặng Huân chương Hồ Chí Minh năm 2011 vì những đóng góp của mình đối với đất nước.

Theo tài liệu của dòng họ Tô, Lê Giản và những nhà cách mạng Tô Chấn, Tô Hiệu, Tô Quang Đẩu là bạn bè họ, cùng là hậu duệ 4 đời của Đốc học Tỉnh Nam Định Tô Ngọc Nữu .

Thân phụ ông, Tô Chuẩn, làm nghề thầy đồ, dạy chữ Nho và chữ Quốc ngữ cho con em các gia đình khá giả trong làng. Mẹ ông làm buôn bán nhỏ, nuôi sống gia đình. Từ nhỏ, ông được thân phụ dạy chữ Nho, chữ Quốc ngữ; đến năm ngoài 10 tuổi, ông cùng người anh em họ Tô Hiệu theo học các lớp đồng ấu, dự bị, sơ đẳng ở trường làng.

Năm 11 tuổi, mẹ mất, ông được mái ấm gia đình gửi ra TP. Hà Nội ở nhờ một người bà con kinh doanh tơ lụa nuôi cho ăn học và trợ giúp việc làm vặt trong nhà. Ông lần lượt học tại những trường Hàng Vôi, Sinh Từ ở TP.HN cho đến năm 1929, khi đã 18 tuổi, ông thôi học và đi làm thư ký giúp việc cho một nhà buôn Pháp ở Hàng Gai ( Thành Phố Hà Nội ) .

Mục Lục

Bước đầu tham gia hoạt động giải trí cách mạng[sửa|sửa mã nguồn]

Khi đi học ở TP.HN, ông sớm chịu ảnh hưởng tác động của những thành viên Nước Ta Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội đang hoạt động giải trí bí hiểm tại Bắc Kỳ. Ông tham gia vào tổ chức triển khai Học sinh đoàn và Xích vệ đoàn, những tổ chức triển khai ngoại vi của Nước Ta Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội, nhiều lần tham gia rải truyền đơn tại Thành Phố Hà Nội. Tháng 12 năm 1929, ông được kết nạp vào Đông Dương Cộng sản Đảng. [ 1 ]Tháng 6 năm 1930, sau khi Đông Dương Cộng sản Đảng hợp nhất vào Đảng Cộng sản Việt Nam, ông được Tô Chấn sắp xếp vào Hồ Chí Minh cùng với Tô Hiệu, Tô Quang Đẩu. Bấy giờ chính quyền sở tại thực dân tại Nam Kỳ thẳng tay đàn áp những trào lưu cách mạng, ông bị mất liên lạc với tổ chức triển khai nên tham gia hoạt động giải trí cho Nước Ta Quốc dân Đảng một thời hạn trước khi tổ chức triển khai này bị chia rẽ và tan rã .Năm 1931, ông xin vào làm cho một chủ tàu biển chạy tuyến Hồ Chí Minh – TP. Hải Phòng – Hongkong – Nước Singapore với dự tính trốn đi Pháp, đi Liên Xô hoạt động giải trí. Tuy nhiên khi vào đến Hải Phòng Đất Cảng thì ông bị chỉ điểm nên bị thực dân Pháp bắt giam. Tuy nhiên sau thời hạn dài thẩm tra, do không có chứng cứ buộc tội nên ông được thả tự do .Sau khi được tha, ông ở lại TP. Hải Phòng, sau đó bắt liên lạc được với tổ chức triển khai và hoạt động giải trí trong trào lưu Mặt trận dân chủ, Hội Ánh sáng, Truyền bá quốc ngữ, Ái hữu tư thục … cho đến năm 1937. Thời gian này, ông nhiều lần thao tác với một chỉ huy cũ của Nước Ta Quốc dân Đảng, nay hoạt động giải trí cho Đảng Cộng sản Đông Dương, Trần Huy Liệu, khởi đầu mối quan hệ thân tình giữa 2 người nhiều năm sau này .Từ năm 1938 đến 1939, ông được giao trách nhiệm đảm nhiệm cơ quan giao thông vận tải liên lạc, ấn loát ở Hải Phòng Đất Cảng, rồi công tác làm việc tại Thành ủy Hải Phòng Đất Cảng. Trong thời hạn này, ông nhiều lần bị mật thám Pháp bắt bớ, tra khảo, nhưng vì không có vật chứng nên không buộc tội được .

Bị lưu đày và trở lại Tổ quốc[sửa|sửa mã nguồn]

Tuy nhiên, đến đầu năm 1940, do cơ sở bị lộ, ông được lệnh phải vận động và di chuyển khỏi TP. Hải Phòng trong vòng 24 giờ. Nhưng do mất liên lạc, ông chưa kịp đào thoát thì bị chính quyền sở tại thực dân bắt giam. Ông bị phán quyết và bị đi lưu đày ở những nhà tù Bắc Mê Hà Giang ( tháng 6 năm 1940 ), Sơn La ( tháng 11 năm 1940 ) [ 2 ] và sau đó bị đưa sang lưu đày ở Madagascar vào tháng 5 năm 1941. [ 1 ] Tàu đến Madagascar vào tháng 7 năm 1941. Cùng bị lưu đày tại Madagascar với ông có những ông Hoàng Đình Rong, Phan Bôi, Vũ Văn Địch, Nguyễn Thế Truyền. Theo hồi ký của Lê Giản, tổng số trước sau có 27 người Nước Ta bị lưu đày tại đây, gồm cả Hộ pháp Cao Đài Phạm Công Tắc. [ 3 ]

Tháng 11 năm 1942, quân đội Anh chiếm lại được Madagascar từ tay chính quyền Vichy và trả tự do cho nhóm lưu đày. Ông cùng các đồng chí của mình tuyên bố nguyện vọng được tham gia chống phát xít cùng với quân Đồng Minh. Cơ quan tình báo Anh SOE tuyển mộ ông cùng 6 đồng chí nữa vào Lực lượng 136 (Force 136) và đưa sang Calcutta (Ấn Độ) huấn luyện về truyền tin, chuẩn bị tung về hoạt động ở Đông Dương, bấy giờ đang do quân Nhật kiểm soát. Ngoài Lê Giản, 6 người còn lại là Hoàng Đình Rong, Đoàn Ngọc Rê, Phan Bôi, Vũ Văn Địch, Nguyễn Văn Ngọc và Nguyễn Văn phòng.[4]

Sau một thời hạn huấn luyện và đào tạo, nhóm 7 người lần lượt được quân Đồng Minh thả dù vào Đông Dương thành nhiều đợt. Ông và Hoàng Đình Giong là toán tiên phong được đưa nhảy dù trên không vào Cao Bằng ngày 25 tháng 10 năm 1944. Toán thứ 2 gồm Phan Bôi và Đoàn Ngọc Rê, cũng đáp xuống Cao Bằng cuối tháng 11 năm 1944. Toán ở đầu cuối gồm Nguyễn Văn phòng, Nguyễn Văn Ngọc, Vũ Văn Địch được thả vào gần TP.HN vào tháng 5 năm 1945. [ 5 ] Các nhóm có trách nhiệm bắt liên lạc với những tổ chức triển khai chống phát xít, sau đó truyền thông tin về cho bộ chỉ huy quân Đồng Minh ở Côn Minh ( Trung Quốc ). Cả ba nhóm sau đó đều bắt liên lạc và hoạt động giải trí cho tổ chức triển khai Việt Minh cho đến ngày Nhật Bản đầu hàng. [ 4 ] [ 6 ]

Hoạt động trong ngành Công an[sửa|sửa mã nguồn]

Sau khi đáp xuống Cao Bằng, ông cùng Hoàng Đình Rong lập tức bắt liên lạc với tổ chức triển khai Đảng Cộng sản Đông Dương và được giao trách nhiệm tổ chức triển khai kiến thiết xây dựng căn cứ địa ở Việt Bắc cho đến tháng 9 năm 1945. Ông cũng chính là người được lãnh tụ Hồ Chí Minh giao trách nhiệm thiết kế xây dựng trường bay Lũng Cò vào tháng 7 năm 1945 để nhận tiếp tế từ những máy bay Mỹ thuộc OSS cho Việt Minh, cũng như ship hàng hoạt động giải trí sơ tán những phi công Mỹ bị quân Nhật bắn rơi. [ 7 ] [ 8 ]Sau khi Cách mạng tháng 8 thành công xuất sắc, tháng 10 năm 1945, ông được nhà nước Cách mạng lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa điều động về TP. Hà Nội và cử giữ chức vụ Phó giám đốc Sở Liêm phóng Bắc bộ ( Giám đốc là Chu Đình Xương ). Ngày 21 tháng 2 năm 1946, những Sở Cảnh sát và Sở Liêm phóng trên toàn nước hợp thành Nước Ta Công an vụ, đặt dưới quyền quản trị của Bộ Nội vụ. [ 9 ] Ngày 22/2/1946 ông Nguyễn Dương được chỉ định vào chức vụ Giám đốc Nước Ta Công an Vụ. [ 10 ]

Ngày 18 tháng 4 năm 1946, Bộ trưởng Nội vụ Huỳnh Thúc Kháng đã ký Nghị định 121-NV/NĐ, quy định tổ chức ngành Công an vụ thành 3 cấp. Theo đó, cấp trung ương gọi là Nha Công an Việt Nam, đặt dưới quyền điều khiển trực tiếp của Tổng giám đốc Việt Nam công an vụ, đồng thời cũng quy định “giúp việc cho Tổng giám đốc Việt Nam công an vụ là một Phó giám đốc”. Ngày 2 tháng 5 năm 1946, Bộ trưởng Nội vụ Huỳnh Thúc Kháng ký Nghị định số 129 NV/NĐ, cử ông vào chức vụ Phó Giám đốc Việt Nam Công an Vụ, phụ tá cho Giám đốc Công an Vụ Nguyễn Dương.[11] Chỉ 37 ngày sau, ngày 8 tháng 6 năm 1946, Chủ tịch Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 100, chấp thuận cho ông Nguyễn Dương từ chức Giám đốc Việt Nam Công an Vụ và cử ông thay chức vụ này.[12]

Trên cương vị đứng đầu ngành công an, ông đã hoạt động giải trí tích cực để bảo vệ chính quyền sở tại Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ, đặc biệt quan trọng với Vụ án Ôn Như Hầu nhiều tranh cãi. Khi Toàn quốc kháng chiến nổ ra, ông được giao trách nhiệm tổ chức triển khai ATK Định Hóa, bảo vệ những cơ quan TW đang đóng tại đây. Ông cũng đồng thời đảm nhiệm chức vụ Khu ủy viên An toàn khu. Ngày 5 tháng 4 năm 1948, Bộ trưởng Nội vụ Phan Kế Toại ký Nghị định số 291 / NĐ tổ chức triển khai lại cỗ máy ngành Công an. Theo đó Nha Công an Nước Ta đổi tên thành Nha Công an Trung ương. Tên gọi Nước Ta Công an vụ và tổ chức triển khai Sở Công an Kỳ không còn sử dụng. Chức vụ của ông đổi khác từ Giám đốc Nước Ta Công an Vụ thành Giám đốc Nha Công an Trung ương .Tháng 9 năm 1952, ông Trần Quốc Hoàn được chỉ định thay ông làm Giám đốc Nha Công an. [ 13 ] Ông được điều động tham gia công tác làm việc cải cách ruộng đất. Đến đầu năm 1955, ông được điều động trở lại ngành Công an, giữ chức Vụ trưởng Vụ Trị an hành chính, Bộ Công an kiêm Cục trưởng Cục Biên phòng ( nay là Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng Nước Ta ). [ 14 ] Theo sắc lệnh 169 – SL ngày 18 tháng 7 năm 1953 thì ông giữ chức vụ Giám đốc Vụ Trị an Hành chính, Bộ Công an ( Phó Giám đốc là Nguyễn Tuấn Thúc ). [ 15 ]

Hoạt động trong ngành Tòa án[sửa|sửa mã nguồn]

Tháng 5 năm 1958, ông được phân công làm Thẩm phán, Ủy viên Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao. Tháng 9 năm 1960, ông được bổ nhiệm là Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao. Ông công tác trên cương vị này đến tháng 6 năm 1979 mới nghỉ hưu.

Những năm cuối đời[sửa|sửa mã nguồn]

Sau khi nghỉ hưu năm 1979, ông sống cùng mái ấm gia đình tại thành phố TP.HN. Trong những năm cuối đời, ông viết nhiều bài báo và tham luận góp quan điểm với chỉ huy nhà nước về những yếu tố chính trị, về dân chủ. Ông còn được suy cử làm Trưởng ban danh dự Ban liên lạc họ Tô Nước Ta tiên phong .Ông mất ngày 20 tháng 10 năm 2003, tại TP. Hà Nội, hưởng thọ 92 tuổi .
Con gái lớn của ông là Tô Hồng Thu, gả cho ông Phan Văn Xoàn, về sau là Thiếu tướng, Tư lệnh Cảnh vệ. [ 16 ]

Liên kết ngoài và tìm hiểu thêm[sửa|sửa mã nguồn]

You may also like

Để lại bình luận