Giới thiệu khái quát thị xã Kiến Tường – Tỉnh Long An – https://tuhocmoithu.com

– Diện tích tự nhiên: 20.428,20 ha, có đường biên giới dài 26,164km

– Dân số:  64.589 nhân khẩu

– Địa giới hành chính: Đông giáp huyện Mộc Hóa; Tây giáp huyện Tân Hưng; Nam giáp huyện Tân Thạnh; Bắc giáp huyện Kôngpôngrồ, tỉnh Vrây-viêngVương quốc Campuchia.

Thị xã Kiến Tường có 08 đơn vị hành chính: Gồm 3 phường, 5 xã: Phường 1, phường 2, phường 3, xã Thạnh Trị, xã Bình Tân, xã Bình Hiệp, xã Tuyên Thạnh, xã Thạnh Hưng.​

TRUYỀN THỐNG VĂN HÓA

Thị xã Kiến Tường là vùng đất có sự hiện hữu của con người rất sớm, có niên đại vào khỏang 2.800 năm thuộc thời kỳ tiền sử. Đầu thời kỳ Óc Eo ( tức là nền văn hóa truyền thống Óc Eo Phù Nam ) nhiều di chỉ đã tìm thấy ở Gò Gòn, Gò Hang, Gò Vĩnh Châu ( huyện Tân Hưng ), Gò Dung ( huyện Tân Thạnh ) Chùa Nổi ( huyện Vĩnh Hưng ) Gò Đế ( thị xã Kiến Tường ) có niên đại từ thế kỷ I – thế kỷ VIII sau công nguyên. Sau đó vùng đất này trải qua hàng thế kỷ – hoang sơ không người ở .Vào đầu thế kỷ 18 Cha ông ta từ miền Trung lánh nạn cuộc chiến tranh, áp bức bóc lọt, phong kiến, đi tìm đất sống đến vùng đất này để khẩn hoang, từng nhóm thành viên, thời chúa Nguyễn. Vào cuối thế kỷ XVIII sau khi vượt mặt nhà Tây Sơn những vua quan nhà Nguyễn tổ chức chiêu mộ dân từ miền ngoài, đưa vào đây khẩn hoang, lập ấp, lập đồn điền, giữa vùng đầm lầy hoang vu và hiểm trở .Dân cư thị xã Kiến Tường và cả vùng Đồng Tháp Mười được hình thành và tăng trưởng đa phần từ những hình thức di dân là chính. Dân cư có đức tính lao động chịu khó, chịu khó với lao động nông nghiệp là nghề sản xuất chính, chiếm trên 70 % lao động của nền kinh tế tài chính, lao động ngành nghề khác chiếm khoảng chừng 30 % .Thị xã Kiến Tường với 20.428,20 ha diện tích quy hoạnh tự nhiên, 64.589 nhân khẩu và có 08 đơn vị chức năng hành chính cấp xã, gồm ( 3 phường, 5 xã ) : P. 1, phường 2, phường 3, xã Thạnh Trị, xã Bình Tân, xã Bình Hiệp, xã Tuyên Thạnh, xã Thạnh Hưng. Trên địa phận thị xã có 06 dân tộc bản địa sinh sống ( Kinh, Hoa, Khơ-me, Nùng, Mường, Thái ), số nhân khẩu những dân tộc bản địa Hoa, Khơ-me, Nùng, Mường, Thái chiếm khoảng chừng 0,0083 % / tổng nhân khẩu trên địa phận thị xã. Các tôn giáo chính ở thị xã gồm : Phật giáo, Thiên chúa giáo, Tin lành, Cao đài, Hòa Hảo chiếm 0.09 % dân số toàn thị xã .

Các ngành nghề truyền thống địa phương:

Kiến Tường có nhiều ngành nghề bằng tay thủ công như : Nghề đóng ghe, nghề đương đệm bàng, nghề làm mắm, ủ nước mắm, nghề đương những dụng cụ bắt cá … đã sống sót rất lâu và nuôi sống người dân .

a. Nghề đóng ghe, xuồng: Trong quá trình khai phá đất đai, với điều kiện của vùng sông nước, phương tiện giao thông đi lại, vận chuyển lương thực, thực phẩm, lại chuyên nghề đánh bắt thủy sản. Do đó, phương tiện giao thông đường thủy là cần thiết đối với mọi người, từ đó hình thành nghề đóng ghe lườn, xuồng ba lá không chỉ phục vụ nhân dân địa phương mà còn đáp ứng nhu cầu cho nhiều nơi khác. Nghề đóng ghe lườn Mộc Hóa có nét riêng cho sản phẩm mình và trong quá trình vận chuyển thủy sản đi tốc độ nhanh, nhảy sóng giỏi, chạy buồm tốt. đối với xuồng ba lá rất thuận lợi cho công việc giăng câu, đặt lọp, đi ruộng.

b. Nghề đương đệm bàng:

Câu ca dao :“ Em người con gái Bắc Chan ,Lấy chồng Tân lập, đêm đêm giã bàng “Hay : “ Anh đi ghe cá mũi son ,Để am đương đệm cho mòn ngón tay “Những câu ca dao trên đã phản ánh hoạt động và sinh hoạt của vùng nông thôn ở vùng Đồng Tháp Mười khi xưa ; chồng đi nghe, vợ ở nhà ngoài việc đồng áng còn thêm nghề đương đệm, là cách gọi chung nghề dùng cọng bàng phơi khô, đập dẹp để đương những vật dụng như : đệm nằm ngũ, phơi lúa, làm buồm nghe, cà ròn dựng nông sản, bao đựng muối hoặc những loại khác như : nón, túi xách đi chợ, cặp học viên, nốp để ngũ … Khác với dệt chiếu, đương đệm không dùng khung mà công cụ đa phần làm bằng tay, đôi bàn tay khôn khéo của người đan quyết định tính thẩm mỹ và nghệ thuật của chiếc đệm được đương theo một người hoặc nhóm người tùy theo khổ đệm và sự phân công lao động của mái ấm gia đình .

c. Nghề cá: Do nguồn cá ở Mộc Hóa  rất nhiều nên nghề đánh, bắt cá vùng này có nhiều hình thức:

Nghề đặt lọp: Lọp là dụng cụ dùng đặt cá phổ biến trên đồng, với nguyên tắc đặt ngược dòng nước chảy. Có 2 cách đặt lọp: đặt lọp lùi tức vén cỏ, đặt lọp xuống để lú đáp lợp lên cho cá vào không bị chết, hoặc đặt lọp có ven đăng (Đăng làm bằng tre dài khoảng 2m, thân tròn nhỏ, người ta dùng dây chạy để bện lại thành từng tấm dài), người ta thường cắm một hàng đăng dài từ 4 – 5m đặt 1 lọp. Lọp thường đặt bắt cá lóc, tôm, rắn…những người đặt nhiều lọp mỗi ngày giở khoảng 100 lọp.

Nghề đặt lờ: sau nghề lọp, nghề đặt lờ góp phần không nhỏ trong thu nhập của người dân, lờ thường được đặt ở luồng nước chảy, trên cánh đồng ngập nước, ở những vùng trấp nước cao khoảng 50 – 60 cm, lờ bánh ú thường bắt cá rô, cá sặt…Một hộ thường đặt vài trăm lờ, tuy số lượng cá ít nhiều nhưng số lượng lờ nhiều cũng thu nhập khá cao.

Nghề đặt xà di: là dụng cụ chuyên bắt cá rô, khi đặt xà di người ta móc một lỗ hoặc lấy gót chân ấn lỗ xuống đất, bỏ lúa vào lỗ rồi đặt xà di dựng đứng trên lỗ, khi cá rô vào ăn lúa xong, lên ngóp sẽ chui vào xà di. Xà di được bện bằng kẽm hoặc dây đồng nên việc di chuyển rất thuận lợi, khi chở trên xuồng, người ta lấy hom ra đè dẹp xà di xuống để chở được nhiều, không cồng kềnh, lúc đặt sẽ mở tròn gắn hom vào.

Nghề đặt ống trúm: là dụng cụ chuyên bắt lươn, trúm thường đặt vào đầu mùa nước nổi hoặc mùa tát đìa. Đầu mùa nước nổi lươn theo nước để ăn trùn, dế ở độ sâu 4 – 5 tấc. Người đặt trúm phải theo nước, nước lên đến đâu đặt trúm đến đó, đặt trúm người dân sử dụng mồi cá hoặc trùn nấu nhồi với bùn đất, vo thành cục tròn, sao cho dẻo thấm nước, tan dần, ống trúm được chở bằng xuồng hoặc cộ để đi đặt và phải đặt hết ống trúm trước khi trời tối để sáng hôm sau đi giở.

Nghề chất chà: Khi mùa nước nổi kết thúc thì bắt đầu nghề chất chà, người ta thường chất chà thành hình chữ nhật hoặc hình vuông, to, nhỏ khác nhau tùy nơi. Có 2 cách chất chà: cắm những nhành chà xuống đất theo thứ tự hoặc làm khuôn bao quanh và ném những nhánh chà lộn xộn vào. Vào những ngày 10 hoặc 25 âm lịch lúc nước kém, người ta giở chà bắt cá. Khi nước vừa đứng, người ta dùng lưới bao quanh đóng chà lại, đem những nhánh chà ra, gom đăng hay lưới thành diện tích nhỏ và dùng vợt xúc cá đổ lên xuồng hoặc ghe, chất chà là nguồn thu hoạch cá rất lớn ở vùng Đồng Tháp Mười.

Nghề đóng đáy: Vào mùa lũ việc đóng đáy được thực hiện liên tục, do nước đổ về và mang theo nhiều cá các lọai nên nghề đóng đáy thu hoạch rất cao. Miệng đáy được đương rất to, chỉ túm lại dần ở phần đáy, cuối miệng đáy có đặt đục để hứng cá, bốn góc miệng đáy được cột vào cột đáy cắm ở sông bằng cây cao, có những thùng phuy làm bè đóng đáy thu được đủ loại cá, tôm, cua…khi mùa lũ là mùa cá linh rất nhiều nên người ta thường làm mắm và ủ nước mắm.

Nghề câu có nhiều loại: câu rê, câu nhấp, câu giăng, câu cắm…câu rê có cần bằng tre, trúc dài khoảng 3- 3,5m, có dây dài gấp 2-3 lần cần câu, lưỡi câu móc mồi nhái, cá nhỏ hoặc thằn lằn, câu nhấp cũng giống như câu rê nhưng dây ngắn hơn, thường câu ở bàu, đìa. Câu cắm: cần làm bằng tre, trúc dài trên dưới 1m, được cắm trên đồng hoặc theo các bờ đìa, ao. Câu giăng thường có đường dây dài, tùy theo nước và cá mà móc mồi khác nhau, lưỡi câu cũng thay đổi, người giăng câu phải có kinh nghiệm, không chỉ biết lúc nào nên sử dụng loại câu gì, mồi gì mà còn phải biết luồng, hướng cá đi.

Ngoài nghề đánh bắt cá cá còn có nghề giăng lưới, chày, và tác đìa, gác cu, bắt trích, cúm núm … cũng đem lại nguồn thu nhập .Ngày nay, chỉ còn 1 số ít nghề còn sống sót như : đan đệm, giăng lưới, giăng câu ( mùa nước nổi ), nghề chất chà … nhưng không nhiều trong những hộ dân vì lượng cá ít đi nhiều

DI TÍCH – DANH THẮNG – DANH NHÂN

GÒ BẮC CHIÊNG

Gò Bắc Chiêng nằm ở tả ngạn sông Vàm Cỏ Tây, thuộc phường 1, thị xã Kiến Tường tỉnh Long An, là một TT kinh tế tài chính, chính trị, quân sự chiến lược rất quan trọng của khu vực Đồng Tháp Mười .Từ thời Nguyễn, triều đình đã cho đặt nơi đây một đồn lũy để trấn giữ biên giới, được gọi là Thủ sở Tuyên Oai. Khoảng năm 1864 – 1866, đồn Tuyên Oai là một trong những chiến lũy quan trọng của địa thế căn cứ Đồng Tháp Mười trong trào lưu kháng Pháp của Thiên Hộ Dương, Đốc binh Kiều. Cuối năm 1945, khi tái chiếm Mộc Hóa, giặc Pháp đã cho lập đồn Mộc Hóa tại đỉnh Gò Bắc Chiêng có cấu trúc theo hình chữ nhật được bảo phủ bằng tường đất dày, cao 2 m, có lỗ châu mai với 3 lớp hàng rào kẽm gai, 4 góc có 4 lô cốt, giữa đồn có TT đề kháng, bên trên có chòi canh cao 6 m. Lực lượng địch đồn trú tại đây khi nào cũng có khoảng chừng từ 60 – 70 tên, hầu hết là lính Partisans. Vũ khí của chúng khá tân tiến, gồm một cối 81, hai cối 60, hai đại liên, bốn trung liên, còn lại là tiểu liên, súng trường. Khi bị tiến công, đồn Mộc Hóa hoàn toàn có thể được pháo binh và bộ binh từ phía Cam-pu-chia nhanh gọn tiếp viện. Hoạt động của địch hầu hết là tổ chức triển khai mạng lưới gián điệp, tuần tra xung quanh đồn để bảo vệ cho việc trú quân của chúng và trấn áp sự đi lại của nhân dân trên sông Vàm Cỏ Tây .Vào mùa thu năm 1948, địa thế căn cứ nhu yếu của mặt trận, qua điều nghiên địa hình và so sánh tiềm năng hai bên giữa ta và địch, Bộ Tư lệnh Khu 8 chấp thuận đồng ý cho Ban chỉ huy Trung đoàn 120 phối hợp Tiểu đoàn nòng cốt 307 đánh đồn Mộc Hóa, theo giải pháp Công đồn – Đả viện. Ban chỉ huy trận đánh được xây dựng gồm những chiến sỹ : Nguyễn Chánh ( Tham mưu trưởng Khu 8 ), chỉ huy trưởng ; Lê Quốc Sản ( Trung đoàn trưởng trung đoàn 120 ) ; Đỗ Huy Rừa ( Tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 307 ) đã thống nhất đề ra giải pháp tác chiến như sau :- Trung đoàn 120 ( gồm 2 đại đội : 1075 và 1080 ) chịu nghĩa vụ và trách nhiệm tiến công đồn Mộc Hóa .- Tiểu đoàn 307 phối hợp lực lượng bộ đội và du kích địa phương ( khoảng chừng 1 trung đội ), cùng 1 trung đội công binh của Khu 8 và hơn 500 dân công tham gia chặn đánh quân tiếp viện của địch từ lộ Rồ ( Campuchia ) đi xuống và chặn đánh tàu địch từ Tân An theo sông Vàm Cỏ Tây đi lên .- Đội phục vụ hầu cần do lực lượng dân quân và du kích địa phương đảm trách việc luân chuyển lương thực và nước uống từ vàm Cái Đôi ( Tuyên Thạnh ) ra trận địa tiếp tế cho những đơn vị chức năng chiến đấu .Sau khi giải pháp tác chiến được Bộ Tư lệnh Khu 8 trải qua, lệnh chiến đấu được tiến hành xuống từng đơn vị chức năng, từng chiến sỹ. Từ ngày 16-8 đến 18-8-1948, trận Mộc Hóa đã diễn ra như đúng dự kiến của ta .Kết quả :Tại mặt trận công đồn Mộc Hóa : mặc dầu không triệt hạ được đồn, nhưng quân ta cũng hủy hoại được 25 tên địch, làm bị thương 2 tên, bắt sống 6 tên, trong đó có đồn trưởng Louis Bertrand .Tại mặt trận đả viện : ta đánh thiệt hại nặng 1 tiểu đoàn địch, thu hơn 100 súng những loại – trong đó có 3 cối 60 ly, 1 số ít đại liên, trung liên. Khu vực ấp Ông Tờn, mảnh đất giáp biên giới Việt Nam-Campuchia là mồ chôn hàng trăm xác thù .Bằng giải pháp Công đồn – đả viện, trận Mộc Hóa đã đi vào lịch sử vẻ vang hào hùng của dân tộc bản địa ta trong 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, làm nức lòng quân dân Khu 8, được cả nước ngợi khen cổ vũ. Đặc biệt, trong lúc quân dân ta đang chiến đấu tại Mộc Hóa, một Tổ điện ảnh của Khu 8 đã theo sát những đơn vị chức năng quay được nhiều hình ảnh sinh động của trận đánh và dựng thành bộ phim tư liệu với tên gọi “ Trận Mộc Hóa ”. Đêm 24/12/1948, bộ phim được chiếu ra đời người theo dõi tại Câu lạc bộ Quân nhân Khu 8 bên bờ kinh Dương Văn Dương để chào mừng cuộc hội nghị của Ủy ban Kháng chiến-Hành chánh Nam Bộ. Thành công của bộ phim lan đi nhanh gọn. Về sau, bộ phim này được chiếu ship hàng thoáng rộng khắp nơi, đưa tên tuổi những nhà làm phim như Khương Mễ, Mai Lộc, Vũ Sơn … nổi tiếng trong làng điện ảnh nước nhà. Hiện nay, chiếc máy quay bộ phim “ Trận Mộc Hóa ” được tọa lạc tại Viện Bảo tàng Cách mạng Nước Ta tại Thành Phố Hà Nội, và Mộc Hóa được xem như thể mảnh đất đã khai sinh nền điện ảnh cách mạng của cả nước. Thật như mong muốn cho lớp hậu sinh tất cả chúng ta được xem những hình ảnh chân thực về trận đánh hào hùng này qua những thước phim gốc còn được lưu giữ đến ngày này .Năm 1993, nhân kỷ niệm 45 năm thắng lợi Mộc Hóa, thị xã Mộc Hóa đã kiến thiết xây dựng và khánh thành bia thắng lợi tại TT thị xã. Công trình văn hóa truyền thống này ngoài công dụng giáo dục truyền thống cuội nguồn yêu nước chống ngoại xâm cho thế hệ ngày hôm nay và tương lai, còn là một khu vực tôn tạo cho cảnh sắc của TT thị xã Mộc Hóa. Khu vực Gò Bắc Chiêng – khu vực diễn ra trận Mộc Hóa nổi tiếng năm 1948 đã được Ủy ban nhân dân tỉnh Long An xếp hạng là di tích lịch sử lịch sử vẻ vang cấp tỉnh tại Quyết định số 1308 / QĐ-UB, ngày 29/7/1994 .Ngày 17/8/2013, Tỉnh ủy, Hội đồng Nhân dân-Ủy ban Nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Long An đã trang trọng tổ chức triển khai Lễ kỷ niệm 65 năm Ngày Chiến thắng trận Mộc Hóa và đảm nhiệm thương hiệu Anh hùng Lao động trong thời kỳ thay đổi do quản trị nước phong tặng cho nhân dân và cán bộ thị xã Mộc Hóa – Kiến Tường và đảm nhiệm xếp hạng di tích lịch sử lịch sử dân tộc Căn cứ Tỉnh ủy Kiến Tường .Ông Trương Hòa Bình, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tóa án Nhân dân tối cao đã đến dự .Đọc diễn văn tại buổi lễ, ông Mai Văn Chính, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Long An bày tỏ lòng tri ân so với những anh hùng, liệt sỹ và nhân dân đã dũng mãnh quyết tử, góp thêm phần làm ra thắng lợi lẫy lừng trong trận Mộc Hóa .Ôn lại lịch sử dân tộc trận đánh Mộc Hóa hào hùng của quân và dân ta, ông nêu rõ trong quy trình tiến độ năm 1947 – 1950, giặc Pháp ra sức bình định Nam bộ nhằm mục đích phá hoại hậu phương kháng chiến của ta ; trong đó, Tân An-Đồng Tháp-Mỹ Tho là những trọng điểm .

            Phát biểu tại buổi lễ, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Trương Hòa Bình đề nghị Đảng bộ và nhân dân Long An tiếp tục phát huy truyền thống Long An “Trung dũng kiên cường, toàn dân đánh giặc.” Thế hệ sau phải tiếp tục giữ gìn truyền thống cách mạng, học tập những tấm gương yêu nước sáng ngời, nỗ lực phấn đấu thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng quê hương Long An giàu đẹp, góp phần cùng nhân dân cả nước thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng thành công và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

******************************************************************************

DI TÍCH LỊCH SỬ “ĐỒN ÔNG TỜN” ĐỊA ĐIỂM GHI DẤU CHIẾN CÔNG CỦA TIỂU ĐOÀN 309 TRONG TRẬN CÔNG ĐỒN VÀO THÁNG 12 NĂM 1953

(Ấp Ông Nhan Tây – Xã Bình Hiệp – Huyện Mộc Hóa – Tỉnh Long An)

I. TÊN GỌI DI TÍCH:

Không biết địa danh Ông Tờn xuất hiện từ bao giờ, theo các bô lão địa phương thì Ông Tờn là người đầu tiên đến khai khẩn vùng đất này trước đây vốn hoang vu đầy rừng tràm, bàng, năng, lác và là nơi trú ngụ của các loài dã thú, chim cá, rắn, rùa. Ông Tờn là người cao lớn, khỏe mạnh và giỏi võ nghệ, Ông cất nhà trên gò đất cao và tiến hành phát hoang vỡ ruộng. Theo thời gian số đất ông khai khẩn ngày càng nhiều, con cháu ông ngày càng đông, khi ông mất đi mọi người đều thương tiếc và lấy tên ông đặt cho Xóm ông đã khai phá, gò ông ở được gọi là Gò Ông Tờn. Vào năm 1949, sau khi phải bỏ Đồn Mộc Hóa bọn địch đã về đây xây dựng trên Gò Ông Tờn nằm sát biên giới Việt – Miên một Đồn kiên cố và gọi là Đồn Ông Tờn. Tháng 12/1953 Tiểu đoàn 309 đã đánh Đồn, buộc địch phải rút về cầu Sư Đạo trên đất Soàiriêng ta giải phóng hoàn toàn huyện Mộc Hóa.

II. ĐỊA ĐIỂM PHÂN BỐ – ĐƯỜNG ĐI ĐẾN DI TÍCH:

1/ Địa điểm phân bố:

Đồn Ông Tờn tọa lạc tại ấp Ông Tờn – Làng Bình Hiệp – Quận Mộc Hóa – Tỉnh Tân An. Nay thuộc ấp Ông Nhan Tây – xã Bình Hiệp – huyện Mộc Hóa – Tỉnh Long An. Ngược về quá khứ vùng đất này thuộc về Vương Quốc Phù Nam, đến thế kỷ thứ VI khi Phù Nam sụp đổ, vùng này thuộc về Vương Quốc Chân Lạp. Bắt đầu thế kỷ XII người Việt đã mở cuộc Nam tiến vĩ đại vào Nam đến năm 1698, khi Nguyễn Hữu Cảnh vào Nam lập Phủ Gia Định, xác lập chủ quyền lãnh thổ tiên phong của người Việt trên vùng đất mới thì vùng Đồng Tháp Mười trong đó có phần đất di tích lịch sử ngày này vẫn còn thuộc Phủ Tầm Bôn của Chân Lạp. Đến năm 1753 vùng đất này mới thuộc về chủ quyền lãnh thổ Nước Ta với sự kiện Nguyễn Cư Trinh tiếp thu hai Phủ Tầm Bôn và Lôi Lạp của đất Chân Lạp. Đến năm 1779 khi Nguyễn Ánh định lại địa đô xây dựng Dinh Trường Đồn Lỵ Sở ở Giồng Trấn Định thì di tích lịch sử thuộc về Trấn này. Lúc này vùng đất này vẫn còn hoang vu vị trí trũng thấp như một cái đầm lớn mà những thư tịch cổ gọi là Đầm Mảng Trạch thuộc Trấn Định Tường. Đến thế kỷ thứ XIX, thôn Bình Hiệp thuộc về Tổng Kiến Hòa, huyện Kiến Đăng, Phủ Kiến An, Trấn Định Tường. Từ năm 1838 Thôn này thuộc Tổng Mộc Hóa, huyện Quang Hóa Tỉnh Tây Ninh Phủ Gia Định. Theo nghị định ngày 5/6/1867 của Thống Đốc Nam Kỳ, làng Bình Hiệp thuộc về Tổng Mộc Hóa, khu tham biện Quang Hóa. Ngày 7/6/1871 Thống Đốc Nam Kỳ Đupre ra nghị định kiểm soát và điều chỉnh những khu tham biện từ 24 xuống 10 thì Tổng Mộc Hóa thuộc về tỉnh Định Tường. Năm 1914 khi chính quyền sở tại thuộc địa xây dựng Tổng lớn Mộc Hóa thì Bình Hiệp là một trong 21 làng thuộc Tổng này, năm 1916 Quận Mộc Hóa được xây dựng thuộc Tỉnh Tân An thì làng Bình Hiệp thuộc Tổng Thạnh Hòa Hạ – Quận Mộc Hóa. Năm 1951 Ủy Ban Kháng Chiến Nam Bộ ra quyết định hành động xây dựng tỉnh Đồng Tháp thì làng Bình Hiệp thuộc về Tỉnh này, đến 1953 làng này thuộc Tỉnh Tân Mỹ Gò. Sau Hiệp Định Giơnevơ 7/1954 ngụy quyền lập lại Tỉnh Tân An, làng Bình Hiệp lại thuộc Quận Mộc Hóa tỉnh Tân An ngày 17/2/1956 Ngô Đình Diệm tách Mộc Hóa ra khỏi Tân An, lập một tỉnh mới lấy tên là tỉnh Mộc Hóa. Đến ngày 22/10/1956 Ngô Đình Diệm lại phát hành sắc lệnh 143 / NV đổi tỉnh Mộc Hóa thành Kiến Tường thì làng Bình Hiệp thuộc Tổng Thanh Hòa Hạ – Quận Châu Thành một trong bốn Quận của Tỉnh Kiến Tường. Năm 1963 Bình Hiệp lại thuộc về Tổng Mộc Hóa thượng, Q. Châu Thành đến 1975, ngày 3/3/1976 theo quyết định hành động của Hội Đồng Chính Phủ, Tỉnh Long An được xây dựng trên cơ sở Tỉnh Long An cũ, 2 huyện Đức Hòa Đức Huệ của Tỉnh Hậu Nghĩa và Tỉnh Kiến Tường. Lúc này Bình Hiệp là một xã thuộc huyện Mộc Hóa của tỉnh Long An mới lập. Sau này huyện Mộc Hóa lần lượt tách ra để xây dựng những huyện Vĩnh Hưng, Tân Thạnh, Thạnh Hóa, nhưng xã Bình Hiệp vẫn thuộc Mộc Hóa cho đến thời nay .

2/ Đường đi đến di tích:

Từ Thị Xã Tân An theo lộ 49 tức Tỉnh lộ 831 về phía Đồng Tháp Mười 68km đến Thị Trấn Mộc Hóa, tiếp tục đi đến ngã tư Bình Hiệp rẽ theo lộ 28 – 1700m thì đến di tích.

III. SỰ KIỆN VÀ NHÂN VẬT LỊCH SỬ:

Cách mạng tháng 8/1945 thành công xuất sắc, nhân dân Nước Ta chấm hết cuộc sống nô lệ hơn 80 mươi năm dưới ấp thống trị của thực dân Pháp. Nhưng nhân dân Nam Bộ mới hưởng không khí độc lập chưa đầy một tháng thì ngày 23/9/1945 Thực dân Pháp đã theo chân quân Anh trở lại tái xâm lược Nước Ta, sau khi chiếm được TP HCM, thực dân Pháp ráo riết thực thi kế hoạch “ Tốc chiến tốc thắng ”, đến 1946 chúng đã chiếm đóng hầu hết những tỉnh Nam Bộ. Trước tình hình ấy cuối tháng 9/1945 Xứ Ủy Nam Kỳ chủ trương phát động nhân dân kháng chiến tổng lực và triệt để, hoạt động nhân dân lấy Nông Thôn vây hãm thành thị, lập chiến khu, thực thi cuộc chiến tranh du kích tạo điều kiện kèm theo kháng chiến vĩnh viễn chống kế hoạch “ tốc chiến, tốc thắng ” của địch, Vùng Đồng Tháp Mười bát ngát được những chiến sỹ chỉ huy quyết định hành động chọn làm địa thế căn cứ cho cuộc kháng chiến trường kỳ. Các cơ quan chỉ huy hạng sang như Xứ Ủy Nam Kỳ, Ủy Ban Kháng Chiến Nam Bộ, Tư Lệnh Khu 8 về đóng ở ấp Bắc Chan xã Tuyên Thạnh cách huyện lỵ Mộc Hóa 4 km đường chim bay vào năm 1946. Đến năm 1947 từ chiến Khu ở Bắc Chan Xứ Ủy dời về Kinh Ba Tháp, Ủy Ban Kháng Chiến dời về Hậu Thạnh, Bộ Tư Lệnh Khu 8 về Tân Ninh và Nhơn Hòa Lập … .. chỉ huy cuộc kháng chiến .
Tháng 7/1946 địch đánh chiếm Mộc Hóa rồi thiết kế xây dựng Đồn ở bờ sông và đóng một mạng lưới hệ thống đồn bót xung quanh như Trà Cú, Vàm Láng, Lộ Rò, Vàm Bắc Chan … hình thành thế vây hãm án giữ Đồng Tháp Mười về phía Đông Nam tạo thành một hiên chạy biên giới giữa Nước Ta – Campuchia, đồng thời ngăn ngừa hiên chạy dọc kế hoạch của ta thông suốt mạch máu kháng chiến giữa Miền Đông và Miền Tây Nam Bộ. Đầu năm 1948 nhằm mục đích mục tiêu lan rộng ra vùng địa thế căn cứ khai thông hành lang kế hoạch tiếp tế lương thực, vũ khí, liên lạc giữa Miền Đông, Miền Tây Nam Bộ, rèn luyện cho đội nòng cốt đánh vận động chiến, tiêu tốn sinh lực địch, động viên niềm tin kháng chiến của quân dân ta, Bộ Tư Lệnh Khu 8 quyết định hành động đánh Đồn Mộc Hóa bằng giải pháp “ Công đồn đả viện ” tham gia trận đánh gồm những đại đội 1075 có tăng cường của Trung đoàn 120, đảm nhiệm đánh đồn Tiểu đoàn 307 có tăng cường đại đội 1072 của Trung đoàn 120 đánh viện trên lộ Rồ, một phân đội thủy lôi của Trung đoàn 120 và một trung đội của Tiểu đoàn 307 đảm nhiệm việc chặn tàu trên sông Vàm Cỏ Tây. Ban chỉ huy thống nhất đóng ở Tuyên Thạnh gồm chiến sỹ Nguyễn Chánh tham mưu, trưởng Khu 8 làm chỉ huy trưởng, Lê Quốc Sản Trung đoàn trưởng trung đoàn 120, Đ / c Đỗ Huy Rừa đoàn trưởng Tiểu đoàn 307 làm chỉ huy phó. Ngày 16/8/1948 Mặt trận đánh Đồn Mộc Hóa nổ súng tiến công vây hãm Đồn Mộc Hóa. Ngày 17/8 tên LouisBertrand đem quân truy kích ta bị đại đội 931 chận đánh ở Bến Ông Tờn, sau 15 phút chiến đấu, ta trọn vẹn làm chủ trận đánh, giết tại trận 23 tên bắt sống 6 tên, trong đó có tên Trung úy Đồn trưởng LouisBertrand. Ngày 18/8/1948 một tiểu đoàn địch từ Campuchia theo lộ Rồ tiến về Mộc Hóa thì bị ta chặn đánh. Ta đã thiệt hại nặng một tiểu đoàn địch, giết và làm bị thương hàng trăm tên, thu hơn 100 súng trong đó có 3 cối 60 ly, một số ít đại liên và trung liên. Tuy không diệt Đồn Mộc Hóa nhưng sau đó du kích những xã Tuyên Thạnh, Tuyên Bình, Bình Hiệp, Tân Lập được trang bị tốt hơn đã tiếp tục uy hiếp Đồn Mộc Hóa. Phần lớn nhân dân bị gom xung quanh đồn lần lượt tìm cách trở về vùng giải phóng. Trước thắng lợi của mặt trận chung, Đồn Mộc Hóa bị sức ép can đảm và mạnh mẽ nên đã phải rút lui chạy về đóng một Đồn tại ấp Ông Tờn Xã Bình Hiệp sát Biên Giới Nước Ta – Campuchia vào giữa năm 1949. Đặc biệt Trận Mộc Hóa là chiến công tiên phong của Tiểu đoàn 307 anh hùng và là nơi khai sinh của nền điện ảnh cách mạng Nước Ta với bộ phim Trận Mộc Hóa. Năm 1951 ban chỉ huy trung đoàn nòng cốt tỉnh Đồng Tháp sử dụng Tiểu đoàn 307 bằng giải pháp kỳ tập đánh Đồn Ông Tờn bị lộ bí hiểm không sở hữu được vị trí xuất phát tiến công nên Tiểu đoàn 307 đã không nổ súng. Năm 1953 nhằm mục đích mục tiêu giải phóng toàn huyện Mộc Hóa, củng cố khu địa thế căn cứ Đồng Tháp Mười, link hai mặt trận Nước Ta – Campuchia tạo thế liên hoàn cho hai phân liên khu Miền Đông – Miền Tây, Ban chỉ huy Tỉnh đội Tân Mỹ Gò ( 1 ) sử dụng Tiểu đoàn 307 có tăng cường một phân đội hỏa lực và đặc công của tỉnh dùng giải pháp kỳ tập diệt Đồn Ông Tờn .
( 1 ) Tỉnh Tân Mỹ Gò do 3 tỉnh Tân An, Mỹ Tho, Gò Công nhập vào năm 1953 .

VÀI NÉT VỀ TIỂU ĐOÀN 309:

Vào khoảng chừng 1947 – 1948 trào lưu cuộc chiến tranh nhân dân lên cao khắp đồng bằng Nam Bộ, mỗi vùng xây dựng một chi đội mang số thứ tự từ 1 trở lên, về sau những chi đội đổi tên thành Trung đoàn .
– Tỉnh Tân An có chi đội 14 sau đổi là Trung đoàn 120
– Tỉnh Mỹ Tho có chi đội 17 sau là Trung đoàn 105
– Tỉnh SaĐec có chi đội 18 sau là Trung đoàn 115
– Gò Công có Tiểu đoàn 305 .
Bộ Tư Lệnh Khu 8 cũng được xây dựng do Đ / c Trần Văn Trà làm tư lệnh, Nguyễn Văn vịnh làm chính ủy, Nguyễn Chánh làm tham mưu trưởng .
Đầu năm 1949 Bộ Tư Lệnh Khu 8 xây dựng Liên trung đoàn 120 – 105, với Ban chỉ huy gồm, Lê Quốc Sản Trung đoàn trưởng, Phan Vân chính ủy, Nguyễn Văn Sĩ trung đoàn phó kiêm tham mưu trưởng. Tiểu đoàn 309 được xây dựng ngày 23/9/1949 tại bờ kinh Hàm Vồ xã Hậu Mỹ huyện Cái Bè là đơn vị chức năng cổ động của Liên Trung đoàn 120 – 105 : Để xây dựng Tiểu đoàn 309, Bộ tư Lệnh Khu 8 thông tư những Tỉnh đưa lên những lực lượng sau :
– Trung đoàn 105 góp 1 đại đội
– Trung đoàn 120 góp 1 đại đội
– Tiểu đoàn 305 góp 1 đại đội .
Các đơn vị chức năng được tập trung chuyên sâu và phân làm 3 đại đội 1 – 2 – 3 về sau đại đội I thành 309, Đại đội II thành 940, Đại đội III thành 941 và Tiểu đoàn bộ 942 .
Ban chỉ huy Tiểu đoàn gồm Tiểu đoàn trưởng Lê Văn Xai ; Tiểu đoàn phó Đoàn Văn Tám ; Chính trị viên Quận Hoàng Mai – Hà Nội Phiến .
Được lệnh của ban chỉ huy Tỉnh đội Tân Mỹ Gò, đại đội 939 của Tiểu đoàn 309 tích hợp với đại đội 1031 và đại đội Pháo 945 cùng với đại đội đặc công đánh Đồn Ông Tờn. Ban chỉ huy đại đội 939 gồm Phan Thông : Đại đội trưởng ; Tăng Chánh và Anh Châu đại đội phó ; Nguyễn Công Quí : Chính trị viên .
Đồn Ông Tờn được cấu trúc khá vững chắc, tường dày từ 80 – 100 cm, lỗ châu mai sát mặt đất, hỏa lực đan chéo có khu vực cố thủ với 3 lớp kẽm gai bùng nhùng và hệ tống chiến hào, giao thông vận tải hào. Đồn có một khẩu súng 90 ly, một đại liên, 3 trung liên. Lực lượng chiếm đóng gồm một đại đội binh người Khmer và 9 tên người Pháp và số người Việt làm phiên dịch, xung quanh Đồn bọn địch nuôi chó và ngỗng để đề phòng ta đánh kỳ tập. Bộ đội của ta cố gắng nỗ lực tiếp cận, chuẩn bị sẵn sàng công sự và một trận địa hỏa lực chuẩn bị sẵn sàng chuẩn bị sẵn sàng chi viện nếu bộ đội đặc công bị lộ .
Tổ đặc công gồm 16 chiến sỹ do Nguyễn Văn Tịch làm đội trưởng vào cắt rào Open. Sau đó chiến sỹ Tịch, Chẹt, Hiệp và Ràng là những đặc công giỏi vào trước .
Đến giờ nổ súng chiến sỹ Nguyễn Văn Tịch, tiếp cận đồn giặc, đặt bộc phá vào lổ châu mai. Nhưng một tên địch trong lôcốt đã phát hiện và đẩy ra ngoài. Trước tình thế đó, Đ / C Tịch không ngại quyết tử, lấy thân mình ép chặt trái bộc phá vào lỗ châu mai rồi châm điện. Bộc phá nổ làm sập lớp tường ngoài cửa lôcốt và văng Đ / C Tịch ra xa đến 4 – 5 m. Bộ phận cứu thương của Mặt trận đã kịp thời đến cứu chữa và đưa Đ / C Tịch về nơi bảo đảm an toàn. Phía bên trong lô cốt còn một lớp tường dày của dãy nhà binh nên bộc phá không Open được, địch bên trong bắn trả kinh hoàng. Các tổ chức triển khai công của ta kiên trì lao lên bám sát những lỗ châu mai, tung lựu đạn vào đồn diệt 1 số ít lớn tên địch. Các phân đội bộ binh cũng tận dụng hiệu quả đặc công giành được qua nhiều đợt tiến công ác liệt đã chiếm được lô cốt đầu cầu. Từng bộ phận nhỏ lọt vào TT phòng ngự của địch, dùng thủ đoạn bắn gần, sử dụng lựu đạn, tàn phá chiếm từng khu vực nhỏ, những hỏa lực bắn thẳng của ta cũng bắn mãnh liệt vào những ổ đề kháng. Sau một giờ chiến đấu ta tàn phá được hầu hết Đồn Ông Tờn với hai lô cốt nằm sát lộ, bọn còn lại ở lôcốt thứ 3 ngoan cố chống cự, tận dụng những hầm ngầm vững chắc chống trả mãnh liệt kể cả việc hạ nòng pháo 100 ly bắn thẳn vào đội hình của ta. Bộ đội ta thương vong nhiều chiến sỹ, ban chỉ huy ra lệnh không được phá hủy khẩu pháp, phải cố gắng nỗ lực đánh vào thu lấy khẩu súng làm chiến lợi phẩm .
Đồn Ông Tờn bị cháy rụi gần hết, nhưng vài tên địch cố thủ ở hầm ngầm đến gần sáng làm bộ đội ta không tiến vào được đành phải rút lui. Sau trận đánh đại đội 939 quyết tử 5 chiến sỹ trong đó có chiến sỹ trung đội B bị thương 50 chiến sỹ. Tuy không chiếm được Đồn Ông Tờn nhưng ta đã hủy hoại hầu hết đồn này. Sáng hôm sau địch từ Soài riêng xuống tiếp viện, đến 10 ngày sau thì bọn chúng rút bỏ Đồn Ông Tờn về cầu Sư Đạo thuộc huyện Rồ đất Campuchia đóng một Đồn mới. Sau khi địch rút khỏi Đồn Ông Tờn huyện Mộc Hóa ( thời nay ) không còn căn cứ điểm nào của địch, trên phần đất Đồng Tháp Mười của Long An địch chỉ còn đóng ở Long Khốt. Đồng chí Nguyễn Văn Tịch người con anh hừng của xã Vĩnh Ngãi, huyện Thủ Thừa là chiến sỹ tiên phong của tỉnh Mỹ Tho ( Tân Mỹ Gò ) được tuyên dương anh hùng. Sau khi tập trung trở về Nam chống Mỹ chiến sỹ Tịch đã quyết tử can đảm khi làm trách nhiệm quốc tế giúp bạn campuchia trong trận đánh trường bay Pôchentông ở TP Phnompênh .
Chiến thắng Đồn Ông Tờn cuối năm 1953 cùng những thắng lợi khác đã góp thêm phần làm cho cục diện mặt trận Đồng Tháp Mười và trên cả nước ngày càng có lợi cho ta. Địch càng lún sâu vào thế thua không hề tránh khỏi, dẫn đến việc chúng phải ký hiệp định Giơnevơ vào tháng 7/1954 .

IV. LOẠI DI TÍCH:

Di tích lịch sử dân tộc “ Đồn Ông Tờn ” là địa diểm lưu niệm một chiến công của Tiểu đoàn 309 quả cảm trong quá trình 9 năm kháng chiến chống quân xâm lược Pháp .

V. KHẢO TẢ DI TÍCH:

“ Đồn Ông Tờn ” nằm trên một gò đất cao thuộc vùng đất giòng gò nằm sát biên giới Nước Ta – Campuchia về bên trái lộ Rồ dẫn sang đất Campuchia cách huyện lỵ Mộc Hóa 8 km về phía Tây Nam. Ngày trước xung quanh Đồn cây cối thưa thớt, nhiều lúc mới có một khu nhà dân, vào thời gian xảy ra trận đánh không còn ngôi nhà nào xung quanh khu vực Đồn. Để chi phối một vùng to lớn phía Nam Soài Tiệp và phía Bắc Mộc Hóa bọn địch kiến thiết xây dựng Đồn Ông Tờn rất là vững chắc. Khuôn viên Đồn mỗi chiều chừng 150 m có 3 lớp rào kẽm gai, Đồn đươc thiết kế xây dựng bằng bêtông cốt thép có hình tam giác, tường dày từ 80 – 100 cm. Từ góc này sang góc kia đều có đặt hỏa lực mạnh, khi bị tiến công những ụ súng này bắn ra từ lổ châu mai tạo thành một lưới lửa dày đặt trước tiền duyên. Xung quanh Đồn có mạng lưới hệ thống giao thông vận tải hào có cắm chông, dọc theo hàng rào kẽm gai có gài lựu đạn và chông mìn chông bộ binh. Để làm thế ỷ dốc liên hoàn có 1 số ít lôcốt xung quanh yểm trợ cho Đồn Ông Tờn. Lộ Rồ ngày này là lộ 26, lộ được kiến thiết xây dựng năm 1936 chạy ngang trước mặt Đồn. Ngày nay Đồn Ông Tờn không còn lại dấu vết vật chất gì ngoài nền gạch của lôcốt sắt lộ thuộc ngôi nhà của Ông Út Thời tức Ông Đặng Văn Thời, ngôi nhà ông Thời giờ đây xây ngang trên nền cũ của Đồn chính, phần đất thuộc khu vực Đồn rất lâu rồi giờ đây là ruộng trống. Theo lời ông Đặng Văn thời thì ngày ông quay trở lại ngôi nhà cũ vẫn còn nhiều gạch đá phế tích của Đồn xưa, trước kia nhiều lúc ông vẫn cho bà con đào lấy gạch đá ấy để thiết kế xây dựng những khu công trình gia dụng .
Nói chung giờ đây không còn gì thuộc Đồn lũy xưa mà hai bên bờ lộ Rồ chỉ còn thấy nhà dân san sát. Sau này khi đế quốc Mỹ thay chân thực dân Pháp có về đóng ở ấp Ông Tờn 1 Đồn, cách Đồn cũ chừng 300 m về hướng Nam hiện là nơi đóng của Đồn Biên Phòng 877. Đồn này được xây bằng đá xanh rất bền vững và kiên cố, lúc bấy giờ vẫn còn khá nguyên vẹn .

VI. CÁC HIỆN VẬT TRONG DI TÍCH:

Hơn 40 năm đã trôi qua kể từ ngày xảy ra trận đánh Đồn Ông Tờn vào tháng 12/1953, bao nhiêu sự kiện, biết bao sự đổi khác đã diễn ra nơi di tích lịch sử, những hiện vật có tương quan cũng đã không còn nữa theo thời hạn .

VII. GIÁ TRỊ LỊCH SỬ CỦA DI TÍCH:

Di tích lịch sử vẻ vang : “ Đồn Ông Tờn ” là khu vực ghi dấu một sự kiện lịch sử dân tộc, một chiến công của Tiểu đoàn 309 anh hùng trong 9 năm trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân ta .
Di tích đã chứng tỏ cho lòng yêu nước nồng nàn, lòng căm thù giặc thâm thúy của quân và dân Đồng Tháp Mười can đảm. Dù cho bọn giặc dùng nhiều thủ đoạn xảo quyệt, thiết kế xây dựng nhiều Đồn bót bền vững và kiên cố, hòng triển khai việc chiếm đóng vĩnh viễn quốc gia ta, nhưng quân và dân ta vẫn quyết tâm đánh chúng cho đến ngày thắng lợi trọn vẹn .
Nói đến di tích lịch sử Đồn Ông Tờn ta nhớ ngay đến chién công quả cảm của những chiến sỹ đặc công và hành vi quyết tử gan góc của anh hùng Nguyễn Văn Tịch, người con yêu dấu của làng Vĩnh Ngãi huyện Thủ Thừa Tỉnh Tân An, tấm gương sáng của anh mãi mãi được ghi vào sử sách cùng với hành vi của những anh hùng khác tên tổ quốc Việt Nam : Bế Văn Đàn, La Văn Cầu, Tô Vĩnh Diện, Trừ Văn Thố …
Với trận đánh Đồn Ông Tờn tiêu hủy phần đông Đồn giặc buộc chúng phải tháo chạy ngay sau đó ta đã giải phóng trọn vẹn huyện Mộc Hóa mới và trên vùng Đồng Tháp Mười bao thuộc Tỉnh Tân An bọn địch chỉ còn có một Đồn trơ trội ở Long Khốt .
Di tích lịch sử dân tộc : “ Đồn Ông Tờn ” là dẫn chứng thắng lợi của quân và dân trong 9 năm kháng chiến, chứng minh và khẳng định sự thất bại không thể nào tránh khỏi của thực dân Pháp trong mưu đồ đô hộ vĩnh viễn quốc gia ta .
Đồn Ông Tờn kiến thiết xây dựng trên ấp Ông Tờn trấn ngự một vùng biên cương của tổ quốc là một địa điểm lịch sử vẻ vang, nơi gợi lại một quy trình tìm hiểu và khám phá gian nan của đồng bào ta, mà nổi bật ở vùng này là Ông Tờn, cái tên đã được ghi vào sử sách. Mảnh đất này vào năm 1948 còn là mồ chôn của hàng trăm xác địch trong trận Mộc Hóa lừng danh của Trung đoàn 120 và Tiểu đoàn 307 anh hùng .
Chiến thắng Đồn Ông Tờn đã tạo đà cho quân dân Đồng Tháp Mười vùng dậy quét sạch quân địch góp thêm phần buộc giặc Pháp phải ký Hiệp định Giơnevơ kết thúc 9 năm trường kỳ kháng chiến .
Năm tháng trôi qua, những sự kiện sôi động ngày nào đã vào quá khứ, tiếng súng cuộc chiến tranh đã yên lặng từ lâu nhưng di tích lịch sử lịch sử vẻ vang Đồn Ông Tờn vẫn còn đó, vẫn nhắc nhở cho tất cả chúng ta rằng, để có nền độc lập độc lập ngày hôm nay biết bao xương máu của những thế hệ cha anh đã đổ, tô thắm thêm truyền thống lịch sử anh hùng của nhân dân Đồng Tháp Mười nói riêng và nhân dân Nước Ta nói chung, từ đó ta càng thêm quí yêu nền độc lập tự do mà tất cả chúng ta đang được hưởng .
Với những ý nghĩa to lớn, trên di tích lịch sử lịch sử vẻ vang : “ Đồn Ông Tờn ” xứng danh được bảo vệ tôn tạo và phát huy tính năng trong công tác làm việc giáo dục truyền thống lịch sử ở địa phương .

VIII. TÌNH TRẠNG BẢO QUẢN CỦA DI TÍCH:

Di tích tọa lạc trên mảnh đất sát biên giới, lâu nay không hề khi nào yên, thời hạn sự kiện xảy ra hơn 40 năm, lúc bấy giờ di tích lịch sử cũng không còn dấu vết vật chất gì đáng kể. Nói chung từ trước đến nay di tích lịch sử chưa được chăm sóc dữ gìn và bảo vệ chu đáo .

IX. CÁC PHƯƠNG ÁN PHÁT HUY TÁC DỤNG CỦA DI TÍCH:

Không một vương quốc, một dân tộc bản địa nào hoàn toàn có thể tăng trưởng một cách nhanh chống và vững chãi mà không biết thừa kế và phát huy những giá trị truyền thống lịch sử. Thông qua những di tích lịch sử lịch sử dân tộc, thế hệ sau sẽ học hỏi thế hệ trước những bài học kinh nghiệm quí báo đồng thời tránh được những vết xe đổ mà tiền nhân để lại. Tổ quốc ta đang trong thời kỳ Open, đảm nhiệm những tân tiến của quốc tế, việc tìm về với cội nguồn dân tộc bản địa, giữ gìn những truyền thống truyền thống lịch sử là một việc làm rất là thiết yếu. Hơn nữa dòng thời hạn vô tình sẽ phủ lên toàn bộ một lớp bụi mờ nếu tất cả chúng ta không nhanh chống khơi dậy những truyền thống cuội nguồn hào hùng của cha ông qua việc bảo tồn những di tích lịch sử lịch sử vẻ vang văn hóa truyền thống. Với những quan điểm trên chúng tôi ý kiến đề nghị những giải pháp để bảo tồn và phát huy tính năng của di tích lịch sử Đồn Ông Tờn như sau :
– Xây dựng một bia kỷ niệm thắng lợi Đồn Ông Tờn vào tháng 12/1953 với qui mô xứng danh tầm vóc của sự kiện. Địa điểm kiến thiết xây dựng bia là mảnh đất trồng sát lộ 28 bên phải nhà ông Đặng Văn Thời về phía biên giới Nước Ta – Campuchia. Mảnh đất này cũng nằm trong khuôn viên của Đồn cũ .
– Xung quanh khu vực bia nên có giải pháp qui hoạch, tôn tạo trồng cây kiểng tránh cho bia khỏi trơ trọi và vẫn giữ được vẻ tôn nghiêm của di tích lịch sử .
Hàng năm vào những ngày lễ lớn, những ngày kỷ niệm thắng lợi cần tổ chức triển khai những cuộc mítting trò chuyện truyền thống cuội nguồn nhằm mục đích ôn lại và giáo dục cho nhân dân những chiến tích oai hùng của ông cha .
Bia thắng lợi Đồn Ông Tờn nằm trên mảnh đất biên cương của tổ quốc càng khẳng định chắc chắn thêm quyết tâm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ thiêng liêng của dân tộc bản địa Nước Ta trên từng tấc đất Nước Ta .
Cần có kế hoạch tôn tạo làm vệ sinh liên tục để bảo vệ sự tôn nghiêm của di tích lịch sử .
Sưu tầm tư liệu, dữ kiện, phối hợp với nhà trình độ phục chế lại Đồn Ông Tờn khi xưa để làm công cụ giáo dục trực quan cho đồng bào về sự kiện đánh đồn tháng 12 / 1953 .

X. CƠ SỞ PHÁP LÝ ĐỂ BẢO VỆ DI TÍCH:

Sau khi hoàn tất hồ sơ chúng tôi sẽ đính kèm map cùng biên bản khoanh vùng bảo vệ di tích lịch sử với sự xác nhận của những cấp có thẩm quyền .

XI. TƯ LIỆU BỔ SUNG THAM KHẢO:

– Gia định thành thông chí – Trinh Hoài Đức .
– Tư liệu của Ban Khảo cổ học Long An – 1990 .
– Lịch sử Đồng Tháp Mười – Võ Trần Nhã .
– Kiến Tường – Lịch sử kháng chiến chống Mỹ cứu nước ( 1954 – 1975 )
– Giai thoại Đồng Tháp Mười – Nguyễn Hữu Hiếu .
– Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười – Nguyễn Hiến Lê .
– Tiểu đoàn 309 – Bộ chỉ huy Quân sự Tiền Giang .
– Địa chỉ Long An – XB 1985 .
– Địa phương chí Tỉnh Kiến Tường – XB 1963
– Bài phát biểu nhân kỷ niệm 45 năm kháng chiến Mộc Hóa và lần thứ 40 thắng lợi Đồn Ông Tờn của Thiếu Tướng Lê Quốc Sản .
– Tài liệu của Phòng VHTT Mộc Hóa .
– Tài liệu của Bảo Tàng Long An .
– Lời kể của ông Đặng Văn Thời và những bô lão ở ấp Ông Tờn – Xã Bình Hiệp .
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

DI TÍCH LỊCH SỬ: “KHU VỰC GÒ BẮC CHIÊNG” ĐỊA ĐIỂM GHI DẤU CHIẾN THẮNG TRẬN MỘC HÓA NĂM 1948 CỦA QUÂN ĐỘI TA THỜI KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP

( Thị trấn Mộc Hóa – huyện Mộc hóa – Tỉnh long An )

I. TÊN GỌI DI TÍCH:

Gò Bắc Chiêng là tên gọi một cái gò nằm bên bờ sông Bắc Chiêng ( 1 ) ( Đoạn sông Vàm Cỏ Tây chảy qua sông Mộc Hóa ), đây là một khu vực khá cao ráo, khang trang nổi lên giữa vùng đất lầy lội, hoang hóa của Đồng Tháp Mười. Tại đây hoàn toàn có thể được xem là một TT đầu mối giao lưu kinh tế tài chính – chính trị – quân sự chiến lược rất quan trọng từ những nơi đến Đồng Tháp Mười và ngược lại. Thị trấn Mộc Hóa sầm uất sung túc ngày này được thiết lập ngay chính Gò Bắc Chiêng .
Tại khu vực này, từ ngày 16/8 đến 18/8 Trung đoàn 120 phối hợp với Tiểu đoàn 307 cùng bộ đội và du kích địa phương bằng cách đánh ” Công đồn đả viện ” đánh bức hàng bức rút Đồn Mộc Hóa và đánh thiệt hại nặng hơn 1 Tiểu đoàn địch đến tiếp viện. Chiến công lừng lẫy này đã đi vào lịch sử vẻ vang hào hùng của Long An thời chín năm kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược và “ Trận Mộc Hóa ” cũng được Tổ điện ảnh Khu 8 lúc đó quay thành cuốn phim chiến đấu tiên phong tiến hành nền Điện ảnh cách mạng nước nhà .

II. ĐỊA ĐIỂM PHÂN BỐ – ĐƯỜNG ĐI ĐẾN DI TÍCH:

1/ Địa điểm phân bố:

” Khu vực Gò Bắc Chiêng ” lúc bấy giờ thuộc thị xã Mộc Hóa – huyện Mộc Hóa – Tỉnh Long An .
( 1 ) Sông Bắc Chiêng : còn gọi là sông Bát Chiên, nằm ở thượng lưu sông Hưng Hòa làm số lượng giới hạn tột cùng của trấn Định Tường. Sông ấy nước ngọt mà đục, đường nước quanh co, cỏ cây rậm rạp có nhiều súc sách của Cao Miên, đất đai bùn lầy, đến lúc mưa nước đầy tràn ngập, trên lục địa cũng đi thuyền được cho nên người mua và bán thường lén chở sản phẩm & hàng hóa do sông Bát Chiên qua sông Phiếm Da đến sứ Cầu Nam rồi tới Nam Vang để trốn thuế .
( Gia Định Thành Thông Chí – tập thượng – trang 65 Mục Sơn xuyên chí : chép về núi sông – NXB Hồ Chí Minh 1972 ) .
Ngược dòng lịch sử dân tộc : Nam Bộ thời xưa thuộc Vương Quốc Phù Nam. Thế kỷ thứ VI, người Chân Lạp đánh đuổi Phù Nam. Đất Phù Nam rộng Chân Lạp chỉ chiếm 1 số ít vùng trong hàng loạt chủ quyền lãnh thổ hoang vắng .
Cả một thời kỳ dài gần mười thế kỷ, kể từ lúc Vương Quốc Phù Nam bị diệt vong đất Nam Bộ chỉ được tìm hiểu và khám phá ở một số ít vùng nhỏ rải rác. Từ thế kỷ thứ XV, con người tìm hiểu và khám phá vùng đất này, ngoài 1 số ít bộ tộc cố cựu như : Mạ, Châu Ro, Stiêng và một số ít nhóm Khmer … còn lại hầu hết là người Việt .
Đến đầu thế kỷ XVII, người Việt đến định cư và tìm hiểu và khám phá vùng đất Nam Bộ theo dọc lưu vực hai con sông Vàm Cỏ rất đông. Khi Nguyễn Hữu Cảnh được Chúa Nguyễn Phúc Chu cử vào Nam làm kinh lược sứ ( 1698 ) : Nghiên cứu thiết kế xây dựng mạng lưới hệ thống hành chính và chỉ định quan lại ở đây, thì Nam Bộ trở thành chủ quyền lãnh thổ Nước Ta từ đó. Nguyễn Hữu Cảnh mới lấy đất Nông Nại ( thuộc Thủy Chân Lạp ) lập Phủ Gia Định .
Năm 1802, Gia Long lên ngôi, đổi Phủ Gia Định thành Thị Trấn Gia Định. Năm 1808 Trấn Gia Định được Gia Long đổi làm Thành Gia Định. Thành Gia Định gồm 05 Trấn mới lập là : Phiên An, Định Tường, Vĩnh Thanh, Hà Tiên, Biên Hòa. Thị Trấn Mộc Hóa ngày này, lúc ấy nằm lọt trong phần đất thuộc Trấn Định Tường .
Từ năm 1838 vùng đất này thuộc Phủ Tây Ninh ( gồm huyện Tân Ninh và Quang Hóa ) với 07 Tổng 56 thôn. Trong những tên Tổng ghi trong Đại Nam Nhất Thống Chí chưa có tên Tổng Mộc Hóa. Mãi đến năm 1867, tên “ Tổng Mộc Hóa ” mới thấy Open trên Công báo Nam Kỳ ( B.O.C ) cùng với năm tên Tổng mới khác thuộc khu vực Tham biện ( Inspection ). Quang Hóa ( 2 ) .
Ngày 7/6/1871, sau khi thống Đốc Nam kỳ Đuyprê ( Dupré ) ra nghị định kiểm soát và điều chỉnh 25 khu tham biện ở 06 tỉnh : Hồ Chí Minh, Mỹ Tho, Biên Hòa, Vĩnh Long, Châu Đốc, Hà Tiên, xuống còn 18 đơn vị chức năng, Thị trấn Mộc Hóa thuộc về Tỉnh Định Tường .
Đến năm 1916, Quận, Mộc Hóa được xây dựng thường trực Tỉnh Long An, gồm có diện tích quy hoạnh 04 huyện Tân Thạnh, Vĩnh Hưng, Thạnh Hóa và Mộc Hóa …. ngày này .
Từ sau Cách Mạng Tháng Tám năm 1945 cho đến những năm đầu của cuộc kháng chiến, Mộc Hóa vẫn là một huyện của Tỉnh Tân An .
Năm 1951 Ủy Ban Kháng Chiến hành Chính Nam Bộ ra quyết định hành động cắt ba xã phía Tây của huyện Thủ Thừa ( Long Ngãi Thuận – Tân Đông Bắc – Tân Hòa Đông ) nhập vào với huyện Mộc Hóa và một số ít xã của tỉnh SaĐec, lập thành Tỉnh mới với tên gọi Đồng Tháp. Tỉnh này sống sót trong 16 tháng thì giải thể. Mộc Hóa lại tách ra, trở thành một huyện của tỉnh Tân Mỹ Gò ( 3 ) .
Sau Hiệp Định Giơnever ( tháng 7/1954 ), Ngụy quyền TP HCM phục sinh lại tỉnh Tân An, Mộc Hóa trở thành một Q. của Tân An

( 2 ) Khu tham biện này gồm 6 tổng : Ninh Hạ, Mỹ Ninh, Giai Hóa, Quang Hóa, Cầu An Hạ, Mộc Hóa .
( 3 ) Tỉnh Tân Mỹ Gò ( còn gọi là tỉnh Mỹ Tho mới ) do 3 tỉnh Mỹ Tho, Tân An, Gò Công hợp nhất lại .
Nhằm tạo một cái chốt cắm sâu giữa bưng biền kháng chiến cũ là Đồng Tháp Mười, ngày 17/2/1956 Chính quyền Ngô Đình Diệm lại tách Quận Mộc Hóa ra khỏi Tỉnh Tân An, lập tỉnh mới với tên gọi là tỉnh Mộc Hóa ( sắc lệnh số 21 / NV / PTT ). Sau tám tháng có tên tỉnh Mộc Hóa, ngày 22/10/1956 Diệm lại phát hành sắc lệnh 143 / NV / PTT đổi tên Mộc Hóa thành tỉnh Kiến Tường. Lúc này cái tên Mộc Hóa chỉ dùng để chỉ Thị Trấn nơi Gò bắc Chiêng với tư cách là Tỉnh lỵ Tỉnh Kiến Tường .
Sau ngày Miền Nam trọn vẹn giải phóng : ngày 3/3/1976 theo quyết định hành động của Hội Đồng Nhà Nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Nước Ta, tỉnh Long An mới được xây dựng gồm có tỉnh Long An cũ ( 4 ) tích hợp một phần đất của tỉnh Hậu Nghĩa và Tỉnh Kiến Tường .
Kiến Tường lúc này được đổi tên thành huyện Mộc Hóa nằm ở phía Bắc vùng Đồng Tháp Mười thuộc tỉnh Long An, phía Nam giáp huyện Tân Thạnh, phía Tây giáp huyện Vĩnh Hưng, phía Đông giáp huyện Thạnh Hóa. Toàn huyện có 12 xã và một thị xã ( 5 ) .
Di tích hiện tọa lạc tại Thị Trấn Mộc Hóa, cách biên giới Nước Ta – Campuchia khoảng chừng 7 km và cách TP Tân An ( Long An ) hơn 68 km về phía Tây Bắc .

2/ Đường đi đến di tích:

Du khách hoàn toàn có thể đi đến di tích lịch sử bằng phương tiện đi lại đường đi bộ là thuận tiện nhất .
Từ TP Tân An ( Long An ) theo đường QL62 ( tỉnh lộ 831 hay còn gọi là tỉnh lộ 49 ) khoảng chừng 68 km đến Thị Trấn Mộc Hóa, gặp ngã tư Biên Phòng quẹo phải thẳng theo đường 30/4 khoảng chừng 1K m là về đến di tích lịch sử .
( 4 ) Long An cũ : Long An cũ gồm những Q. : Bình Phước, Tân Trụ, Gò Đen, Cần Đước, Cần Giuộc, Thủ Thừa .
( 5 ) 12 xã : Bình Hiệp, Bình Tân, Thạnh Trị, bình Hòa Tây, Bình Hòa Đông, Bình Phong Thạnh, Q. Bình Thạnh, Tân Lập, Tân Thành, Tuyên Thạnh, Thạnh Hưng, Bình Hòa Trung, một Thị trấn : Thị Trấn Mộc Hóa .

III. SỰ KIỆN – NHÂN VẬT LỊCH SỬ:

A- Vài nét về lịch sử vùng Đồng Tháp Mười và vai trò của nó trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược:

Ngược thời hạn trở lại quá khứ qua lời kể của những bô lão tại địa phương hay qua những trang sử viết, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể phần nào tưởng tượng về vùng Đồng Tháp Mười : Từ những ngày đầu ông cha đi mở đất cho đến thế kỷ XVII vẫn còn là một vùng đầm lầy, rừng rậm hoang vu thưa thớt bóng người. Nhưng từ đầu thế kỷ XVII trở đi toàn cảnh vùng này mở màn có những đổi khác lớn .
Nhiều nông dân nghèo ở Miền Trung đã rời bỏ quê nhà, lưu tán đến vùng Đồng Nai – Gia Định với kỳ vọng tạo dựng một đời sống mới, ở một vùng đất mới nghe nói là dễ sống và ở đó chính sách phong kiến khắc nghiệt chưa với tới. Đến nữa thế kỷ XVII, lưu dân đến Tân An từng bước tăng trưởng việc khám phá lên phía Tây Bắc ( gồm có phần đất phía Bắc QL1 đến Đồng Tháp Mười ). Đến giữa thế kỷ XVIII, dân số vùng này đã khá đông lên tới vạn người và ruộng nương khám phá cũng được lan rộng ra, tuy nhiên đến cuối thế kỷ XVIII, vùng thượng lưu sông Vàm Cỏ Đông “ ruộng mới khai khẩn, còn nhiều vùng rừng rú ”, vùng thượng lưu sông Vàm Cỏ Tây thì đường nước quanh co, cỏ cây rậm rạp, đất đai bùn lầy đến lúc mưa lụt nước đầy tràn ngập …. trên đất liền đi thuyền cũng được ( 6 ). Mặc dù còn nhiều khó khăn vất vả và hạn chế, thành quả lao động của những lớp người khám phá và kiến thiết xây dựng trong hai thế kỷ XVII – XVIII là to lớn và đáng khâm phục. Họ đã biến vùng đất hoang vu, sình lầy, đầy rừng rậm, cỏ lác … thành một khu vực dân cư phong phú tăng trưởng nhiều mặt như nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, giao lưu sản phẩm & hàng hóa, làm cầu nối giữa đồng bằng sông Cửu Long tỏa đi khắp nơi. Trong quy trình chinh phục vạn vật thiên nhiên để tạo dựng đời sống, những đức tính truyền thống lịch sử vốn có như : siêng năng, chịu khó, kiên cường, quật cường … của những lớp người này đã ngày càng được bồi đắp thêm, đồng thời làm nảy nở những đức tính tốt đẹp trong quan hệ của những người cùng cảnh ngộ nghèo khó, phiêu bạt, lao động cực nhọc để kiếm sống như chuộng tình nghĩa, sống thủy chung sẵn sàng chuẩn bị chia bùi sẻ ngọt trọng nghĩa, khinh tài …. Thiên nhiên của vùng đất bát ngát vừa hào phóng vừa khắc nghiệt với lúa trời, bông súng, tôm, cá, cùng những sinh vật hoang dã … đã góp thêm phần tạo cho họ một nếp sống hào hiệp phóng khoáng ưa thích tự do … .
Nhưng ở thời giờ đây, những người dân phiêu tán ấy dù lên rừng, xuống biển hay dấn mình vào những vùng hoang vu sình lầy để kiếm sống, trước sau họ cũng không thoát khỏi bàn tay của chính sách Phong kiến thống trị sớm muộn sẽ vươn tới. Vào những năm cuối thế kỷ XVII ( 1698 ) với việc Nguyễn Hữu Cảnh vâng lệnh Chúa Nguyễn Phúc Chu vào kinh dinh đất Đồng Nai, chính quyền sở tại Phong kiến họ Nguyễn đã mở màn “ chuẩn bị sẵn sàng thuế Dinh điền và lập bộ tịch thực dinh điền ” nhằm mục đích thu thuế, tô, vơ vét loại sản phẩm lao động của người lưu dân khám phá .
( 6 ) trích theo “ Kiến Tường lịch sử vẻ vang kháng chiến cách mạng cứu nước ” NXB quân đội nhân dân trang 22 năm 1933
Chính quyền Phong Kiến còn khuyến khích và tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho một số ít địa chủ phong phú ở Miền Trung, tận dụng mọi tiềm lực vốn có của họ như : tài lộc, phương tiện đi lại, tôi tớ …. đẩy mạnh việc khai khẩn đất đai, dùng mọi thủ đoạn giải pháp … chiếm đoạt dần từng mảnh ruộng đất của những nông dân, lưu tán gặp khó khăn vất vả. Những nông dân bị mất ruộng buộc phải trở thành tá điền hoặc thành người chuyên cày thuê cuốc mướn … mất ruộng họ mất luôn cả quyền tự do không ít đã có trước đây. Cuộc sống của họ vốn đã khó khăn vất vả nay lại càng khổ cực hơn .
Khi thực dân Pháp chiếm được Nam Bộ, dân ta lại lâm vào cảnh “ một cổ – hai tròng ”, đời sống những người nông dân Đồng Tháp Mười lại thêm phần trớ trêu. Bọn điền chủ Pháp, Điền chủ Nước Ta không riêng gì chiếm ruộng đất, mà còn tìm cách chiếm luôn cả địa phận và những khu rừng, thậm chí còn cả luôn đến chim trời, cá nước, con rùa, con rắn, con ong đều là những gia tài riêng của bọn chúng, bị bóc lột bị tước đoạt mọi thứ, đời sống của những người nông dân vùng đồng lầy nước nổi này bị đẩy đến cùng cực. Không sắm nỗi cái mùng họ phải ngủ nóp ngủ đất. Không mua nỗi thước vải họ phải mặc quần bàng áo bố ( 7 ). Sống trên vựa lúa, vựa cá mà họ phải đi đốn củi đốt than, bắt từng con chim con rắn … đem đổi gạo từ phía Cao Lãnh, Mỹ Tho, Tân An về để sống .
Có áp bức bóc lột, thì có đấu tranh, giống như những thân cây tràm mọc thẳng giữa Tháp Mười lộng gió quanh năm, người dân ở đây cương trực coi khinh cường quyền, mặc kệ đấm đá bạo lực, đương nhiên không chịu cuối đầu khuất phục bất công và họ đã đứng lên đấu tranh .
Ngay từ những ngày đầu thực dân Pháp tiến đánh Niền Nam Nước Ta, trong những năm 1862 – 1963 – 1864 nghĩa quân Trương Định đã kịp thời đánh địch ở Tân An, Gò Công. Đầu năm 1864 khi Trương Định chết, 1 số ít đơn vị nghĩa quân có Thiên Hộ Dương ( còn gọi là Võ Duy Dương ) Đốc Binh Kiều ( Nguyễn Tấn Kiều ) chỉ huy, rút về Đồng Tháp Mười lập chiến khu kháng Pháp. Nhiều nông dân ở đây đã hết mình hưởng ứng những trào lưu trên. Những địa điểm Đồn Tả ( đường từ Gò Bắc Chiêng đi lại ), Đồn Hữu ( đường từ Cần Lố sang ), Đồn Tiền ( đường từ Cái Nứa đi lên ) … đó chính là những cứ điểm phòng thủ .
Tổng hành dinh Gò Tháp. Riêng con đường từ Gò Bắc Chiêng nối với sông Vàm Cỏ Tây cũng là một cửa ngỏ giao thông vận tải có tầm cỡ kế hoạch của nghĩa quân. Nối liền TT địa thế căn cứ kháng chiến với phần Đông Bắc Đồng Tháp Mười bát ngát một vùng phục vụ hầu cần quan trọng của cuộc kháng chiến, đồng thời nó còn là đầu nối liên lạc với Tây Ninh và nhiều nơi khác ở Miền Đông Nam Bộ. Nơi đỉnh Gò Bắc Chiêng khi xưa Võ Duy Dương đã kiến thiết xây dựng đồn Tuyên Oai thuộc loại vững mạnh, có chừng 120 nghĩa quân đống giữ được trang bị 15 súng bắn đá ( năm 1945 khi đào khẩn hoang vùng này, một số ít người dân tại đây đã phát hiện một số ít khẩu súng loại này ) ( 8 ). Thị Trấn Mộc Hóa ngày này được kiến thiết xây dựng ngay chính Gò Bắc Chiêng
( 7 ) quần bàng : quần đang bằng cộng bàng, áo bố : bằng bao bố bằng sợi đai .
( 8 ) Võ Duy Dương với cuộc kháng chiến Đồng Tháp Mười – NXB Tổng hợp Đồng Tháp 1992 – trang 170 – Nguyễn Hữu Hiếu chủ biên
Cũng như những trào lưu kháng Pháp của nhân dân ta thời bấy giờ, cuộc kháng chiến của người dân Đồng Tháp Mười, trong đó có Mộc Hóa ở đầu cuối đã thất bại. Nhưng trào lưu kháng chiến lần lược bị dập tắt nhưng ý chí đấu tranh quật cường của người dân thì không hề bị mai một. Năm 1930 Đảng Cộng Sản Việt Nam sinh ra chỉ huy cách mạng người dân Mộc Hóa lại đứng lên theo Đảng bước vào cuộc chiến đấu mới, một cuộc chiến đấu giành độc lập, tự do rất là gay go kinh khủng, đầy quyết tử khó khăn … để có được những ngày tháng niềm hạnh phúc cuối năm 1945. Cách Mạng Tháng Tám thành công xuất sắc cùng với đồng bào cả nước, người dân Mộc Hóa thật sự được đổi đời, vui sống trong không khí tưng bừng của những ngày đầu nước nhà được độc lập tự do. Nhưng niềm vui chưa được bao lâu thì thực dân Pháp đã đem quân trở lại xâm lược nước ta, khởi đầu đánh chiếm Nam Bộ, huyện ủy Mộc Hóa được xây dựng đặt dưới quyền chỉ huy trực tiếp của Tỉnh ủy Tân An – Chợ Lớn, đã lãnh đạo nhân dân địa phương vào cuộc kháng chiến trường kỳ lâu bền hơn khó khăn nhưng cũng rất quả cảm hào hùng .
Khi thực dân Pháp lan rộng ra đánh chiếm Nam Bộ thì riêng Mộc Hóa trừ một số ít nơi bị địch chiếm, còn lại hầu hết vẫn là đất thuộc vùng tự do. Mộc Hóa một mặt ra sức kiến thiết xây dựng bảo vệ vùng giải phóng, đóng vai trò hậu phương địa thế căn cứ, mặt khác tăng trưởng cuộc chiến tranh nhân dân. Đồng bào Mộc Hóa cùng bộ đội nòng cốt tiến công địch ở vùng tạm chiếm, đồng thời sẵn sàng chuẩn bị đánh trả địch tiến công càn quét ra vùng tự do, bảo vệ hậu phương của ta. Qua quy trình kháng chiến vùng đất Đồng Tháp Mười nói chung và Mộc Hóa nói riêng hoàn toàn có thể được xem như là đường hiên chạy kế hoạch thông suốt Miền Đông với Miền Tây. ( từ Tây Ninh xuống Long An – Mộc Hóa – Kiến Phong ( 9 ) – An Giang … xuống Miền Tây. Sang phía Đông. Từ Đồng Tháp Mười hoàn toàn có thể đi về những tỉnh Mỹ Tho – Gò Công – Bến Tre – Trà Vinh ). Đi qua Campuchia thì từ Mộc Hóa theo đường Kompom-rau và Prasaut thông suốt với lộ số 1 chỉ dài 25 km. Do có vị trí kế hoạch rất là quan trọng như vậy, nên ngay từ thời kỳ đầu kháng chiến, Đồng mười được chọn làm địa thế căn cứ Xứ Ủy Nam Kỳ của khu 8, của Hồ Chí Minh Gia Định …. cùng với Xứ Ủy, còn có những cơ quan dân, chính, Đảng, những công binh Xưởng của Khu và Tỉnh, trường học, trường giảng dạy cán bộ. Đây cũng là nơi sinh ra của những đơn vị chức năng nòng cốt tiên phong của Nam Bộ như Tiểu đoàn 307 ; Tiểu đoàn 404 ; Chi đội 14 ( sau đổi thành Trung đoàn 120 ; Trung đoàn Đồng Tháp … ). Ở vùng đất này những cơ quan bí hiểm của Đảng, chính quyền sở tại, lực lượng du kích, vũ trang vẫn sống sót trong sự chở che, đùm bọc của nhân dân. Chính sự xuất hiện của những cơ quan đầu não kháng chiến với phần đông cán bộ, bộ đội …. cùng ăn ở sống với dân, đã góp thêm phần đổi khác đời sống vật chất và ý thức của xã hội vùng đất hẻo lánh này. Một quan hệ xã hội mới, một nếp sống văn hóa truyền thống mới trong vùng do chính quyền sở tại cách mạng quản trị được hình thành. Nói sao hết sự vui mừng của những người nông dân Mộc Hóa nói riêng và nông dân vùng Đồng Tháp Mười nói chung, khi họ thật sự làm chủ ruộng đất. Nhà nhà, mọi người đều nhiệt huyết sản xuất và thiết kế xây dựng đời sống mới. Những việc đổi đời ở Mộc Hóa thực sự đã trở thành gương sáng cho nhiều nơi trong vùng Đồng Tháp Mười và có tiếng vang xa .
( 9 ) Sa-Đec – Cao Lãnh
Để kiến thiết xây dựng và bảo vệ địa thế căn cứ kháng chiến Đồng Tháp Mười, người dân Mộc Hóa bằng công sức của con người và xương máu đã có những góp phần lớn lao … Các loại cây gỗ quí, những chiếc xuồng ghe lớn …. Bà con cũng không tiếc mà đem đến, cùng với hàng ngàn hàng vạn ngày công đổ ra để xây bè đắp cản ở những con kênh lớn như : cản kênh Dương Văn Dương – cản kênh 12 – Cản Cả Tôm ngăn sông Vàm Cỏ Tây … Nhằm chặn không cho tàu chiến địch nhảy vào địa thế căn cứ. Những nơi được xác lập, địch hoàn toàn có thể tiến qua được thì bà con đào kênh, đào mươn, để làm cho chúng cơ động khó khăn vất vả. Nhờ có công sức của con người của người dân : Xã, Ấp chiến đấu được thiết kế xây dựng ở nhiều nơi. Hàng ngàn hầm tránh bom Pháp được đào khắp xóm làng, trong nhà, ngoài vườn, trường học, chợ búa cạnh đường đi …. Chẳng những đủ cho nhân dân ẩn nấp mà còn đủ cho bộ đội hoặc những người qua lại có chỗ phòng tránh bảo đảm an toàn bảo đảm an toàn. Bà con còn trồng cây gây rừng tại địa hình thuận tiện cho cơ quan và bộ đội ăn, ở, thao tác và chiến đấu. Mặc dù đời sống còn eo hẹp, bà con nơi đây còn hoạt động nhau góp tiền góp gạo để nuôi cán bộ, bộ đội, du kích hết năm này đến năm khác. Đi đôi với ship hàng chiến đấu, người dân Mộc Hóa còn tham gia đánh địch với nhiều hình thức như đánh mìn, lựu đạn, chông, đạp lôi …. Kể sao cho hết tình nghĩa đậm đà của quân dân Đồng Tháp Mười thời kỳ ấy .
Để phối hợp với bộ đội nòng cốt phòng thủ địa thế căn cứ, những xã trong huyện Mộc Hóa đều có đội du kích vững mạnh. Riêng huyện đã thiết lập được một mạng lưới hệ thống canh gác, báo động liên hoan, chặc chẽ và liên tục trên dọc sông Vàm Cỏ Tây, bảo vệ khi tàu địch vừa rời bến ngay Tân An thì sau đó không lâu tin tức này đã được truyền về đến Mộc Hóa để bộ đội và nhân dân chuẩn bị sẵn sàng đối phó. Nhờ vậy mà nhiều lần giặc tràn vào địa thế căn cứ ta luôn ở vào thế dữ thế chủ động chuẩn bị sẵn sàng đánh trả lại chúng, bảo vệ được chiến khu và bảo vệ được tính mạng con người gia tài của nhân dân .
Thực dân Pháp vô cùng lo lắng trước tầm quan trọng và sức vững mạnh không ngừng của chiến khu Đồng Tháp Mười, chúng liên tục tổ chức triển khai nhiều cuộc càn quét qui mô vào đây mong tìm diệt những cơ quan đầu não kháng chiến của ta. Điển hình như cuộc hành quân Vêga, triển khai từ ngày 14/2 đến ngày 18/2/1948 do tên Đại tá Đờ Sê-Ri-Nhê chỉ huy một lực lượng là 11 tiểu đoàn bộ binh và dù có pháo – thiết giáp – thủy quân – không quân phối hợp chi viện. Sau bốn ngày vây hãm, tiến công, lùng sục …. cuộc hành quân qui mô lớn nhất của Pháp ở Nam Bộ, kể từ khi mở màn cuộc chiến tranh đã thất bại. Cũng như cuộc hành quân Vêga, nhiều cuộc tiến công càn quét lớn nhỏ khác nhaucủa địch dánh vào ĐồngTháp Mười diễn ra những năm sau đó, tuy có gây cho ta một số ít tổn thất, nhưng nói chung đều không đạt được ý đồ là hủy hoại cơ quan đầu não kháng chiến và đánh qụi nòng cốt ta. Có thể chứng minh và khẳng định rằng : Sự đứng vững và tăng trưởng của chiến khu Đồng Tháp Mười là một trong những kỳ tích của kháng chiến Nam Bộ, mà trước hết là của quân dân Đồng Tháp Mười, trong đó có sự góp phần rất lớn lao về sức người sức của … .. của quân dân Mộc Hóa .
Trên mặt trận Đồng Tháp Mười chín năm kháng chiến chống Pháp ( 1945 – 1954 ) đã diễn ra nhiều trận đánh lớn nhỏ khác nhau, ghi dấu chiến công của quân đội ta, mãi mãi đi vào lịch sử vẻ vang chống ngoại xâm của Nam Bộ và cả nước : Năm 1946, một đại đội của Trường Quân Chính Khu 8 đánh địch ở ngã tư Kênh 12 diệt một trung đội, thu được cả trung liên ( FM ). Năm 1948 Trung đoàn 120 phối hợp Tiểu đoàn 307 cùng bộ đội địa phương Mộc Hóa và du kích xã Bình Hiệp bằng cách đánh “ công đồn đả viện ” đã diệt Đồn Mộc Hóa và đánh thiệt hại nặng hơn 1 Tiểu đoàn địch đến cứu viện. Chiến công lừng lẫy này đã được những chiến sỹ, nghệ sĩ điện ảnh quay thành cuốn phim chiếu tiên phong của nền điện ảnh cách mạng. Năm 1951 Đồn Mộc Hóa lần thứ hai bị Tiểu đoàn 309 tiến công tàn phá, từ đó địch không dám đem quân về đây chốt đóng nữa … những thắng lợi hào hùng ấy mãi là niềm tự hào chung của quân đội ta : Một quân đội được tôi luyện và trưởng thành trong kháng chiến. Đặc biệt đến ngày này người dân Đồng Tháp Mười vẫn còn kể cho nhau nghe về “ trận Mộc Hóa năm 1948 ” thắng lợi vang dội thời kháng chiến chống Pháp xâm lược. Một trận thắng gắn liền với tên tuổi những anh bộ đội Cụ Hồ thuộc Tiểu đoàn 307 và Trung đoàn 120 – Một trận thắng đã đi vào lịch sử dân tộc và đi vào thơ ca – nhạc họa … giống như hàng trăm câu truyện truyền thuyết thần thoại nói về vùng đất nơi đây .

B- Trận Mộc Hóa năm 1948:

Là một vùng đồng trũng, Mộc Hóa không có dốc cao vực thẩm, núi rừng hiểm trở trùng điệp như nhiều nơi, nhưng nổi lên giữa cánh đồng bát ngát là những cụm tràm gió, tràm cừ xum xê, những vạt sậy cỏ mờm …. xum xê lê dài tưởng chừng như vô tận. Chốn này hoàn toàn có thể làm những điểm trú quân, giấu quân rất tốt địch rất khó phát hiện được. Cùng với địa hình kênh rạch chằn chịt là trở ngại lớn cho việc cơ động của quân Pháp. Ngược lại, riêng về phía ta hoàn toàn có thể cố gắn khắc phục địa hình trên và dựa vào đó để chiến đấu .
Vùng đất này mỗi năm chỉ có hai mùa : mùa nước thì ngập sâu, thường lê dài tới 3 tháng cuối năm. Nước tràn mênh mong, toàn bộ sự vận động và di chuyển chỉ đi bằng ghe xuồng, nhìn xa sẽ thấy những đồn bót của địch chơ vơ như hòn hòn đảo giữa biển nước mênh mong. Những địa điểm : “ Đồng chó ngáp ” thuộc xã Bình Thành Thôn, “ Trấp trời ơi ”, xã Tân Hoàng …. Là những nơi khi giáp trận, địch không tài nào bén mảng đến được. Mùa khô chốn này thì đồng khô, cỏ cháy. Do vậy, đứng về mặt kế hoạch Mộc Hóa khác hẳn những địa thế căn cứ khác. Việc giữa Đồng Tháp Mười mênh mong sống sót một căn cứ địa kháng chiến nổi tiếng liên tục chín năm trời kháng Pháp quả là kỳ công lớn của Khu 8 thời giờ đây và Mộc Hóa vinh dự là vùng đất trở thành một địa thế căn cứ kháng chiến quan trọng của Nam Bộ lúc đó .
Bộ Tư Lệnh Khu 8 được xây dựng vào năm 1945, nhưng sang đến đầu năm 1946 mới kiện toàn hoạt động giải trí thực sự. Qua điều nghiên địa hình, chỉ huy Khu 8 đã quyết định hành động chọn ấp Bắc Chan, thuộc xã Tuyên Thạnh ( nằm ở hữu ngạn sông Vàm Cỏ Tây ), cách huyện Mộc Hóa hơn 4 km đường chim bay, làm nơi đóng trụ sở. Tại đây Bộ Tư Lệnh Khu 8 đã thực thi thiết kế xây dựng và huấn luyện và đào tạo bộ đội một cách có mạng lưới hệ thống, thiết kế xây dựng công binh Xưởng sản xuất vũ khí, lập tổ quân Y … chuẩn bị sẵn sàng vào cuộc kháng chiến vĩnh viễn chống thực dân Pháp xâm lược .
Đầu tháng 7/1946, thực dân Pháp mở màn thực thi đánh chiếm Mộc Hóa và Đồng Tháp Mười theo nhiều hướng : Vàm Cỏ Tây – Phú Mỹ – Kênh 12 và từ Kompong-Rau ( Campuchia ). Chúng cho xây đồn Mộc Hóa ở gần bờ sông. Lúc đầu tại đây quân số địch chốt đóng ở cấp Tiểu đoàn ( lính Pháp ) về sau rút bớt còn một Đại đội ( lính Miên ). Ngoài việc xây đồn Mộc Hóa làm TT, địch còn cho đóng quân và kiến thiết xây dựng mạng lưới hệ thống đồn bót tại Trà Cú – Vàm Xáng – Lộ Rau – Vàm Bắc Chan …. Binh lực địch ở mỗi nơi chốt đóng từ một trung đội trở lên .
Với kế hoạch cuộc chiến tranh du kích, bộ đội địa phương và du kích Mộc Hóa đã liên tục diệt và làm tiêu tốn nhiều sinh lực địch, khiến chúng rất lo âu và mở màn co cụm cố thủ trong những đồn bót lớn. Sang năm 1947 cả một vùng đất rộng của huyện chỉ còn hai Đồn địch ở Mộc Hóa và Long Khốt khá vững chắc, chiến binh vũ khí cũng khá mạnh : có pháo 105 ly. Đại liên 12 ly, súng cối 81 ly …. Bót Long Khốt do ở xa ( sát biên giới Nước Ta – Campuchia ) nên trọng tâm hoạt động giải trí của ta là nhằm mục đích vào Đồn Mộc Hóa. Bộ đội Mộc Hóa luân phiên có hai Tiểu đội liên tục canh diệt địch ở Rạch Cá Rô – Bà Kén, chờ địch ra khỏi Đồn là nổ súng. Thời gian này, theo chủ trương của Huyện Ủy những bộ đội địa phương đã đến từng nhà hoạt động nhân dân Thị Trấn Mộc Hóa đi tản cư xa khỏi đây nhằm mục đích mục tiêu cho ta dễ đánh Đồn và dễ cô lập địch với nhân dân. Nhiều mái ấm gia đình đã khắc phục khó khăn vất vả trong việc vận động và di chuyển, tìm vào những chỗ ở mới như Bình Hòa, Tân Lập, Tuyên Thạnh … và cho con em của mình đi theo kháng chiến .
Phong trào cuộc chiến tranh nhân dân cuối năm 1946 – 1947 khởi đầu tăng trưởng khá mạnh ở Đồng Bằng Nam Bộ. Có tỉnh lúc đầu chỉ có một, hai đại đội thì nay tăng trưởng lên thành bốn năm đại đội …. Dẫn đến xây dựng những chi đội sau đổi thành Trung đoàn. Như ở Tân An chỉ có chi đội 14 sau đổi thành Trung đoàn 120 ; Mỹ Tho có chi đội 17 sau đổi là Trung đoàn 105. Đất SaĐec phía Đồng Tháp Mười có chi đội 18 sau là Trung đoàn 115, Bến Tre có Chi đội 19 sau thành Trung đoàn 99 …. Bộ Tư lệnh Khu 8 được xây dựng do chiến sỹ Trần Văn Trà làm Khu bộ trưởng liên nghành và chiến sỹ Nguyễn Văn Vinh làm chính ủy, chỉ huy những Trung Đoàn nói trên. Để có năng lực tàn phá địch ở cấp đại đội và Tiểu đoàn của địch, yên cầu lực lượng vũ trang của ta phải tập trung chuyên sâu cao hơn, cở Tiểu Đoàn …. Nhưng vào thời gian lúc đó, bộ đội cách mạng ở những tỉnh còn ít, dân quân chưa đủ mạnh, nếu tập trung chuyên sâu lực lượng thành Tiểu đoàn địa phương ở những tỉnh thì nhiều địa phận khác sẽ bị bỏ trống. Vì vậy để có một lực lượng tập trung chuyên sâu mạnh hoàn toàn có thể liên tục đi chiến đấu trong khắp mặt trận Khu 8, bằng cách phối hợp với hoạt động giải trí độc lập của những đại đội, Trung đoàn … Bộ Tư Lệnh Khu 8 quyết định hành động xây dựng Tiểu đoàn Trực thuộc bộ chỉ huy Khu với tên gọi : tiểu đoàn Liên Quân Lưu Động ( 10 ). Đến ngày 22/12/1948, Nghị quyết Họp Báo Hội nghị quân sự chiến lược Khu 8 mới xác lập lại trách nhiệm và đặc thù của Tiểu đoàn Liên Quân Lưu Động, giờ đây đổi lại là bộ đội nòng cốt ( 11 ) .
Ngày 5/7/1948, Bộ Tư lệnh Khu 8 triển khai xây dựng Tiểu đoàn nòng cốt tiên phong của Khu. Địa điểm tập trung chuyên sâu quân là hai bên bờ kênh Xáng – Nguyễn Văn Tiếp, từ Thiên Hộ Dương lên Đốc Binh Kiều, một vùng địa thế căn cứ kháng chiến của Đồng Tháp Mười có dân cư đông đúc. Đây cũng là lần tiên phong nhân dân trong vùng vô cùng phấn khởi nhìn thấy bộ đội cách mạng người đông và súng nhiều hơn khi nào hết .
( 10 ) – Liên Quân : là thành phần Tiểu đoàn gồm lực lượng của những Trung đoàn ( vũ khí, người )
– Lưu Động : Tiểu đoàn sẽ có trách nhiệm tác chiến cơ động trên khắp địa phận khu 8 .
( 11 ) – Bộ đội nòng cốt : “ là bộ đội được tinh lọc từ thành phần tập trung chuyên sâu cán bộ và vũ khí, được huấn luyện và đào tạo vừa đủ về kỷ thuật và giải pháp tác chiến ”
( Tiểu đoàn 307 – NXB Văn nghệ – trang 10 ) .
Sau khi khẩn trương thực thi công tác làm việc tổ chức triển khai do chiến sỹ Nguyễn Chánh tham mưu – Trưởng Khu 8 đảm nhiệm, Tiểu đoàn hình thành 3 Đại đội : 931 – 932 – 933 và Tiểu đoàn bộ có Ban tác chiến, Ban chính trị, Ban Quản Trị ( Hậu Cần ). Sau này mới tổ chức triển khai thêm đại đội trợ chiến, đại đội thám thính đặc công và đại đội bổ trợ ( Huấn luyện tân binh ). Tiểu đoàn trưởng lúc đó là chiến sỹ Đỗ Huy Rừa, Tiểu đoàn phó là chiến sỹ Nguyễn Văn Sĩ, Chính Trị viên là đồng chí Hồng Long. Sự sinh ra của Tiểu đoàn 307 Tiểu đoàn nòng cốt tiên phong của Khu 8, biểu lộ chủ trương đúng đắn của Bộ Tư Lệnh Khu 8, lưu lại bước trường thành của lực lượng vũ trang trong khu, chứng minh và khẳng định sự lớn mạnh dần của quân đội ta và cũng từ đó khởi đầu những trận đánh tàn phá lực lượng địch ở vùng đồng bằng sông Cửu Long .
Để tạo một trận đánh hủy hoại địch, khởi đầu thành tích cho tiểu đoàn 307 sau khi rút quân. Bộ Tư Lệnh quyết định hành động tổ chức triển khai đánh trận Mộc Hóa. Vào tháng 6/1948 bộ đội nòng cốt tỉnh ( 12 ) về Mộc Hóa và triển khai chuẩn bị sẵn sàng mặt trận 2 tháng, sau đó đề ra kế hoạch đánh đồn Mộc Hóa và tích hợp đánh quân tiếp viện từ huyện Rau ( Campuchia ) sang. Cũng cần nhắc lại là vào 11/1947, Trung đoàn 120 ( 13 ) sau khi mới xây dựng và được đào tạo và giảng dạy 2 tháng đã xin quan điểm cấp trên cho đánh đồn Mộc Hóa. Đánh thử trận đầu không có tác dụng và không thành công xuất sắc vì chưa tính đến giải pháp việc địch sẽ tiến đánh chi viện cho đồn Mộc Hóa khi Đồn bị quân ta tiến công. Do vậy lần này yếu tố tâm lý đánh trận Mộc Hóa lần II được Bộ Tư Lệnh Khu 8 đưa ra tranh luận, bàn luận rất kỹ từ hai phía “ Công đồn, Đả viện ” .
Vào thời gian diễn ra trận đánh, huyện Mộc Hóa là một trong 3 huyện thuộc tỉnh Tân An. Nằm trải dài trên khoanh vùng phạm vi TT địa thế căn cứ Đồng Tháp Mười. Phía Bắc huyện giáp Tỉnh Svâyriêng ( Campuchia ), phía Nam giáp Mỹ Tho ( nay là tỉnh Tiền Giang ), phía Đông giáp tỉnh Chợ Lớn ( nay là tỉnh Long An ) và phía Tây giáp tỉnh SaĐec ( nay là Tỉnh Đồng Tháp ). Trong huyện Mộc Hóa lúc ấy địch chỉ có đóng một cái đồn tại TT huyện lỵ, hình thành một điểm chốt cài sâu trong địa thế căn cứ Đồng Tháp Mười, án giữ vùng Biên giới Nước Ta – Campuchia, uy hiếp địa thế căn cứ kháng chiến Đồng Tháp Mười từ phía Bắc, cản trở giao lưu giữa khu 8 với khu 7 và khu 9 .
Đồn Mộc Hóa nằm trên đỉnh Gò Bắc Chiêng, giữa thị xã bên bờ sông Vàm Cỏ Tây, có cầu tàu thuận tiện cho tổ chức triển khai phòng thủ và quan sát được xa. Đồn cấu trúc theo hình chữ nhật bảo phủ bằng tường đất dày, cao 2 m có lỗ châu mai với 3 lớp hàng rào kẽm gai, 4 góc có 4 lôcốt. Giữa đồn có ổ TT đề kháng, trên cao có chồi canh gác cao 6 m .
( 12 ) Lịch sử Đồng Tháp Mười – trang 35 ( sách đã dẫn )
( 13 ) Trung đoàn 120 : là trung đoàn thuộc khu 8, xây dựng năm 1947 được phân công đảm nhiệm tỉnh Tân An, những chiến sỹ của trung đoàn xuất phát từ chi đội 14 ( là lớp người trẻ tuổi tiên phong, con trẻ của tỉnh Tân An – Chợ Lớn lúc trước tham gia kháng chiến ) .
Lực lượng địch đồn trú ở đây vào thời gian này có khoảng chừng 70 tên ( phần đông là lính Partisans ( 14 ), Trung úy đồn trưởng là người Pháp tên LouisBertrand. Vũ khí của địch lúc đó gồm một cối 81, hai cối 60, hai đại liên, bốn trung liên, còn lại là tiểu liên, súng trường … hoạt động giải trí đa phần của địch là tuần tra xung quanh đồn, bảo vệ cho việc trú quân, trấn áp sự đi lại của nhân dân trên sông Vàm Cỏ Tây, tổ chức triển khai mạng lưới gián điệp …. hàng tháng một lần địch từ Thị Xã Tân An ( nay là TP Tân An ) dùng tàu sắt theo sông Vàm Cỏ Tây tiếp tế cho Mộc Hóa, khi bị tiến công Đồn Mộc Hóa hoàn toàn có thể được pháo binh từ lộ I ( Svâyriêng ) theo lộ Rau đến bắc Cầu Sư Đạo bắn chi viện, địch sẽ nhanh chống đưa lực lượng đến tiếp viện, hoặc địch sẽ dùng tàu theo sông Vàm Cỏ Tây ( từ Thị Xã Tân An lên Mộc Hóa ) xuống .
Về phía ta : vào thời gian mùa khô năm 1948, do nhu yếu của mặt trận và năng lực được cho phép, Ban chỉ huy Trung đoàn 120 đề xuất Bộ Tư Lệnh Khu 8 chấp thuận đồng ý cho Trung đoàn 120 phối hợp với Tiểu đoàn nòng cốt 307 đánh một trận “ Công Đồn, Đả Viện ” vào Đồn Mộc Hóa. Trong đó :
– Trung đoàn 120 chịu nghĩa vụ và trách nhiệm công đồn .
– Tiểu đoàn 307 sẽ đánh viện, hầu hết nhằm mục đích tàn phá lực lượng viện binh hỗ trợ đi bằng đường đi bộ từ lộ Rau đi xuống. Mặc khác phải tích cực ngăn ngừa đánh tàu địch từ Tân An theo sông Vàm Cỏ Tây đi lên .
Nếu triển khai được trách nhiệm trên ta sẽ giải phóng trọn vẹn huyện Mộc Hóa, hoàn hảo khu địa thế căn cứ Đồng Tháp Mười, link hai mặt trận Nước Ta – Campuchia, lan rộng ra sự giao lưu giữa khu 7 với khu 8 và khu 9 …. Thắng trận này sẽ là điểm xuất phát thiết kế xây dựng truyền thống cuội nguồn cho Tiểu đoàn 307 : Một đơn vị chức năng của Khu 8 mới được xây dựng và sẽ động viên niềm tin nhiệt huyết giết giặc lập công của nhân dân Tỉnh Tân An nói riêng và Khu 8 nói chung .
Qua điều nghiên địa hình và so sánh tiềm năng hai bên giữa ta và địch. Bộ Tư Lệnh Khu 8 đồng ý chấp thuận cho Trung đoàn 120 ( gồm 2 đại đội : C 1075 – C 1080 ) và Tiều đoàn 307 đánh trận này, phối hợp với lực lượng bộ đội và du kích địa phương ( khoảng chừng 1 trung đội ) cùng 1 trung đội công binh của khu 8 và hơn 500 dân công tham gia, Ban chỉ huy trận đánh sắp tới được xây dựng gồm những chiến sỹ :
– Đồng chí Nguyễn Chánh ( Tham mưu trưởng Khu 8 ) : Chỉ huy trưởng .
– Đồng chí Lê Quốc Sản ( Trung Đoàn trưởng – Trung đoàn 120 ) .
– Đồng chí Đỗ Huy Rừa ( Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 307 ) .
Ban chỉ huy trận đánh đã liên tục đi khảo sát địa hình, họp bàn việc đánh trận và thống nhất đề ra giải pháp tác chiến gồm 3 mặt trận như sau :
1 – Mặt trận tiến công đồn Mộc Hóa : sử dụng đại đội bộ binh 1075 thuộc Trung đoàn 120, có tăng cường 1 trung đội của đại đội 1080 sẽ dùng hỏa lực phối hợp với sinh lực tiến công tiêu hao-tiêu diệt nhiều sinh lực địch, buộc địch đi viện. Khi lực lượng đi viện bị diệt, sẽ tạo sức ép mạnh tạo điều kiện kèm theo cho quân ta bức rút bức hàng Đồn địch ở đây .
( 14 ) Lính Partisans : lính đánh thuê của pháp .
2 – Mặt trận đánh viện trên lộ Rau do Tiểu đoàn 307 ( thiếu 1 trung đội thuộc đại đội 933 ), được tăng cường đại đội 1075 của Trung đoàn 120. mặt trận này do chiến sỹ Đỗ Huy Rừa chỉ huy sẽ sắp xếp lực lượng đánh địch như sau :
– Đại đội 931 sở hữu khu vực Bến Ông Tờn ( Xã Bình Hiệp ) : có trách nhiệm nổ súng ghìm đội hình địch, nhanh chống xung phong tiến công theo trục lộ Rau từ phía Nam lên phía Bắc. Đại đội 933 ( thiếu một trung độ ) sở hữu khu vực ấp Tầm Đuông ( Xã Bình Hiệp ) có trách nhiệm phối hợp với mặt trận chính diện đánh địch từ sườn phải, xung phong ra lộ Rau chia cắt đội hình địch và hủy hoại từng bộ phận sinh lực của bọn chúng .
– Đại đội 932 và đại đội 1075 sở hữu khu vực Chùa Giồng Quéo ( Xã Bình Hiệp ) : có trách nhiệm phối hợp với mặt trận chính diện đánh địch từ sườn trái, xung phong ra lộ Rau chia cắt đội hình địch, hủy hoại từng bộ phận sinh lực địch. Riêng đại đội 1075 còn có trách nhiệm phối hợp với những đơn vị chức năng bạn xung phong ra lộ Rau, cắt ra một bộ phận khẩn trương tiến công sở hữu cầu Sáu Huê, thực thi trách nhiệm khóa đuôi .
Ban chỉ huy trận đánh còn nhận định và đánh giá : khi địch đi hành quân sẽ tổ chức triển khai sục sạo ven lộ rau, do đó những đơn vị chức năng đánh địch từ hai bên sườn phải sắp xếp ém quân cách lộ từ 300 – 400 m. Mặc khác địch hoàn toàn có thể quan sát từ xa, ta phải khôn khéo mai phục bí hiểm ( đào hố sâu dùng cho 2 người, đất phải đem rải rác từ xa ). Việc ngụy trang phải rất là chu đáo, yếu tố giật mình dũng mãnh xung phong, nhất là trách nhiệm khóa đuôi là rất quan trọng và quyết định hành động thắng lợi của trận đánh .
3 – Mặt trận đánh tàu địch trên sông Vàm Cỏ Tây do 1 Trung đội của Tiểu đoàn 307 phối hợp với phân đội thủy lôi của Trung đoàn 120 và du kích xã, sắp xếp ở khu vực nhà Cả Hoạch ( Xã Phong Phú ) do chiến sỹ tiểu đoàn phó Tiểu đoàn 307 chỉ huy .
Chỉ huy Sở của trận đánh đóng tại Ngã Ba Bình Tây ( thuộc phần đất nhà bà Chín Tỵ – Nguyễn Thị Tỵ – Xã Tuyên Thạnh ) gồm những chiến sỹ : Nguyễn Chánh – Lê Quốc Sản – Đỗ Huy Rừa .
Trạm quân Y được sắp xếp tại ngọn nhỏ ( giờ đây là ngọn Bình Tây ) thuộc xã Tuyên Thạnh do lực lượng quân Y trung đoàn 120 đảm trách ( ngay phần đất nhà Ông Võ Nhựt Xuất – ấp Bắc Chan II – Tuyên Thạnh ). Hướng dẫn bộ đội vào vị trí chiến đấu và làm công tác làm việc phục vụ hầu cần do lực lượng du kích địa phương đảm trách, ông Võ Tấn Mạnh ( Hai Trãi ) xã đội trưởng Tuyên Thạnh chỉ huy lực lượng này, ông Võ Văn Đền ( Tám Đền ) chính trị viên xã đội và ông Võ Văn Cẩn ( xã đội phó ) đảm nhiệm chung. Khi sở hữu trên địa phận tiến công, những chiến sỹ phải có lương thực, nước uống đựng trong ống tre dùng cả ngày đêm. Đội phục vụ hầu cần sẽ mang cơm và nước uống từ Vàm Cá Đôi ( Tuyên Thạnh ) ra tận trận địa tiếp tế cho những đơn vị chức năng chiến đấu .
Sau khi mọi giải pháp tác chiến được ban chỉ huy trận đánh vạch ra và được Bộ Tư lệnh Khu 8 trải qua, những chiến sỹ Trung đoàn 120 và tiểu đoàn 307 cùng bộ đội và du kích địa phương nhanh chống nhận lệnh. Lệnh chiến đấu được tiến hành xuống từng đơn vị chức năng, từng chiến sỹ. Trận Mộc Hóa diễn ra đúng như ta Dự kiến như sau :

1/ Ở mặt trận công đồn đêm 16/8/1948:

Khi được lệnh tiếp cận Đồn Mộc Hóa, Đại đội 1075, vượt qua khu nhà dân để đến gần Đồn thì đùng một cái chó sủa rộ lên, nghe động địch từ trong Đồn quan sát và bắn vào
đội hình quân ta khi những chiến sỹ vượt qua bãi đất trống. Đến 22 giờ đơn vị chức năng mới sở hữu xong trận địa, 22 giờ 30 tích hợp xung lực, hỏa lực, quân ta hàng loạt tiến công Đồn Mộc Hóa địch trong Đồn bắn trả kinh khủng. Sau hai đợt tiến công không thành công xuất sắc ta cho lui đội hình ra, tận dụng địa hình tổ chức triển khai công sự tạo thế vây ép, buộc địch sáng hôm sau phải bung ra đánh vạt bộ phận vây ép, tạo điều kiện kèm theo cho ta diệt từng toán nhỏ quân địch. Đúng như ý đồ chiến đấu của ta : Sáng ngày 17/8/1948 một toán lính bung ra khỏi Đồn tìm dấu vết quân ta bị quân ta bắn bị thương hai tên, chúng tá hỏa tháo chạy vào Đồn. Đến 10 giờ một trung đội của địch lần tiến ra hướng bờ sông lại bị quân ta nổ súng diệt hai tên. Đến 11 giờ trên không một chiếc Đa-ko-ta đến, bay lượn và thả dù tiếp tế cho địch trong Đồn Mộc Hóa, thám thính ta phát hiện địch ra bờ sông lấy ghe xuồng của dân. Ban chỉ huy trận đánh phán đoán địch có ý đồ chuyển thương bệnh binh về phía sau theo mương lộ Kompong – Rau .

2/ Ở mặt trận đánh địch trên lộ Rau:

Đại đội 931 làm trách nhiệm chặn đầu sắp xếp ở Đồn Ông Tờn ( Xã Bình Hiệp ) được Ban chỉ huy và trinh thám thông tin về yếu tố địch lấy ghe xuồng chở thương bệnh binh theo mương lộ Rau, liền ém quân vào vị trí chiến đấu. Khi địch đổ xô vào bến Ông Tờn, đội hình chiến đấu của ta đã được xoay lại ( ý đồ tiên phong của đại đội 931 khi ém quân tại đây là đón đánh địch từ Biên giới xuống, khi chúng hành quân tiếp viện cho Đồn Mộc Hóa, giờ đây phải quay ngược lại, sẵn sàng chuẩn bị đánh địch từ Mộc Hóa lên ) sau 15 phút chiến đấu, ta trọn vẹn làm chủ trận đánh. Giết tại trận 23 tên bắt sống 6 tên ( trong đó có trung úy Đồn trưởng LouisBertrand ) .
Đến chiều ngày 17/8/1948 Ban chỉ huy Mặt Trận này nhận định và đánh giá : Ngoài việc thả hai dù tiếp tế, bọn địch chốt đống ở những khu vực xung quanh chưa có phản ứng, chứng tỏ địch cố giữ Đồn Mộc Hóa và muốn thế phải có viện binh hỗ trợ đến giải vây. Ban chỉ huy Mặt Trận lập tức thông tư :
– Cho đại đội 1075 tận dụng niềm tin sợ hãi của địch trong Đồn đang bị tiêu tốn trên nữa quân số và Đồn trưởng LouisBertrand bị bắt, ta phải vây ép mạnh và diệt mọi lực lượng địch tung ra, uy hiếp bức rút bức hàng .
– Cho Mặt Trận đánh địch trên lộ Rau sẵn sàng chuẩn bị địch đi tiếp viện .
– Cho Mặt Trận đánh viện trên sông Vàm Cỏ Tây sẵn sàng chuẩn bị đánh tàu địch .
– Ngày 18/8/1948 một tiểu đoàn của địch được chở bằng cơ giới từ ngã ba Prasaut theo lộ Rau xuống Biên Giới Nước Ta – Campuchia. Đến Bắc Cầu Sư Đạo 1 km chúng cho tiến hành đội hình, có bộ phận hỏa lực sở hữu Cầu Sư Đạo. Đến 15 giờ sau khi vượt Cầu Sư Đạo và cầu Sáu Huê theo lộ Rau, địch khởi đầu tiến về huyện Mộc Hóa. Khi hành quân chúng rất thận trọng cho thám thính sục sạo theo lộ Rau và đại bộ phận của chúng đều đi với đội hình phân tán. Khi đội hình địch lọt vào trận địa mai phục của ta : Đại đội 931 nổ súng diệt gọn bộ phận đi đầu, ghìm chân chúng lại, toàn bộ những cánh quân của tất cả chúng ta được lệnh chặn đầu hai sườn phải và trái, hàng loạt nổ súng dũng mãnh xung phong, nhanh chống xông lên lộ Rau chia cắt đội hình của địch. Bị đánh giật mình đội hình của địch hoảng sợ, nên mọi ý đồ chiến đấu của địch đều không triển khai được. Chúng chống trả yếu ớt, được hỏa lực của chúng tại Cầu Sư Đạo yểm trợ địch nhanh chống tháo chạy về bên kia biên giới .
Sau 15 phút chiến đấu ta rượt đuổi theo địch gần 2 km đến tận Cầu Sáu Huê : diệt rất nhiều tên địch thu rất nhiều vũ khí đạn dược. Quân ta trọn vẹn làm chủ mặt trận. Đến 16 giờ cùng ngày Ban chỉ huy trận đánh ra lệnh rút quân về vị trí qui định ( Kênh Dương Văn Dương ) .

3/ Mặt Trận đánh tàu trên sông Vàm Cỏ Tây không nổ súng vì tàu địch không đưa quân lên tiếp viện theo hướng này.

Kết quả : Trong trận Mộc Hóa hào hùng này những chiến sỹ Trung đoàn 120 và Tiểu d0oàn 307 phối hợp bộ đội cùng du kích địa phương đã làm nên nhiều kỳ tích lớn :
– Với quân địch tại Đồn Mộc Hóa : Mặc dù không triệt hạ được Đồn, quân ta cũng đã tàn phá 25 tên địch, bắn bị thương hai tên, bắt sống 6 tên ( trong đó có trung úy Đồn trưởng LouisBertrand ) .
– Với quân tiếp viện ta đánh thiệt hại nặng một tiểu đoàn của địch giết và làm bị thương hàng trăm tên thu hơn 100 súng những loại ( trong đó có 3 cối 60 ly 1 số ít đại liên và trung liên ), trận đánh thắng lợi nghiêng về phía lực lượng ta. Theo lời kể của những chú những bác người ở địa phương ( là du kích Tân Lập tham gia trận đánh, làm bộ phận hướng dẫn và phục vụ hầu cần ) kể lại : xác địch chết la liệt, bộn bề máu xương văng tứ tung … Xong trận đánh những chiến sỹ và du kích đi gom thây địch lại chôn tập thể thành hai hầm lớn ( nay thuộc phần đất nhà bác Chín Viên ( ấp Ông Nhan Tây xã Bình Hiệp ). Khu vực ấp Ông Tờn mảnh đất sát biên giới Nước Ta – Campuchia là mồ chôn hàng trăm xác thù trở thành địa điểm lịch sử dân tộc .
Tuy không diệt được Đồn Mộc Hóa nhưng nhờ thắng lợi này ta thu được nhiều vũ khí của địch, trang bị vũ khí cho lực lượng du kích những xã Tuyên Thạnh – Tân Lập – Bình Hiệp … được tốt hơn. Nhờ thu 1 số ít súng mới du kích xã Tuyên Thạnh có đến 31 khẩu đã liên tục vây hãm uy hiếp tiếp tục Đồn Mộc Hóa. Phần lớn nhân dân bị gom xung quanh Đồn, lần lượt tìm cách trở về vùng giải phóng. Cùng với những thắng lợi chung của mặt trận Miền Nam nói chung và mặt trận Đồng Tháp Mười nói riêng vào những năm 1948 – 1949 cộng với bản thân Đồn Mộc Hóa thường bị uy hiếp liên tục, địch đóng tại đây rất hoảng sợ trước sức chiến đấu bền chắc của quân ta, đã tự rút chạy bỏ Đồn Mộc Hóa giữa năm 1949 về đóng một đồn ở ấp Ông Tờn Xã Bình Hiệp sát biên giới Nước Ta – Campuchia. Đồn Mộc Hóa bỏ ngỡ là thuận tiện lớn cho việc lan rộng ra địa thế căn cứ cách mạng của Khu 8 và lan rộng ra địa phận đánh địch của ta qua biên giới Campuchia .
Chiến thắng này đã đi vào lịch sử vẻ vang, được cả nước biết đến, ngợi khen và cỗ vũ …. Đặc biệt trong lúc quân ta đang chiến đấu tại Mộc Hóa, một tổ điện ảnh của Khu 8 đi theo sát đơn vị chức năng đã quay đươc nhiều hình ảnh sinh động của trận đánh và dựng thành phim tư liệu với tên gọi “ Trận Mộc Hóa ”, về sau được chiếu Giao hàng thoáng rộng khắp nơi. Tổ điện ảnh Khu 8 lúc ấy sống và thao tác tại nhà Bác Võ Thị Ngâu ( Bảy Ngâu ) ấp Bắc Chan II Xã Tuyên Thạnh được người dân địa phương thích gọi là những anh nhà báo .
Đó là cuốn phim ghi lại chiến công của bộ đội Khu 8 do nhà quay phim Mai Lộc thực thi vào mùa thu lịch sử dân tộc của năm 48. Bố trí quay phim trận “ Công Đồn, Đả viện ” này còn có những chiến sỹ Khương Mễ và Vũ Sơn ở hai cánh quân khác nữa, nhưng chỉ có cánh quân của chiến sỹ Mai Lộc như mong muốn gặp địch nên anh đã ghi lại hàng loạt cảnh quân Pháp, quân Miên bị diệt và đầu hàng, cảnh bắt sống Đồn trưởng LouiBertrand. Để làm được cuốn phim này, Tổ điện ảnh của Bộ Tư Lệnh khu 8 đã phải tốn rất nhiều công sức của con người, vượt qua bao nhiêu khó khăn vất vả, thiếu thốn : Từ việc sắp xếp người vào TP HCM mua máy, phim nhựa, hóa chất … đến việc tổ chức triển khai quay dựng, in tráng …. Để tráng được cuốn phim, phải phong cách thiết kế riêng một “ chiếc ghe buồng tối ” khi cần hoàn toàn có thể di động tránh địch, phải đưa nước đá từ Mỹ Tho ( vùng địch chiếm ) Đồng Tháp Mười để ướp lạnh chậu thuốc tráng phim ở nhiệt độ 180C ( vì không có phòng lạnh ) phải phơi phim trong mùng để tránh muỗi vì Đồng Tháp Mười là xứ “ muỗi kêu như sáo thổi ” phải đưa “ ghe buồng tối ” ra tận sông Tiền để có nước ngọt, tránh nước phèn Đồng Tháp Mười làm hư hỏng phim …
Đêm 24/12/1948, cuốn phim “ Trận Mộc Hóa ” ra đời người theo dõi tại Câu Lạc Bộ Quân Nhân Khu 8 nằm bên bờ kênh Dương Văn Dương để chào mừng cuộc hội nghị của ủy Ban Kháng Chiến hành chánh Nam Bộ ( có những nhân sĩ tri thức từ Hồ Chí Minh ra dự ). Buổi chiếu phim đã để lại một ấn tượng khó phai mờ trong lòng nhiều người, đặc biệt quan trọng là so với những bạn bè làm công tác làm việc văn nghệ : Không một áp phích quảng cáo, thế nhưng giữa bưng biền bát ngát, người xem vẫn đông nghẹt, ghe xuồng những nơi đỗ về đầy kín cả một đoạn kinh. Người xem chen lấn xô đẩy nhau đến mức bộ đội phải lập một hàng rào bảo vệ quanh chỗ đặt máy chiếu. Trận đánh Mộc Hóa lên phim là một cố gắng nỗ lực rất lớn của tổ điện ảnh Khu 8. Thành công của bộ phim được lan đi nhanh gọn, kích thích Khu 7 – Khu 9 và 1 số ít tỉnh Cực Nam Trung Bộ cử người đến học tập kinh nghiệm tay nghề, kỹ thuật để về làm phim ở địa phương mình .
Ngày nay chiếc máy quay bộ phim “ Trận Mộc Hóa ” được đặt trong phòng truyền thống cuội nguồn cách mạng Nam bộ tại Bảo Tàng cách mạng ở Thủ Đô TP. Hà Nội, và mảnh đất Mộc Hóa được xem như thể mảnh đất tiên phong ở Miền Nam khai sinh nền điện ảnh cách mạng của cả nước. Qua bộ phim, đồng bào cả nước càng thêm cảm phục và tự hào về những người lính Khu 8 anh hùng : đã chiến đấu và thắng lợi địch trong một địa hình và thực trạng gian truân của Đồng Tháp Mười. Tên đất – Tên người – Tên những chiến sỹ thuộc Trung đoàn 120, tiểu đoàn 307 và nhiều người con anh hùng của Mộc Hóa đã đi vào lịch sử dân tộc, mãi mãi là niềm tự hào của quân đội ta từ những năm đầu kháng Pháp cho đến thời điểm ngày hôm nay và cả tương lai …

IV. LỌAI DI TÍCH:

Di tích : “ Khu vực Gò Bắc Chiêng ” là loại di tích lịch sử lịch sử dân tộc ghi dấu chiến công chống xâm lược của quân đội ta thời kỳ chín năm trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp và bọn tay sai. Nó gắn liền với sự kiện trận thắng lợi oanh liệt : ta tiến đánh bức hàng – bức rút Đồn Mộc Hóa và hủy hoại hơn một tiểu đoàn địch tiếp viện vào 3 ngày 16 – 17 và 18 tháng 8 năm 1948 tại huyện Mộc Hóa .

V. KHẢO TẢ DI TÍCH:

Tận Mộc Hóa diễn ra vào 3 ngày 16-17-18 / 8/1948, tại khu vực Gò Bắc Chiêng, làm thành hai mặt trận chính .

1. Trận Công Đồn:

   Do Trung đoàn 120 sắp xếp tiến công .
   Đồn Mộc Hóa lúc ấy đóng tại Gó Bắc Chiêng ( nay thuộc TT Thị Trấn Mộc Hóa ), xung quanh có nhà dân nhưng rất thưa thớt .

    

   B- Trận Đả Viện:

   Quân ta sắp xếp chặn đánh địch từ khu vực ấp Ông Tờn ( nay là ấp Ông Nhan Tây ), xã Bình Hiệp rãi dài vào gần Mộc Hóa, mặt trận này do Tiểu đoàn 307 đảm trách. Vào thời gian diễn ra trận đánh khu vực này còn hoang hóa, đất mênh mong không có nhà dân, cỏ hoang lên cao đến đầu người. Từ Mộc Hóa xuống đến Biên Giới Nước Ta – Campuchia chỉ có hai đường chính :
   – Một hướng đi theo dọc sông Vàm Cỏ Tây .
   – Một hướng đi theo lộ Rau, đây là con lộ huyết mạch ăn thông sang huyện Rau ( Campuchia ) lúc trước người Pháp có cho đổ đá để dễ chuyển dời. Lộ này thời Pháp có người còn gọi là lộ Đông Dương ( giờ đây là lộ 28 nối dài đến Mộc Hóa ). Bên kia biên giới là Thơmây thuộc đất Campuchia giáp với xã bình Hiệp thuộc đất Nước Ta. Từ Campuchia và từ hướng Tây Ninh một tiểu đoàn địch hành quân theo lộ Rau, vượt cầu Sư Đạo và cầu Sáu Huê để sang chi viện cho địch ở Đồn Mộc Hóa đang bị ta vây hãm. Cầu Sư Đạo dài trên 20 m ngang 4 m làm bằng cây cách biên giới Nước Ta – Campuchia 2 km ; Cầu Sáu Huê dài hơn 10 m rộng 4 m cách biên giới Nước Ta – Campuchia gần 1 km nằm trên đất bạn Campuchia lúc bấy giờ vẫn còn .
   Từ vị trí tập trung ngay bờ kinh Dương Văn Dương, bộ đội ta hành quân theo Rạch Bắc Chan sang Tuyên Thạnh tiến ra sông Vàm Cỏ Tây, được lực lượng phục vụ hầu cần đưa qua sông và hành quân đến vị trí tập trung rải dài theo xã Bình Hiệp ( tử ngã tư Bình Hiệp ngày này đến khu vực Biên Giới ). Quân ta ém dọc theo hai cánh : Bên trái và bên phải lộ Rau, cách lộ 300 – 400 m. Ngay sát lộ Ban chỉ huy trận đánh cho đào những hố công sự ngụy trang để đánh địch. Trận đánh diễn ra ác liệt nhất là từ cầu Sáu Huê lê dài vào khu vực ấp Ông Tờn. Theo lời kể của đồng bào địa phương địch chết rất nhiều trước nhà Bác Đặng Văn Thời ( Út Thời ) và chết chất đống chồng lên nhau trước nhà Bác Chín Viễn, đến nổi xong trận đánh ngay trước phần đất này những chiến sỹ đào luôn hai hố sâu chôn tập thể thây địch chết. Riêng cầu Sáu Huê, là nơi ta kết thúc trận đánh sau khi rượt đuổi địch về bên kia biên giới ( qua khỏi cầu Sư Đạo ) .
   Ngày nay tại những khu vực này cảnh sắc đã biến hóa nhiều, nhà dân mọc lên san sát, sung túc, riêng lộ Rau bên phần đất Nước Ta được gọi là lộ Bình Hiệp cũng còn ăn thông từ biên giới Campuchia sang Nước Ta nó thông luôn ra đường tỉnh 831 ( còn gọi là Tỉnh lộ 49 ), để về Thị Xã Tân An ( nay là TP Tân An ) và đi khắp nơi. Một đời sống mới đang mỗi ngày mỗi thay đổi ngay chính trên mảnh đất này. Đồn Mộc Hóa không còn, nhưng ngay trong nhà lồng chợ Mộc Hóa vẫn còn vết tích phần nền cột cờ, thì theo lời kể của dân địa phương chính tại đây thực dân Pháp cho thiết kế Đồn. Thị trấn Mộc Hóa sầm uất sung túc ngày này được xem như thể một TT thông thương tỏa đi khắp nơi trong vùng Đồng Tháp Mười. Mảnh đất Mộc Hóa đã đi vào lịch sử vẻ vang và tên tuổi những ( bộ đội cụ Hồ ” thắng lợi trận này mãi là niềm khâm phục và tự hào của người Nước Ta tất cả chúng ta .
   Năm 1993 : để kỷ niệm 45 năm thắng lợi trận này và cũng nhằm mục đích vào việc giáo dục truyền thống lịch sử yêu nước, căm thù giặc ngoại xâm cho lớp trẻ ngày hôm nay – mai sau … Huyện ủy Ủy Ban Nhân Dân huyện đã cho thiết kế xây dựng ngay TT Thị Trấn Mộc Hóa một tấm bia thắng lợi. Mặt bia trát đá mài, móng và tường đổ bêtông cốt thép. Xung quanh chân tường bó nền óp đá chẻ, nền bia xung quanh ốp bằng đá cẩm thạch với tổng diện tích quy hoạnh thiết kế xây dựng 36 mét vuông ( 6 m x 6 m ) ( Đính kèm hồ sơ phong cách thiết kế Bia thắng lợi Mộc Hóa ) .
   Bên trong mặt bia :
   Hướng ra TT Thị Trấn Mộc Hóa, mặt bia khắc dòng chữ “ Bia Chiến Thắng Trận Mộc Hóa ” ( có ảnh chụp cảnh quân ta bắt sống tên Đồn trưởng Đồn Mộc Hóa trung úy LouisBertrand ) .
   17/8/1948
   – Hướng ra bờ sông Vàm Cỏ Tây mặt bia khắc dòng chữ :

   BIA CHIẾN THẮNG TRẬN MỘC HÓA

   ” Đồn Mộc Hóa đóng trên đỉnh Gò Bắc Chiêng – nay thuộc thị xã Mộc Hóa, tỉnh Long An. Là một điểm chốt của thực dân Pháp án giữ vùng Biên Giới Nước Ta – Campuchia uy hiếp địa thế căn cứ Đồng Tháp Mười từ phía Bắc cản trở sự liên lạc giữa hai phân liên khu Miền Đông và Miền Tây .
   Được lệnh của bộ chỉ huy khu 8, đêm 16 và ngày 17/8/1948 đại đội 1075 thuộc Trung đoàn 120 cùng đại đội 931 thuộc tiểu đoàn 309 công đồn Mộc Hóa, đánh địch bung ra càn quét, diệt làm bị thương 27 tên, bắt sống 6 tên, có tên trung úy đồn trưởng LouisBertrand. Qua ngày 18 một tiểu đoàn quân Pháp từ Kompong-Rau đi tiếp viện, đến tại khu vực phía Nam cầu Sư Đạo, ấp Ông Tờn, xã Bình Hiệp. Bị Tiểu đoàn 307 đánh diệt và làm bị thương hàng trăm tên ta thu trên 100 súng những loại .
   Chiến thắng trận Mộc Hóa là một nổi bật cho lối đánh công đồn đả viện, là chiến công tiên phong của Tiểu đoàn 307 anh hùng và cũng là một điểm son trong lịch sử vẻ vang chống thực dân Pháp của quân và dân Đồng Tháp Mười gan góc ” .
   Công trình thiết kế xây dựng bia thắng lợi tại huyện ngoài việc giáo dục truyền thống cuội nguồn còn là một khu vực tôn tạo cảnh sắc đẹp cho TT thị xã Mộc Hóa .
   Cùng với việc Long An góp vốn đầu tư kiến thiết xây dựng đưởng tỉnh 831 xuyên Đồng Tháp Mười trong những năm gần đây, tương lai Mộc Hóa sẽ còn có những đổi khác lớn lao về kinh tế tài chính – văn hóa truyền thống đưa đời sống người dân nơi đây mỗi ngày mỗi được nâng cao hơn, phân phối tham vọng bao thế hệ cha anh ra đi đánh giặc ngày trước. Mong mõi được sống và lao động trong một quốc gia độc lập tự do niềm hạnh phúc .

   VI. CÁC HIỆN VẬT TRONG DI TÍCH:

   Hơn 45 năm đã trôi qua kể từ khi Trung đoàn 120 phối hợp Tiểu đoàn 307 cùng bộ đội du kích địa phương đánh trận Mộc Hóa năm 1948 thắng lợi vang dội cho đến nay sự kiện thắng lợi vẫn còn lưu lại trong ký ức của những người dân địa phương và những tướng lãnh quân sự chiến lược hạng sang hay những người lính năm xưa bằng những câu truyện kể, bằng những trang sử viết …. Đặc biệt vào năm 1990 tại huyện Mộc Hóa có tổ chức triển khai cuộc họp mặt “ về thăm mặt trận xưa ” của những chiến sỹ Trung đoàn 120 và Tiểu đoàn 307 ngày ấy. Những người lính trẻ tham chiến Trận mộc Hóa năm nào giờ đây có người còn, người mất, có người tóc đã pha sương, nhưng nét hồn nhiên yêu đời vẫn còn khi ta lằng nghe họ kể về trận đánh năm xưa. Đây là nguồn sử liệu sống rất quí, rất cần để thế hệ này viết sử, viết truyền thống lịch sử cho thế hệ sau ghi nhớ .
   Và cũng thật như mong muốn cho lớp hậu sinh tất cả chúng ta được nghe, được xem và thấy rõ trận đánh Mộc Hóa thật trên màn ảnh nhỏ, những thước phim tư liệu gốc, do Tổ điện ảnh Khu 8 quay ngay vào chính trận đánh lịch sử dân tộc này. Tại Bảo Tàng Long An còn lưu giữ một số ít ảnh chụp và bộ phim “ Trận Mộc Hóa ” sưu tầm từ Quân Khu 7 và Hội Cựu chiến binh Tỉnh. Còn nói chung theo thời hạn trôi qua những hiện vật tương quan đến sự kiện như chiến lợi phẩm, quân trang, quân dụng … đã bị thất lạc. Chúng ta cần có kế hoạch sưu tầm bổ trợ tọa lạc nhằm mục đích vào công tác làm việc giáo dục truyền thống lịch sử tại địa phương .

   VII. GIÁ TRỊ LỊCH SỬ CỦA DI TÍCH:

   Di tích “ Khu vực Gò Bắc Chiêng ” gắn liền với sự kiện bộ đội Khu 8 đánh đồn và diệt hơn một tiểu đoàn địch đến tiếp viện từ ngày 16 đến ngày 18 / 8/1948 tại Mộc Hóa, là một di tích lịch sử có giá trị lịch sử vẻ vang ghi dấu chiến công chống xâm lược của quân đội ta thời kỳ chín năm trường chống thực dân Pháp và thắng lợi Mộc Hóa là niềm tự hào của Đảng bộ và quân dân Mộc Hóa, nó chứng tỏ sự chỉ huy tài tình và sáng suốt của Bộ Tư lệnh Khu 8 : một trận đánh thắng lợi của ta và thực sự là nỗi kinh hoàng của thực dân Pháp những năm đầu chúng quay trở lại xâm lược nước ta .
   Chiến thắng này là thắng lợi chung về đường lối và mục tiêu du kích về trình độ tác chiến, chỉ huy giải pháp đánh địch bằng lối đánh mới phối hợp giữa công đồn và đả viện, được quân đội ta xem là bài học kinh nghiệm kinh nghiệm tay nghề lớn sau này và vận dụng tốt trong cuộc chiến tranh chống Mỹ tại vùng Đồng Tháp Mười .
   Trận Mộc Hóa còn là thắng lợi của Tiểu đoàn 307 lần tiên phong xuất quân và lập công đầu, Tiểu đoàn 307 sinh ra bộc lộ chủ trương đúng đắn của Bộ Tư Lệnh Khu 8 trong việc xây dựng bộ đội nòng cốt của khu phối hợp với những địa phương đánh địch. Từ trận thắng này phối hợp với những thắng lợi khác của toàn Miền vào những năm 1948 – 1949, ý thức địch tại những đồn bót này ngày càng thêm sa sút. Riêng địch tại Đồn Mộc Hóa : vào năm 1949 tự rút bỏ đồn, ta khai thông được đường hiên chạy kế hoạch từ Miền Đông sang Miền Tây, giữ vững căn cứ địa kháng chiến .
   Chiến thắng trận Mộc Hóa cũng là mốc tiên phong khai sinh nền điện ảnh cách mạng nước nhà : lần tiên phong một bộ phim về đề tài chiến đấu được lên phim, rất trung thực với người thật – việc thật. Chiến thắng này mãi mãi là niềm khâm phục của bao thế hệ sau về những người lính Khu 8 đánh địch trong những thực trạng rất khó khăn vất vả, gian lao và khổ cực của mặt trận Đồng Tháp Mười thuở ấy .
   Di tích lịch sử dân tộc “ Khu vực Gò Bắc Chiêng ” còn là vật chứng sống cho những góp phần bí mật của đồng bào địa phương từng nuôi giấu, đùm bọc chở che cho trào lưu cách mạng, cho căn cứ địa kháng chiến của quân đội ta tại đây. Năm tháng đã đi qua những mất mát quyết tử của người dân Mộc Hóa nói chung và Long An nói riêng không còn nữa … nhưng di tích lịch sử lịch sử vẻ vang còn đó như vẫn nhắc nhở đến những thế hệ tương lai rằng : để có những ngày tự do ấm no niềm hạnh phúc ngày hôm nay, ông cha ta với truyền thống cuội nguồn yêu nước chống ngoại xâm đã đứng lên đánh giặc. Mảnh đất này đã thấm bao máu xương, mồ hôi và nước mắt của bao lớp người đã ngã xuống trong cuộc chiến đấu lâu bền hơn, gian lao, bền chắc … .
   Với những giá trị lịch sử dân tộc to lớn trên, di tích lịch sử “ khu vực Gò Bắc Chiêng ”, xứng danh được nhà nước chăm sóc bảo vệ, tôn tạo và phát huy việc làm giáo dục truyền thống cuội nguồn cách mạng tại địa phương .

   VIII. TÌNH TRẠNG BẢO QUẢN DI TÍCH:

   Trải qua hơn 45 năm theo thời hạn cho đến nay tại khu vực xảy ra trận đánh Mộc Hóa năm 1948 cảnh sắc đã biến hóa nhiều và những vết tích của trận đánh hầu hết không còn. Hiện nay tại huyện có xây một tấm bia kỷ niệm thắng lợi này, nhưng chưa có giải pháp bảo vệ và phát huy công dụng di tích lịch sử trong đời sống văn hóa truyền thống ý thức ở địa phương. Nếu thực trạng trên lê dài thêm một thời hạn nữa, thì di tích lịch sử sẽ ít còn được ai biết và khám phá đến .

   IX. CÁC PHƯƠNG ÁN BẢO VỆ VÀ SỬ DỤNG DI TÍCH:

   Chiến thắng Mộc Hóa năm 1948 Trung đoàn 120 và Tiểu đoàn 307 phối hợp bộ đội du kích địa phương đánh uy hiếp nhằm mục đích bức hàng bức rút Đồn Mộc Hóa và diệt hơn một tiểu đoàn địch đến tiếp viện, làm một trận đánh lớn có sự điều nghiên địa hình rất là chu đáo và công phu của quân đội ta thời chín năm kháng chiến giữa chiến khu Đồng Tháp Mười. Nó còn được lưu truyền trong nhân dân địa phương mãi đến thời nay. Năm 1993 huyện Mộc Hóa đã cho kiến thiết xây dựng bia thắng lợi kỷ niệm trận đánh này : Đây là một việc làm rất đúng đắn biểu lộ tấm lòng – tình nghĩa của thế hệ sau luôn tưởng niệm và không quên những chiến công mà ông cha ta đã đổ máu xương để giành lại độc lập tự do cho quốc gia .
   Vị trí đặt bia rất tốt vì :
   – Nằm trong khu vực diễn ra sự kiện lịch sử vẻ vang của Trận Mộc Hóa .
   – Địa hình thoáng : Tiếp cận trực tiếp với những tuyến giao thông vận tải thuận tiện cho mọi người đến du lịch thăm quan di tích lịch sử .
   Để góp thêm phần vào việc phát huy công dụng của di tích lịch sử, chúng tôi có 1 số ít ý kiến đề nghị như sau :
   – Khoanh vùng bảo vệ khu đất xây bia thắng lợi .
   – Phần khu công trình thiết kế xây dựng bia thắng lợi : nội dung văn bia hay, toát lên được giá trị lịch sử dân tộc của di tích lịch sử, nhưng cần được điều tra và nghiên cứu lại những yếu tố sau :
   + Tên của Trung Úy Đồn Trưởng là LouisBertrand chứ không phải là LouisBertrans ( điều tra và nghiên cứu theo tài liệu báo cáo giải trình của chiến sỹ Lê Quốc Sản ) .
   + Đại đội 931 thuộc Tiểu đoàn 309 ( trong văn bia ) : Đứng về phía trình độ qua nghiên cứu và điều tra và tìm hiểu thêm quan điểm những tướng lãnh quân sự chiến lược cùng Hội Cựu Chiến Binh Tỉnh, chúng tôi được biết vào thời gian này đại đội 931 thuộc Tiểu đoàn 307, còn Tiểu đoàn 309 gồm 3 đại đội 939 – 940 – 941 và Tiểu đoàn bộ 942 ( Tiểu đoàn 309 được xây dựng vào ngày 23/9/1949 tại bờ kinh Hàm Vồ thuộc Cái Bè – Tiền Giang sau khi thắng lợi Mộc Hóa ) .
   – Tại khu công trình bia thắng lợi địa phương nên có giải pháp góp vốn đầu tư thiết kế xây dựng những công trình phụ như : Đặt hoa kiểng, trồng cây lấy bóng mát … nhằm mục đích tôn tạo nơi đây trở thành một khu vực có cảnh sắc đẹp, ship hàng giáo dục vui chơi lành mạnh của nhân dân địa phương. Trong tương lai, đây sẽ là một khu vực lý tưởng để tổ chức triển khai những buổi trò chuyện truyền thống cuội nguồn, gắn liền với nội dung giá trị lịch sử dân tộc của di tích lịch sử và những chiến công quả cảm của huyện Mộc Hóa .
   Xây dựng, tôn tạo khu công trình tưởng niệm đúng với qui mô và tầm cỡ của thắng lợi Mộc Hóa năm 1948, là một việc làm “ đền ơn đáp nghĩa ”, một hành vi “ uống nước nhớ nguồn ”, của thế hệ này so với người đi trước đã quyết tử xương máu, quyết tâm chiến đấu cho sự sống sót và phồn vinh của quốc gia Nước Ta .

   X. CƠ SỞ PHÁP LÝ BẢO VỆ DI TÍCH:

   Sau khi có quyết định hành động bảo vệ di tích lịch sử của Ủy Ban Nhân Dân Tỉnh Long An, chúng tôi đính kèm biên bản và map khoanh vùng bảo vệ di tích lịch sử cùng với sự xác nhận của những cấp có thẩm quyền trong bản lý lịch này .

   XI. NGUỒN TƯ LIỆU BỔ SUNG THAM KHẢO:

1. Sách:

   1 / Địa chí Long An – 1989 – Thạch Phương – Lưu Quang Tuyến chủ biên .
   2 / Địa phương chí Tỉnh Kiến Tường – XB 1963 .
   3 / Gia Định Thành Thông Chí – NXB TP HCM 1972 .
   4 / Giai Thoại về Đồng Tháp Mười – NXB Đồng Tháp
   5 / Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười – Nguyễn Hiến Lê .
   6 / Lịch sử Đồng Tháp Mười – NXB TP Hồ Chí Minh 1992 .
   7 / Trên nền Tháp – Bảo Định Giang .
   8 / Kiến Tường lịch sử vẻ vang kháng chiến chống mỹ cứu nước 1954 – 1975. NXB QĐND Thành Phố Hà Nội 1989 .

   B- Tài liệu đánh máy:

   1 / Báo cáo Trận Mộc Hóa năm 1948 do chiến sỹ Lê Quốc Sản đọc tại buổi mit-tinh kỷ niệm 45 năm thắng lợi Mộc Hóa .
   2 / Tài liệu tổng kết cuộc chiến tranh về Mộc Hóa suốt hai thời kỳ kháng chiến chống Pháp – chống Mỹ do chiến sỹ Lê Trung Nguyên Đại tá huyện trưởng Mộc Hóa cung cấp .

   C- Lời kể của nhân dân địa phương:

   Xem thêm: Hơn 500 mẫu nhà đẹp 2021 thiết kế 1 2 tầng kiểu mới

   1 / Đặng Trung Tâm ( Năm Tâm ) – quản trị Ủy Ban Nhân Dân huyện Mộc Hóa về hưu – Thị Trấn Mộc Hóa .
   2 / Phạm Văn Nghiêm và Đặng Văn Thời : Ấp Ông Nhan Tây xã Bình Hiệp – huyện Mộc Hóa – tỉnh Long An .
   3 / Võ Tấn Mạnh ( Hai Trãi ) : Thị Trấn Mộc Hóa .

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Di tích lịch sử “Vùng Bắc Chan” căn cứ của Khu 8 trong thời kỳ đầu kháng chiến chống thực dân Pháp – Địa điểm tiến hành Đại Hội tỉnh Đảng Bộ đầu tiên tỉnh Mỹ Tho tháng 1 năm 1953 (Ấp Bắc Chan II – Xã Tuyên Thạnh – Huyện Mộc Hóa – Tỉnh Long An)

I. TÊN GỌI DI TÍCH:

Bắc Chan trong quá khứ là địa điểm của một vùng đất tràm mọc thành rừng, sông rạch chằn chịt. Ngày nay là tên của một ấp thuộc xã Tuyên Thạnh nằm ở hữu ngạn sông Vàm Cỏ Tây cách thị xã Mộc Hóa 4 km. Về tên gọi của vùng này theo những bậc lão thành ở địa phương thì Bắc Chan là từ đọc trại ra của từ “ Trpach ” của người Khơme đó cũng là một cách lý giải tuy nhiên những tài liệu, sách vỡ chưa thấy có một lý giải khoa học nào .
Tháng 3 năm 1946 khi Khu 8 được xây dựng trở lại đã chọn vùng Bắc Chan là địa thế căn cứ tiên phong để củng cố và thiết kế xây dựng lực lượng vĩnh viễn. Cũng chính nơi đây tháng 1/1953 đã diễn ra đại hội tỉnh Đảng bộ tiên phong tỉnh Mỹ Tho .
Ngày nay lịch sử vẻ vang đã sang trang nhưng bao sự kiện trọng đại ấy trong buổi đầu kháng Pháp trên chiến khu Đồng Tháp Mười vẫn mãi gắn liền với vùng Bắc Chan lịch sử vẻ vang .

II. ĐỊA ĐIỂM PHÂN BỐ –  ĐƯỜNG ĐI ĐẾN DI TÍCH:

1/ Địa điểm phân bố:

Di tích vùng Bắc Chan tọa lạc ở ấp Bắc Chan II, Xã Tuyên Thạnh, huyện Mộc Hóa, tỉnh Long An, nằm về hướng Tây Bắc thị xã Tân An – Long An .
Ngược dòng lịch sử vẻ vang mới thấy rằng khu vực phân bổ của di tích lịch sử vùng Bắc Chan trên vùng đất mang tên Mộc Hóa thời nay đã trãi qua nhiều biến hóa về địa giới và đơn vị chức năng hành chính. Đất Nam Bộ xưa thuộc Thủy Chân Lạp, từ thế kỷ XVI đã có lưu dân người Việt vào đây sinh sống. Kể từ lúc Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh vâng lệnh Chúa Nguyễn Phúc Chu đi kinh lược Cao Miên năm 1698 lấy đất Đông Phố lập Phủ Gia Định xác lập đơn vị chức năng hành chính tiên phong trên đất Nam Bộ ngày này cho đến thế kỷ XVIII vùng đất bát ngát mang tên Mộc Hóa ngày này vẫn chưa có tên gọi rõ ràng Trịnh Hoài Đức một Đại Thần nhà Nguyễn tác giả bộ Gia Định Thành Thông Chí cũng chỉ gọi những cánh đồng năng, bàng, những rừng tràm bạc ngàn này là vùng “ Trpach ” tức là cái đầm to rộng. Theo qui hoạch đời Gia Long nó thuộc Tổng Kiến Phong huyện Kiến Đăng trấn Định Tường tỉnh Gia Định .
Đến năm 1836 tức sau khi dẹp cuộc làm mưa làm gió của Lê Văn Khôi, Minh Mạng chia Nam Kỳ làm 6 tỉnh và đổi Phiên An thành tỉnh Gia Định thì bấy giờ vùng đất này mới thuộc hai huyện Tân Ninh và Quang Hóa. Di tích lúc bấy giờ thời gian đó thuộc huyện Quang Hóa tỉnh Tây Ninh, Tỉnh Gia Định .
Mãi đến năm 1867 khi Pháp lập chính sách tham biện ( ngày 5/6/1867 ) tên Tổng Mộc Hóa mới thấy Open trên Công báo Nam Kỳ là một trong 6 Tổng thuộc khu tham biện Quang Hóa. Ngày 7/6/1871 Thống đốc Nam Kỳ Duypré ( Dupré ) ra nghị định kiểm soát và điều chỉnh những khu tham biện từ 24 xuống còn 18 đơn vị chức năng. Khu Tham Biện Tân An nhận thêm phần đất Trảng Bàng và Tổng Mộc Hóa. Di tích giờ đây thuộc Tổng Mộc Hóa khu Tham Biện Tân An đặt dưới sự trấn áp của Hạt Mỹ Tho .
Năm 1899 Chế độ Tham Biện được thay bằng chính sách Tỉnh trưởng Khu Tham Biện Tân An trở thành Tỉnh Tân An ngày 1/1/1900. Đến năm 1914 chính quyền sở tại thuộc địa lập Tổng lớn Mộc Hóa gồm 21 làng di tích lịch sử lúc này thuộc làng Tuyên Thạnh Tổng Mộc Hóa – tỉnh Tân An. Năm 1916 Quận Mộc Hóa được xây dựng ( phần đất gồm cả Mộc Hóa, Tân Thạnh, Vĩnh Hưng, Thạnh Hóa ngày này ) di tích lịch sử lúc ấy thuộc Tổng Mộc Hóa thượng quận Mộc Hóa ( một trong 4 Q. ) Tỉnh Tân An .
+ Giai đoạn 1945 – 1954 :
Phía ta : 8 – 1945 Tuyên Thạnh là 1/17 xã thuộc huyện Mộc Hóa, năm 1951 ủy Ban Kháng Chiến Hành Chánh Nam Bộ ra quyết định hành động lập tỉnh Đồng Tháp trên cơ sở xác nhập 3 xã Thủ Thừa, 7 xã tỉnh Sa-Đéc và Mộc Hóa, di tích lịch sử nằm trong địa giới hành chính này được 16 tháng thì giải thể. Sau đó tách ra và Mộc Hóa trở thành một huyện của tỉnh Mỹ Tho .
+ Giai đoạn 1954 – 1975 :
Ngày 17/2/1956 Ngô Đình Diệm ký sắc lệnh 21 / NV lập tỉnh Mộc Hóa, đến 22/10/1956 Diệm lại phát hành sắc lệnh 143 / NV đổi tỉnh Mộc Hóa thành tỉnh Kiến Tường, tỉnh lỵ đóng ở Gò Bắc Chiêng ( thị xã Mộc Hóa thời nay ) di tích lịch sử lúc này thuộc xã Tuyên Thạnh là Quận lỵ Quận Châu thành Tỉnh Kiến Tường, về phía ta địa giới này tương ứng với vùng II .
Sau ngày Miền Nam giải phóng ngày 3/3/1976 theo quyết định hành động của Hội Đồng chính Phủ Tỉnh Long An mới được xây dựng gồm : Long An cũ nhập với Đức Hòa, Đức Huệ của tỉnh Hậu Nghĩa và tỉnh Kiến Tường. Kiến Tường trở thành một huyện của Tỉnh Long An với tên Mộc Hóa .

Ngày nay di tích vùng Bắc Chan thuộc xã Tuyên Thạnh huyện Mộc Hóa – Tỉnh Long An. Mộc Hóa ngày nay là Mộc Hóa mới gồm 8 xã, những phần đất còn lại là của huyện Vĩnh Hưng Tân Thạnh và Thạnh Hóa.

2/ Đường đi đến di tích:

Đến thăm lại địa thế căn cứ xưa của Khu 8 thời kỳ đầu kháng chiến chống Pháp trên chiến khu Đồng Tháp Mười, vùng Bắc Chan, ta đi bằng hai đường thủy bộ đều thuận tiện .
Từ Thị Xã Tân An theo tỉnh lộ 831 đi 68 km đến Thị Trấn Mộc Hóa, liên tục theo đường này đến cầu Mộc Hóa rẽ trái đi 4 km đến ngã ba Tuyên Thạnh, rẽ trái đi 2 km là đến di tích lịch sử .
Theo sông Vàm Cỏ Tây đến địa phận xã Tuyên Thạnh phía hữu ngạn gặp Vàm Bắc Chan rẽ vào theo rạch Bắc Chan đi khoảng chừng 2 km là đến di tích lịch sử .

II. SỰ KIỆN VÀ NHÂN VẬT LỊCH SỬ:

Năm 1945 cách mạng tháng 8 thành công xuất sắc, nước Nước Ta dân chủ cộng hòa sinh ra chấm hết hơn gần 100 năm ách nô lệ của thực dân Pháp. Thế nhưng nền độc lập chỉ vỏn vẹn một tháng chính quyền sở tại non trẻ của ta lại phải đương đầu với một thử thách mới trong lịch sử vẻ vang chống ngoại xâm. Thực dân pháp tái xâm lược nước ta lần thứ hai mà khởi điểm là 0 giờ ngày 23/9/1945 quân đội thực dân trong quân phục Hoàng Gia Anh đã nổ súng gây hấn ở TP HCM, triển khai kế hoạch trở lại Đông Dương do Tướng Lơ-CLéc và Bộ Tham mưu Viễn chính Pháp vạch ra từ ngày 24/8/1945 .
Ngay ngày 23/9/1945 Xứ ủy và Ủy ban nhân dân Nam Bộ họp Hội nghị ở đường cây Mai ( Chợ Lớn ) quyết định hành động : Một mặt điện báo quyết tâm lên Trung Ương Đảng và Chính Phủ, mặt khác lập tức phát động cuộc kháng chiến chống xâm lược. Quân dân Hồ Chí Minh – Chợ Lớn – Gia Định tiến hành ngay cuộc chiến đấu ngăn ngừa và vây hãm địch trong TP, mở màn cho cuộc kháng chiến thần thánh trên đất Nam Bộ .
Các sự kiện diễn ra dồn dập trong những ngày cuối tháng 9 năm 1945 nhanh chống lang tỏa ra những Tỉnh Nam Bộ ảnh hưởng tác động thâm thúy đến đời sống chính trị xã hội vốn đang rất sôi động từ sau Cách mạng tháng 8, trong đó có vùng Đồng Tháp Mười thuộc những Tỉnh Chợ Lớn, Tân An, Mỹ Tho, Sa Đéc .
Ngày 23/10/1945 sau thời hạn co cúm ở Hồ Chí Minh Chợ Lớn, có thêm viện binh hỗ trợ Lơ-Cléc khởi đầu triển khai bước 3 trong kế hoạch đánh chiếm Nam Bộ tiên phong là những Tỉnh ven Hồ Chí Minh. Đồng Tháp Mười đứng trước rủi ro tiềm ẩn bị chiếm đóng, đến ngày 24/10/1945 thì Tân An và Mỹ Tho tỉnh lỵ của hai Tỉnh quan trọng gắn với Đồng Tháp Mười đã rơi vào tay quân Pháp .
Trước tình hình cuộc cuộc chiến tranh đang lan rộng với nhịp độ khẩn tốc để kịp thời đối phó, ngày 25/10/1945 Hội nghị cán bộ Đảng Nam Bộ đã được triệu tập ở Hậu Mỹ cái Bè Mỹ Tho bàn luận nhiều nội dung quan trọng nhằm mục đích tăng cường công cuộc kháng chiến .
Sau hội nghị Xứ, ngày 30/10/1945 tại SaĐéc Phạm Hữu Lầu, Trần Thị Nhượng, Nguyễn Hữu Xuyến, Nguyễn Kiều họp Hội nghị quyết định hành động :
– Xây dựng địa thế căn cứ kháng chiến và cơ sở Hậu Cần ở Đồng Tháp Mười .
– Sắp xếp lại địa phận, mở trại đào tạo và giảng dạy lập bộ phận chuyên lo vũ khí .
Trước sức tiến công ào ạt của quân đội Pháp trong tình thế tương quan lực lượng không ngang sức những cơ quan đầu não kháng chiến ở Nam Bộ trong khi chờ đón thông tư của Trung Ương Đảng và Chính Phủ đã ra những quyết định hành động linh động trên tình hình địa phương nhằm mục đích ngưng trệ bớt sức tiến công của Pháp và cũng cố thiết kế xây dựng lại lực lượng kháng chiến lâu bền hơn. Cho đến cuối tháng 11/1945 thực dân Pháp đã mở thông được những đường số 20 Hồ Chí Minh – Đà Lạt, đường số 13 Hồ Chí Minh – Lộc Ninh, đường số 1 và 22 TP HCM – Tây Ninh, đường số 16A ( nay là quốc lộ I ) TP HCM – Mỹ Tho trước tình hình khó khăn vất vả phức tạp mới này ngày 25/11/1945 Trung Ương Đảng ra thông tư “ kháng chiến kiến quốc ” thông tư nêu rõ ở Nam Bộ và Nam Trung Bộ. Trung Ương quyết định hành động chia nước ta làm 9 chiến khu, trong đó Nam Bộ có 3 chiến khu : Khu 7, Khu 8 và Khu 9 .
Nhận được thông tư của Trung Ương ( do Đ / C Đàm Minh Viễn mang vào cuối tháng 11/1945 ) ( ngày 10/12/1945 bên bờ hữu ngạn sông Vàm Cỏ Đông thuộc xã Bình Hòa Nam Xứ Ủy Nam Bộ triệu tập hội nghị cán bộ lan rộng ra, dự hội nghị có những đồng chí Tôn Đức Thắng, Lê Duẩn, Hoàng Quốc Việt cùng nhiều xứ ủy viên, cán bộ quân sự chiến lược. Hội nghị quyết định hành động giải thể Ủy Ban kháng chiến Hành Chánh Nam Bộ, xây dựng Ủy Ban kháng chiến Nam Bộ do Cao Hồng Lĩnh làm Chủ Tịch hội nghị chia Nam bộ làm ba khu quân sự chiến lược hành chính gọi là Khu 7, khu 8, khu 9, chỉ định khu bộ trưởng liên nghành và chủ nhiệm chính trị bộ từng khu, đề ra những giải pháp củng cố lực lượng vũ trang kiến thiết xây dựng những chi đội về quốc đoàn và lấy Tân Uyên là căn cứ địa cho khu 7 Đồng Tháp Mười cho Khu 8 và U Minh cho Khu 9 .
Khu 8 được xây dựng gồm : Tân An, Mỹ Tho, Gò Công, SaĐéc, Vĩnh Long, Trà Vinh, Bến Tre. Khu bộ Trưởng là Đào Văn Trường, Lê Văn Sĩ làm chủ nhiệm chính trị Bộ, Trương Văn Giàu làm khu bộ phó. Sang đầu năm 1946 Pháp liên tục đưa quân đánh những tỉnh còn lại ở Miền Tây Nam Bộ. Ngày 23/1/1946 Pháp dùng một lực lượng lớn đánh chiếm Thị Xã SaĐéc, Tỉnh sau cuối của Đồng Tháp Mười đã rơi vào tay Pháp .
Trước tình thế địch đang mạnh, khu bộ Khu 8 ( trên thực tiễn sau khi được chỉ định xây dựng trong hội nghị Xứ Ủy ngày 10/12/1945 ở Bình Hòa Nam khu bộ Khu 8 chưa hoạt động giải trí được ngày nào ) do những điều kiện kèm theo chủ quan và khách quan coi như tan rã, rút về Bạc Liêu hợp cùng Khu 9 bám trụ đánh du kích, 1 số ít rút ra Nam Trung Bộ chờ thời cơ liên tục chiến đấu. Địa bàn Đồng Tháp Mười chỉ còn lại 1 số ít lực lượng vũ trang không đáng kể khoảng chừng 100 súng trường, súng lửa và hai trung liên, mỗi súng không quá 10 viên đạn .
Trước tình hình những lực lượng vũ trang ở Miền Tây và Nam trung Bộ bị phân tán, tháng 3/1946 theo gợi ý của Đ / C Lê Duẩn, Đ / C Trần Văn Trà ( lúc ấy là ủy viên chính trị của Giải Phóng quân liên Q. HócMôn – Bà Điểm – Đức Hòa ) từ Khu 7 cùng một số ít cán bộ về Đồng Tháp Mười củng cố lại Khu 8 đang gặp rất nhiều khó khăn vất vả trước sức tiến công của thực dân Pháp. Cùng đi với ông có hai trung đội được trang bị mạnh của giải phóng quân liên Q.. Sau khi đi những tỉnh Tân An, Mỹ Tho, Chợ Lớn nắm tình hình, Trần Văn Trà triệu tập một số ít hội nghị ở Bến Kè ( Thị Trấn Thạnh Hóa ngày này ) có Nguyễn Văn Vịnh, Lê Trí Giảng, Lê Văn Tưởng, Nguyễn Văn Siêu dự. Hội nghị quyết định hành động :
– Xây dựng Đồng Tháp Mười thành địa thế căn cứ của khu và giao cho Nguyễn Văn Trí đảm nhiệm việc thiết kế xây dựng .
– Thống nhất lực lượng những tỉnh lại để thiết kế xây dựng khu 8 do Trần Văn Trà làm khu bộ trưởng liên nghành .
Cơ quan khu bộ do Trung Ương chính thức chỉ định gồm có :
1 / Trần Văn Trà – Khu bộ Trưởng
2 / Nguyễn Văn Vịnh – Chính ủy
3 / Trương Văn Giàu – Khu bộ phó
4 / Nguyễn Văn Quạng – Khu bộ phó liêm tham mưu trưởng
5 / Nguyễn Văn Trí – Phó chính ủy
Lực lượng của Khu 8 được xây dựng tiên phong thiết kế xây dựng chi đội 14 từ hai trung đội do chiến sỹ Trần Văn Trà dẫn về cùng lực lượng của Nguyễn Văn Vịnh, Lê Trí Giảng ở Mỹ Tho, Nguyễn Văn Siêu ( Trung Q. Chợ Lớn ) và Lê Văn Tưởng ( Thủ Thừa – Tân An ) .
Khu 8 từ sau khi chính thức được xây dựng trở lại, việc thực thi tìm một khu vực để lập địa thế căn cứ của khu nhằm mục đích củng cố và kiến thiết xây dựng lực lượng kháng chiến lâu dài hơn đã trở nên vô cùng quan trọng và cấp bách. Được sự giúp sức tích cực nhiều mặt của ông Nguyễn Văn Lại là quản trị huyện Mộc Hóa, Nguyễn Văn Trí thực thi điều tra và nghiên cứu địa hình, lập sơ đồ đã chọn vùng Bắc Chan – Tuyên Thạnh làm địa thế căn cứ. Tuyên Thạnh là một xã của vùng địa thế căn cứ nằm ở hữu ngạn sông Vàm Cỏ Tây, cách thị xã Mộc Hóa 4 km về hướng Tây Bắc. Xã lúc ấy có khoảng chừng 5000 dân sống bằng nghề nông. Nơi đây có thôn xóm vườn cây rậm rạp nhiều kênh rạch như : Rạch Cá Rô, Cá Cát, Cả Sậy, Rạch Gò Ớt, nhất là Rạch Bắc Chan chạy dài từ Vàm Cỏ Tây đến Cống Biện Minh ( Hậu Thạnh ) tiếp nối Kênh Dương Văn Dương trở thành một tuyến giao thông vận tải cực kỳ quan trọng và bảo đảm an toàn trong thế tiến thoái khi Bắc Chan là đầu não của Khu 8. Sau tháng 8/1945 cũng tại Bắc Chan – Tuyên Thạnh bộ đội và những lực lượng khác tập trung chuyên sâu về đây rất đông để Khu 8 sắp xếp. Nói chung Tuyên Thạnh rất thuận tiện về địa lý và nhân tâm là nơi lý tưởng để Khu 8 lập địa thế căn cứ .
Trong thời hạn đầu cực kỳ khó khăn, để tạo ra một tiềm năng nhằm mục đích trụ vững và kháng chiến lâu bền hơn trên chiến khu Đồng Tháp Mười, khu bộ Khu 8 bằng mọi nổ lực đã kiến thiết xây dựng trên vùng Tuyên Thạnh này những cơ sở vật chất thiết yếu cho vùng địa thế căn cứ, đó là những Bệnh Viện, Công Binh Xưởng, Cơ quan Khu bộ …
Việc tiên phong khu bộ nghĩ đến là lập bệnh viện. Trong quá trình này bệnh viện được dựng lên bằng tràm, lợp bằng đưng, lác trên mảnh đất hoang của ông Võ Hữu Chí ( nay là đất của ông Võ Tấn Mạnh ở ấp Bắc Chan II ). Lúc ấy do nhu yếu yên cầu phải có Y, Bác Sĩ, Đ / C Trần Văn Trà và Đ / C Nguyễn Văn Vịnh đến tỉnh ủy Tân An chịu nghĩa vụ và trách nhiệm trước ông Nguyễn Văn Trọng bảo lãnh Y Sĩ Võ Tấn Ca là người của Pháp về làm bệnh viện trưởng, đoái công chuột tội. Bệnh viện tiên phong của Khu 8 đã sinh ra như thế và Giao hàng khá tốt cho mặt trận khu 8. Ở Bắc Chan thời kỳ này khu bộ trưởng liên nghành Trần Văn Trà ở và đóng văn phòng tại nhà ông Lâm Văn Giám ( nay là nhà ông Lâm Văn Hiệp Ngọn Bình Tây – Bắc Chan II ) dãy nhà thao tác và bộ phận đánh máy phát hành công văn ở nhà ông Nguyễn Văn Tịnh ( lúc bấy giờ là nhà ông Tô Văn Giáp ở Ngọn Bình Tây – Bắc Chan II ). Để ship hàng cho công tác làm việc hành chính khu bộ cũng xây dựng ở Bắc Chan một Xưởng giấy chế biến từ nguyên vật liệu tại chỗ là đưng lát bàng tràm …. Xưởng giấy nằm trên mảnh đất nay là Khu vực nhà bà Võ Thị Dọn và ông Nguyễn Văn Tắc ( Bắc Chan II – Tuyên Thạnh ). Ở đây không những kiến thiết xây dựng cơ sở vật chất ship hàng kháng chiến mà còn là nơi tập trung chuyên sâu lực lượng giảng dạy. Thời kỳ này nơi tập trung chuyên sâu giảng dạy và đóng quân ở nhà ông Lâm Văn Ngô ( nay là nhà bà Lâm Thị Lan Ngọn Bình Tây – Bắc Chan II ). Các lực lượng do khu bộ trưởng liên nghành Trần Văn Trà và những lực lượng khác ở Mỹ Tho – Tân An sau khi được giảng dạy về giải pháp ở đây đã ra quân lần đầu thắng lợi trận kênh 12 nổi tiếng diệt gọn một lực lượng lớn quân Pháp tiến xuống từ ngã tư Lơ-grăng ( Lagorange ) .
Từ sau thắng lợi này Bắc Chan – Tuyên Thạnh trở thành nơi giảng dạy và phân phối lực lượng, mỗi tỉnh nhận một trung đội tự sắp xếp lực lượng hoạt động giải trí và tăng trưởng. Khu 8 từ sau khi được xây dựng những lực lượng vũ trang tăng trưởng không ngừng, vũ khí trở thành một yên cầu cấp bách và quan trọng hơn khi nào hết. Khu Ủy Khu 8 nhanh chống chỉ định chiến sỹ Lê Minh Quang làm Giám Đốc Công Binh Xưởng số 1. ( Công binh Xưởng số 2 của Khu 8 sau này được xây dựng ở Bến Tre do ông Võ Tấn Nhất đảm nhiệm ). Công Binh Xưởng số 1 đặt tại địa thế căn cứ cây Vông – Đồng Tháp. Lực lượng được tập hợp từ công nhân quân giới ở Tân An – Mỹ Tho. Binh Công Xưởng số 1 Khu 8 lúc này được kiện toàn gồm :
– Bộ phận lò đúc, vỏ hộp đạn
– Bộ phận “ Rờ sạc ” .
– Bộ phận tiện, nguội, rèn, gò, hàn .
Riêng ở chiến khu Bắc Chan có hai bộ phận : đó là bộ phận “ Rờ – sạc ” tức bộ phận chuyên tái chế, làm lại đạn, sửa súng và bộ phận tiện, nguội, rèn, gò, hàn …
Xưởng “ Rờ-sạc ” ở bắc Chan được kiến thiết xây dựng bằng tràm, dựng bằng đưng lá bần. khi có biến hoàn toàn có thể hạ xuống và những thiết bị hoàn toàn có thể ngụy trang mang theo mục tiêu “ Tiểu qui mô có động linh động, dể khi chuyển khi thiết yếu tương thích với thực trạng quốc gia đang phải triển khai cuộc cuộc chiến tranh chống lại quân đội xâm lược nhà nghề .
Xưởng “ Rờ – sạc ” vào thời gian ấy nằm trên mảnh đất rộng khoảng chừng 50 m dài 70 m của ông Trần Văn Viễn ( nay là đất của bà Trần Thị Nhường – ấp bắc Chan II cạnh rạch Ngã Tư ) .
Bộ phận đốt than, tiện, nguội, lò rèn, nằm ở nhà ông Lâm Văn Mười ( Bắc Chan II )
Trong buổi đầu kháng chiến còn nhiều khó khăn vất vả về nguyên vật liệu thiết bị kỹ thuật. Xưởng “ Rờ – sạc ” ở Bắc Chan là nơi phân phối vũ khí đa phần cho lực lượng vũ trang khu 8 hoạt động giải trí trên mặt trận Tân An, Mỹ Tho, Mộc Hóa … Hơn thế nữa, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể nói rằng Bắc Chan là nơi đã góp thêm phần vào sự nghiệp khai sinh ngành Quân Giới Khu 8 trong lịch sử vẻ vang hình thành ngành Quân Giới Nam Bộ 9 năm kháng chiến .
Giữa tháng 7/1946 tận dụng trời mưa to nước lớn, thực dân Pháp sử dụng một lực lượng lớn tiến chiếm Mộc Hóa. Cơ quan khu bộ khu 8 rút về kênh Dương Văn Dương bảo đảm an toàn .
Như vậy kể từ lúc Đ / C Trần Văn Trà nhận thông tư của Đ / C Lê Duẩn ( bí thư Xứ Ủy cho đến đầu tháng 7/1946 Bắc Chan đã trở thành địa thế căn cứ tiên phong, là chiếc nốp cách mạng trong bước đầu không thay đổi thế và lực của Khu 8 trụ vững trên Đồng Tháp Mười. Nó ghi lại một bước ngoặc lịch sử vẻ vang trong sự hình thành chiến khu Đồng Tháp Mười, một chiến khu vang danh trên quốc tế đã trở thành hình tượng của cuộc kháng chiến chống Pháp và là niềm tự hào của dân tộc bản địa bất diệt .
Trong quy trình hình thành địa thế căn cứ Bắc Chan tất cả chúng ta không hề không cảm phục trước niềm tin khắc phục khó khăn vất vả, tự lực cánh sinh trí phát minh sáng tạo tuyệt vời của Khu 8 và nhân dân Tuyên Thạnh, cũng như sự lựa chọn sáng suốt của khu Ủy trong việc chọn Bắc Chan làm chiến Khu .
Căn cứ bắc Chan được hình thành đã trở thành một mắc xích trọng điểm trong sự liên hoàn với những địa thế căn cứ khác trên chiến khu Đồng Tháp Mười, một hiên chạy kháng chiến tiếp nối Miền Đông và Miền Tây .
Việc kiến thiết xây dựng Bắc Chan thành địa thế căn cứ cách mạng để củng cố và kiến thiết xây dựng lực lượng khởi đầu, biểu lộ khu bộ khu 8 từ rất sớm đã có một tầm nhìn kế hoạch trên quan điểm về tăng trưởng chiến tranh giải phóng dân tộc bản địa. Đó là sự thừa kế những kinh nghiệm tay nghề lịch sử vẻ vang quí báu về căn cứ địa chống Pháp của Thiên Hộ Dương – Đốc Binh Kiều trên đất Đồng Tháp Mười trong những năm 1864 – 1866. Sự đúng đắn mang tính kế hoạch này góp thêm phần quyết định hành động cho khu 8 trụ vững lâu bền hơn trên chiến khu Đồng Tháp Mười mà những đứa con niềm tin là chi đội 99 – 105 – 111 – 115 – 120 và những Tiểu đoàn độc lập 307 – 308 – 309 – 358 …. Đã gieo cho thực dân Pháp bao nỗi kinh hoàng trong lịch sử vẻ vang chống xâm lược .
Cuối năm 1946 địch rút khỏi Đồn Cái Rưng rồi Bắc Chan chỉ còn Đồn Mộc Hóa. Đồn Mộc Hóa trở nên cô độc bị du kích địa phương vây hãm liên tục. Đầu năm 1948 bằng trận thắng lợi Mộc Hóa ta bứt rút bứt hàng làm địch tiêu tốn nặng. Giữa năm 1949 Đại hội tỉnh Đảng bộ tỉnh Tân An được thực thi tại Bắc Chan khu vực tại nhà ông Võ Văn Hộ ( nay là nhà Võ Thị Ngâu – ấp Bắc Chan II ) để bầu lại Ban Chấp Hành do Huỳnh Châu Sỡ ( tức chiến sỹ Năm Bê ) làm Bí Thư, Đ / C Trần Văn Phước là phó Bí Thư, đồng thời Đại hội cũng đề ra trách nhiệm mới trong đó trọng điểm là tăng trưởng cuộc chiến tranh du kích lan rộng ra vùng giải phóng. Trên ý thức Đại hội cuộc chiến tranh du kích tăng trưởng mạnh đã liên tục vây hãm địch, đến cuối năm 1949 địch phải rút khỏi Đồn Mộc Hóa, Xã Tuyên Thạnh trọn vẹn giải phóng. Khu 8 liên tục tiến hành sản xuất vũ khí, lò than mới được đặt ở Gò Ớt trên đất ông Lê Văn Hía, trong quy trình tiến độ 1951 Hộ sinh viên Huỳnh Thúc Kháng cũng về đóng ở ấp Sò Đô tại đám tràm của Ông Nguyễn Văn Triệu .
Sang năm 1949 – 1950 đặc thù mặt trận có nhiều đổi khác, ta từ thế phòng ngự “ nhanh lẹ triển khai xong trách nhiệm chuẩn bị sẵn sàng chuyển mạnh sang tổng phản công ” ( 1 ). Ở Miền Bắc ta thắng lớn trong chiến dịch Biên Giới, ở Đồng Tháp Mười thắng lợi ở chiến dịch Cầu Kè, Cao Lãnh làm cho thực dân pháp càng điên cuồng, hiếu chiến, chúng tập trung chuyên sâu càn quét đánh mạnh vào những chiến khu nhất là vùng Đồng Tháp Mười nhằm mục đích chiếm lại những vùng ta đã giải phóng .
Tháng 5/1951 để đối phó tương thích với thực trạng mặt trận bị chia cắt, Xứ Ủy Nam Bộ quyết định hành động phân loại lại mặt trận, sắp xếp lại lực lượng, kiện toàn tổ chức triển khai trên toàn Nam Bộ, những khu 7 – 8 – 9 được giải thể, Nam Bộ phân thành hai phân liên khu : Phân liên khu Miền Đông và phân liên khu Miền Tây ( lấy sông Tiền Giang làm ranh giới địa lý ). Tỉnh địa thế căn cứ Đồng Tháp Mười giải thể những tỉnh cũ Tân An, Gò Công, Mỹ Tho hợp lại thành tỉnh Mỹ Tho mới ( thường gọi là Tân Mỹ Gò ) thuộc phân liên khu Miền Đông. Tỉnh Mỹ Tho do ông Phạm Hữu Lầu làm bí thư tỉnh ủy, Ngô Ngọc Sáng làm quản trị Ủy Ban Kháng chiến hành chính, Nguyễn Văn Chim, Nguyễn Văn Công tỉnh đội trưởng .
( 1 ) Văn kiện Hội nghị toàn nước lần thứ 3 của Đảng 1950 .
Tỉnh Mỹ Tho mới sinh ra đã kịp thời góp thêm phần sắp xếp lại mặt trận, kiện toàn tổ chức triển khai, củng cố một bước cơ bản về chỉ huy tổ chức triển khai mặt trận và thích ứng với thực trạng, khắc phục được thực trạng bị động do địch phong tỏa chia cắt địa phận .
Đến tháng 1/1953 Đại hội tỉnh Đảng bộ tiên phong tỉnh Mỹ Tho đã được thực thi tại Bắc Chan xã Tuyên Thạnh. Hội nghị được triển khai trên một khu vực to lớn nằm trong rừng tràm của vùng Bắc Chan trên mảnh đất ông Trần Văn Tròn ( nay là khuôn viên nhà ông Trần Hữu Phước cạnh con rạch Bắc Chan ấp Bắc Chan II xã Tuyên Thạnh ). Lúc ấy cơn lục cuối năm 1952 vẫn còn tác động ảnh hưởng do đó Đại hội triển khai trên ngôi nhà sàn tự nhiên, cột là những gốc tràm, xung quanh được lợp bằng đưng, lát, nóc được che bằng tấm bạt lớn. Trên dưới 200 Đại biểu những tổ chức triển khai Đảng, cơ quan, quân dân đơn vị chức năng vũ trang về dự đông đủ. Tại đây Đại hội thực thi trong 3 ngày sau đó vì nguyên do An Ninh Đại hội chuyển dời về Cá nga – xã Vĩnh Lợi liên tục 3 ngày nữa mới kết thúc .
Đại hội đã nhận định và đánh giá tình hình của tỉnh Mỹ Tho lúc bấy giờ không còn vùng địa thế căn cứ rộng, phần đông là vùng du kích và bị tạm chiếm. Trên cơ sở đó đại hội đã đề ra trách nhiệm so với vùng tạm chiếm là đấu tranh bảo vệ người và của, liên tục không cho địch thực thi thủ đoạn “ lấy cuộc chiến tranh nuôi cuộc chiến tranh, người Việt đánh người Việt ”. Đối với vùng du kích là kiến thiết xây dựng cơ sở bí hiểm, những lực lượng vũ trang phải tuyệt đối bí hiểm. Đại hội đã sôi sục bàn luận mục tiêu hoạt động giải trí 3 vùng của Trung Ương. Sau đó tỉnh ủy thông dụng chủ trương địch ngụy vận, Hòa Hảo vận xuống những cơ sở. Sau một tuần lễ triển khai đại hội đã bầu ra 21 Tỉnh ủy viên. Ban thường vụ gồm :
1 / Bí thư kiêm phó quản trị : Nguyễn Văn Mùi – bí danh Nguyễn Thống ( tức ông Nguyễn Minh Đường ) .
2 / Phó bí thư Nguyễn Văn Chấn – Phụ trách dân vận .
3 / Phó bí thư Nguyễn Văn Chim – Phụ trách tổ chức triển khai .
4 / Thường vụ Tỉnh Ủy Nguyễn Văn Côn – đảm nhiệm công an .
5 / Thường vụ Tỉnh Ủy Nguyễn Văn Công – đảm nhiệm tỉnh đội .
6 / Thường vụ tỉnh Ủy Nguyễn Văn Minh – chính trị viên Tỉnh đội .
7 / Nguyễn Hồng Nam – Trưởng ban tuyên huấn .
Đây là ban thường vụ tỉnh ủy tỉnh Mỹ Tho mới được bầu ra trong lần đại hội tiên phong của tỉnh Đảng bộ. Đại hội Tỉnh Ủy tiên phong tỉnh Mỹ Tho ở Bắc Chan – Tuyên Thạnh đã củng cố thêm một bước về mặt tổ chức triển khai, đồng thời cũng không cho hơn về đường lối từ thông tư 5 điểm của Ủy Ban Kháng Chiến Hành Chính Nam Bộ và phân liên Khu ủy Miền Đông gởi xuống năm 1953. trong đó quan trọng nhất là tăng cường công tác làm việc địch hậu, dân vận tăng trưởng cuộc chiến tranh du kích và chỉnh quân, chỉnh Đảng, chỉnh cán bộ để Tỉnh đến tổ chức triển khai .
Đại hội tỉnh ủy Mỹ Tho ở Bắc Chan đã chấm hết thời kỳ bất ổn định đầy khó khăn vất vả 1951 – 1952 trên địa bản Đồng Tháp Mười do chủ trương “ Tỉnh Bình Định ” của Pháp .
Đại hội tỉnh ủy Mỹ Tho ở Bắc Chan là một bước ngoặc quan trọng và tạo ra những chuyển biến đầy thuận tiện, cùng cả nước trong chiến công kế hoạch Đông Xuân 1953 – 1954 kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Pháp trên đất Đồng Tháp Mười .
Chín năm trường kỳ kháng Pháp, Bắc Chan chịu đựng bao khó khăn quyết tử, sâu đậm mà hào hứng tiềm ẩn nơi đây bao sự kiện lịch sử dân tộc trọng đại nhất là thời kỳ đầu tay không tấc sắt. Chúng ta có quyền tự hào mà nói rằng : Bắc Chan – Mộc Hóa là chiếc nôi cách mạng .

IV.LOẠI DI TÍCH:

Thuộc loại di tích lịch sử lịch sử dân tộc .
“ Vùng Bắc Chan ” là di tích lịch sử lịch sử vẻ vang ghi dấu những sự kiện trọng đại trong lịch sử vẻ vang đấu tranh cách mạng và giải phóng dân tộc bản địa của quân, dân Mộc Hóa nói riêng và nhân dân ta nói chung .
Nơi đây, lưu niệm một địa điểm lịch sử dân tộc “ Vùng Bắc Chan ”. Căn cứ địa của Khu 8 trong thời kỳ đầu 9 năm kháng Pháp, đại điểm thực thi đại hội tỉnh Đảng bộ tiên phong Tỉnh Tân Mỹ Gò tháng 1/1953 .

V. KHẢO TẢ DI TÍCH:

Đất Đồng Tháp Mười, xen kẻ với vùng gò là những vùng trũng thấp, ngập nước. Vùng Bắc Chan ở vào địa hình trũng thấp trong một toàn diện và tổng thể bát ngát đó. Bắc Chan thuộc xã Tuyên Thạnh nằm bên hữu ngạn sông Vàm Cỏ Tây sát thị xã Mộc Hóa cách 4 km về hướng Tây Bắc. Ở Bắc Chan có tràm mọc thành rừng, đường giao thông vận tải đa phần là đường thủy. Quan trọng nhất là Rạch Bắc Chan chảy từ Vàm Cỏ Tây đến tận Hậu Thạnh ( Tân Thạnh ) và nối kênh Dương Văn Dương ( một địa thế căn cứ cách mạng thời chống Pháp ) bởi những con rạch nhỏ. Từ Rạch Bắc Chan có hai mạng lưới hệ thống đường thủy nữa là Kênh Ốp cắt ngang Rạch Bắc Chan trở thành một ngã tư ( Rạch Ngã Tư ) và Rạch Bình Tây ( ngọn nhỏ ). Tẻ từ Rạch Bắc Chan ( ngả ba ngọn nhỏ ) tạo ra một mạng lưới hệ thống kênh rạch chằn chịt len lỏi trong rừng tràm trở thành tuyến giao thông vận tải của đường cơ động, bảo đảm an toàn trong thế tiến thoái của một chiến khu cách mạng ( Sau này tháng 7/1946 khi Mộc Hóa bị tiến công cơ quan khu bộ khu 8 đã theo Rạch Cái Rưng về Kênh Dương Văn Dương bảo đảm an toàn. Những cơ quan quan trọng như Công Binh Xưởng khu 8 được thiết kế xây dựng bên cạnh những tuyến giao thông vận tải này để thuận tiện luân chuyển và khi cần sẽ phi tang bằng cách nhận chìm xuống sông .
Với vị trí trên Bắc Chan là nơi lý tưởng để thiết kế xây dựng cơ sở bắt đầu cho việc xây dựng một chiến khu Cách Mạng, mà khu bộ khu 8 đã sáng suốt lựa chọn : đó là vị trí địa lí kế hoạch và tiềm lực kinh tế tài chính do nhân dân góp phần .
Với những điều kiện kèm theo trên trong những ngày đầu năm 1946 khu 8 đã đặt trụ sở văn phòng thao tác ở nhà ông Nguyễn Văn Tịnh ( lúc bấy giờ là nhà ông Lâm Văn Giám Ngọn Bình Tây – Bắc Chan II ). Đó là địa thế căn cứ nhà ba căn có một chái bên phải, nhà được thiết kế xây dựng bằng cây tràm, lợp bằng đưng lác bàng .
Hệ thống bệnh viện gồm 3 dãy cũng bằng tràm, đưng lác, đặt ở đất ông Võ Hữu Chí ( nay là nhà ông Võ Tấn Mạnh Ngọn Bình Tây – Bắc Chan II ) Các cơ sở khác nhà thao tác, đánh máy, xưởng giấy, trại huấn luyện và đào tạo, đóng quân cũng thiết kế xây dựng bằng tràm, đưng, lác, bàng …
Công binh xưởng khu 8 được đặt trong những láng trại dã chiến bằng tràm, đưng, bàng, trên mảnh đất dài khoảng chừng 70 m rộng 50 m của ông Trần Văn Viễn người địa phương, nay là đất bà Trần Thị Nhường sát con Rạch Bình tây, tràm mọc chi chít .
Tóm lại khu 8 trong những ngày đầu đã nổ lực khắc phục mọi khó khăn vất vả kiến thiết xây dựng chiến khu Bắc Chan bằng tiềm năng tại chỗ trên cơ sở đặc trưng địa phương .
Đến tháng 1/1953 Đại đội tỉnh Đảng bộ tiên phong tỉnh Mỹ Tho diễn ra ở Bắc Chan, ta cũng dựa vào đặc trưng địa phương mà thiết kế xây dựng cơ sở triển khai Đại hội. Năm 1952 Bắc Chan vừa xảy ra lũ lụt. Việc thực thi Đại hội khó khăn vất vả ta đã kiến thiết xây dựng một hội trường trên những gốc tràm được chặt ngang tạo thành một nhà sàn lớn, nhiều cột. Tại hội trường phía trên được lợp bằng bàng và một tấm bạc lớn. Tại hội trường chứa khoảng chừng 200 đại biểu này có xây một kháng đài, tổng thể đều bằng cây tràm. Địa điểm đó ngày này nằm lọt vào phần đất của ông Trần Hữu Phước, dài khoảng chừng 30 m, rộng xấp xỉ 20 m. Thời điểm đó là đất ông Trần Văn Tròn sát con Rạch Bắc Chan .
Ngày nay vùng Bắc Chan đã khác xưa, dân cư đông hơn, vạn vật thiên nhiên được tìm hiểu và khám phá, trường học mọc lên. Thật là công minh, Bắc Chan xưa chịu đựng bao khó khăn quyết tử một lòng theo cách mạng thì ngày này Bắc Chan trờ thành một vùng đất sung túc với hai nguồn lợi chính là lúa và tràm, con đường Bắc Chan đi Thạnh Hưng được tăng cấp khang trang hơn .
Tóm lại di tích lịch sử vùng Bắc Chan về địa ghi dấu bao sự kiện lịch sử vẻ vang vẫn còn đó, nhưng cảnh sắc, môi trường tự nhiên theo thời hạn đã trọn vẹn đổi khác .

VI. CÁC HIỆN VẬT TRONG DI TÍCH:

Trải qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, sau bao sự kiện diễn ra ở Bắc Chan, những hiện vật có tương quan như những khẩu súng, những viên đạn làm ra từ tổ “ Rờ-sạc ” của khu 8, những dụng cụ y tế trong chiến khu … đến nay phần đông không còn nữa .
Tuy nhiên đây cũng là những thông tin trong bước đầu, còn phải xác định. Chúng tôi ý kiến đề nghị với địa phương có kế hoạch sưu tầm tổng thể những hiện vật có tương quan đến sự kiện hoàn toàn có thể còn sống sót để tọa lạc nhà truyền thống cuội nguồn nhằm mục đích phát huy tính năng di tích lịch sử .

VII. GIÁ TRỊ LỊCH SỬ CỦA DI TÍCH:

Di tích lịch sử vẻ vang “ vùng Bắc Chan ” là nơi ghi dấu những sự kiện trọng đại của quân dân Khu 8 nói chung, của Mộc Hóa – Tân An nói riêng trên chiến khu Đồng Tháp Mười trong lịch sử dân tộc 9 năm trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc bản địa ta .
Đây là điểm son trong trang sử vẻ vang của quân, dân Đồng Tháp Mười, là hiện thân sinh động chứng tỏ cho sự sáng suốt tài tình của Xứ Ủy Nam Bộ và Khu 8 đã vận dụng một cách linh động đặc trưng địa phương khi chọn nơi đây làm địa thế căn cứ cách mạng là trọn vẹn tương thích với toàn cảnh lịch sử vẻ vang sôi động lúc bấy giờ. Tạo ra một sự đối trọng trước những chiến cuộc chiến tranh mới của thực dân Pháp trong những ngày đầu Nam Bộ kháng chiến .
Di tích lịch sử vẻ vang “ vùng Bắc Chan ” là dẫn chứng cho ý thức quật khởi, lòng yêu nước nồng nàn của quân, dân Đồng Tháp Mười. Bằng trái tim và khói óc của mình đã khắc phục mọi khó khăn trong buổi đầu “ tay không tấc sắt ” thiết kế xây dựng Bắc Chan thành địa thế căn cứ Cách Mạng của Khu 8 góp phần lớn lao vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc bản địa .
Di tích lịch sử vẻ vang “ vùng Bắc Chan ” là chứng tích của một mắc xích trọng điểm và liên hoàn cùng những địa thế căn cứ khác để tạo nên chiến khu Đồng Tháp Mười : Một chiến khu vang danh trên quốc tế đã trở thành hình tượng anh hùng của cuộc kháng chiến chống Pháp trên đất Nam Bộ .
Di tích lịch sử dân tộc “ vùng Bắc Chan ” là chiếc nôi cách mạng, nơi đã sản sinh ra những lực lượng võ trang tiên phong của Khu 8 cũng như góp thêm phần vào sự hình thành Ngành quân Giới Nam Bộ, tạo tiền đề cho công cuộc kháng chiến Chống Mỹ sau này .
Di tích lịch sử dân tộc “ vùng Bắc Chan ” gợi nhớ cho tất cả chúng ta một quá khứ gian nan quyết tử nhưng đầy liệt oanh của quân dân Khu 8 trong những ngày đầu kháng chiến chống Pháp trên Đồng Tháp Mười .
Di tích là niềm tự hào dân tộc bản địa bất diệt của quân dân Mộc Hóa – long An nói riêng của quân dân ta nói chung trong lịch sử vẻ vang đấu tranh chống xâm lược .
Ngày nay lịch sử vẻ vang đã sang trang, mảnh đất này với bao truyền thống lịch sử hào hùng của cha anh trong kháng chiến sẽ là những giá trị tốt đẹp để thế hệ trẻ bảo lưu và phát huy hơn nữa trong công cuộc thiết kế xây dựng và bảo vệ quê nhà .

VIII. TRẠNG THÁI BẢO QUẢN:

Di tích “ vùng Bắc Chan ” với sự kiện là địa thế căn cứ Khu 8 năm 1946 và là nơi diễn ra Đại hội tỉnh Đảng bộ tiên phong tỉnh Tân Mỹ Gòn tháng 1/1951 cho đến nay đã qua mấy mươi năm, tác động ảnh hưởng của vạn vật thiên nhiên, bàn tay con người và cuộc chiến tranh, nên vết tích xưa đã trọn vẹn đổi khác. Địa điểm ghi dấu bao sự kiện vẫn còn đó, nhưng bấy lâu nay chỉ dừng lại ở mức độ tài liệu chữ viết, chưa có hướng xử lý nào để phát huy tính năng .

IX. PHƯƠNG ÁN BẢO VỆ VÀ PHÁT HUY TÁC DỤNG:

Để góp thêm phần làm sống lại những sự kiện trên vùng Bắc Chan lịch sử dân tộc này, đồng thời phát huy công dụng trong việc giáo dục thế hệ trẻ. Truyền thống cách mạng ở địa phương, chúng tôi ý kiến đề nghị những giải pháp sau :
– Trước mắt là quy hoạch thiết kế xây dựng khu công trình bia triuền thống lưu niệm Khu địa thế căn cứ Bắc Chan đúng với tầm cở của sự kiện. ( Về khu vực chúng tôi đề xuất đặt tại cạnh phần đất nhà bà Võ Thị Ngâu ( 7 Ngâu ). Gần trường PTCS Bắc Chan II – sát lộ Bắc Chan ) .
– Về lâu bền hơn để hành khách và nhân dân địa phương tưởng tượng đượpc di tích lịch sử cần điều tra và nghiên cứu tìm dữ kiện phục hiện khu địa thế căn cứ thu nhỏ trên sa bàn, đồng thời sưu tầm tài liệu hiện vật có tương quan đến di tích lịch sử tọa lạc trong nhà truyền thống cuội nguồn huyện, để giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng ở địa phương .

X. CƠ SỞ PHÁP LÝ BẢO VỆ DI TÍCH:

Sau khi có quyết định hành động của Ủy Ban Nhân Dân tỉnh chúng tôi sẽ đính kèm biên bản, map khoanh vùng bảo vệ di tích lịch sử với sự xác nhận của những cấp thẩm quyền trong hồ sơ di tích lịch sử .

XI. TÀI LIỆU BỔ SUNG THAM KHẢO:

1 / Gia định thành thông chí – Trịnh Hoài Đức – NXB TP HCM 1979 .
2 / Địa phương chí tỉnh Tân An .
3 / Địa phương chí tỉnh Kiến Tường – Tài liệu tàng trữ tỉnh KT – XB 1963 .
4 / Địa chí văn hóa truyền thống Long An – NXBLA – KHXH 1989 .
5 / Lịch sử Đồng Tháp Mười – NXB Thành Phố Hồ Chí Minh 1992 .
6 / Miền Đông Nam Bộ kháng chiến 1945 – 1975 – NXBQĐND HN – 1991 .
7 / Lịch sử quân giới Nam Bộ 1945 – 1954 – NXBQĐND HN 1991 .
8 / Tư liệu : Báo cáo tình hình Nam Bộ 1945 – 1949 số 16 / phòng Nam Bộ K4. Bộ Quốc Phòng .
9 / Bản tọa đàm của Phòng KHLS và Đ / C Trần Văn Trà về Long An trong thời kỳ chống Pháp .
10 / Phát biểu của thượng tướng Trần Văn Trà tại cuộc tọa đàm sẵn sàng chuẩn bị cho khu công trình viết sử huyện Mộc Hóa 16/7/1968 .
11 / Ghi từ lời kể của :
– Ông Nguyễn Minh Đường ( Bí thư tỉnh ủy Tân Mỹ Gò – 1951 ) .
– Ông Võ Tấn Mạnh, ông Nguyễn Văn Đền .
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

DI TÍCH LỊCH SỬ VĂN HÓA “NÚI ĐẤT” MỘT THẮNG CẢNH Ở ĐỒNG THÁP MƯỜI

( Thị Trấn Mộc Hóa – tỉnh Long An )

I.TÊN GỌI DI TÍCH

Núi đất : Địa danh được cấu trúc theo vị trí tự nhiên ghép với tên núi .
Đây là một khu đất khá cao ráo nằm trên gò Bắc Chiêng ( Trung Tâm Thị Trấn Mộc Hóa ngày này ), được xem là một trong những cảnh sắc vạn vật thiên nhiên đẹp của vùng Đồng Tháp Mười nói riêng và Long An nói chung .
Vào những năm 1957 đến 1960, cùng với việc kiểm soát và chấn chỉnh địa lý hành chính và kiến thiết xây dựng tỉnh lỵ Kiến Tường trên đất Mộc Hóa, chính quyền sở tại Ngô Đình Diệm đã bắt tù chính trị đào đất xung quanh khu vực này đắp thành những ngọn Giả Sơn ( Núi Giả ). Trên những đỉnh núi thờ phượng Đức Mẹ Maria – Chúa Jesu – Thánh Phê-ro của đạo Công Giáo. Do vậy ngày trước nơi đây còn có tên gọi là Núi Đức Mẹ. Riêng đồng bào địa phương vẫn quen nói về khu vực này là Núi Đất một thắng cảnh của Mộc Hóa và là khu vực nghỉ ngơi, vui chơi khá lý tưởng sau những giờ lao động mệt nhọc .

II. ĐỊA ĐIỂM PHÂN BỐ – ĐƯỜNG ĐI ĐẾN DI TÍCH:

1/ Địa điểm phân bố:

Di tích Núi Đất lúc bấy giờ tọa lạc tại Thị Trấn Mộc Hóa – huyện Mộc Hóa tỉnh Long An .
Ngược dòng lịch sử dân tộc : Nam Bộ thời xưa thuộc Vương Quốc Phù Nam. Thế kỷ thứ VI, người Chân Lạp đánh đuổi Phù Nam. Đất Phù Nam rộng Chân Lạp chỉ chiếm 1 số ít vùng trong hàng loạt chủ quyền lãnh thổ hoang vắng .
Cả một thời kỳ dài gần mười thế kỷ, kể từ lúc Vương Quốc Phù Nam bị diệt vong đất Nam Bộ chỉ được tìm hiểu và khám phá ở một số ít vùng nhỏ rải rác. Từ thế kỷ thứ XV, lưu dân đến khẩn hoang vùng đất này, ngoài 1 số ít bộ tộc cố cựu như : Mạ, Châu Ro, Stiêng và một số ít nhóm Khmer … còn lại đa phần là người Việt .
Đến đầu thế kỷ XVII, người Việt đến định cư và khám phá vùng đất Nam Bộ theo dọc lưu vực hai con sông Vàm Cỏ rất đông. Khi Nguyễn Hữu Cảnh được Chúa Nguyễn Phúc Chu cử vào Nam làm kinh lược sứ ( 1698 ) : Nghiên cứu thiết kế xây dựng mạng lưới hệ thống hành chính và chỉ định quan lại ở đây, thì Nam Bộ trở thành chủ quyền lãnh thổ Nước Ta từ đó. Nguyễn Hữu Cảnh mới lấy đất Nông Nại ( thuộc Thủy Chân Lạp ) lập Phủ Gia Định .
Năm 1802, Gia Long lên ngôi, đổi Phủ Gia Định thành Thị Trấn Gia Định. Năm 1808 Trấn Gia Định được Gia Long đổi làm Thành Gia Định. Thành Gia Định gồm 05 Trấn mới lập là : Phiên An, Định Tường, Vĩnh Thanh, Hà Tiên, Biên Hòa. Thị Trấn Mộc Hóa ngày này, lúc ấy nằm lọt trong phần đất thuộc Trấn Định Tường .
Từ năm 1838 vùng đất này thuộc Phủ Tây Ninh ( gồm huyện Tân Ninh và Quang Hóa ) với 07 Tổng 56 thôn. Trong những tên Tổng ghi trong Đại Nam Nhất Thống Chí chưa có tên Tổng Mộc Hóa. Mãi đến năm 1867, tên “ Tổng Mộc Hóa ” mới thấy Open trên Công báo Nam Kỳ ( B.O.C ) cùng với năm tên Tổng khác thuộc khu Tham Biện ( Inspection ) Quang Hóa ( 1 ) .
Ngày 7/6/1871, sau khi thống Đốc Nam kỳ Đuyprê ( Dupré ) ra nghị định kiểm soát và điều chỉnh 25 khu tham biện ở 06 tỉnh ( Hồ Chí Minh, Mỹ Tho, Biên Hòa, Vĩnh Long, Châu Đốc, Hà Tiên ) xuống còn 18 đơn vị chức năng, Thị trấn Mộc Hóa thuộc về Tỉnh Định Tường .
Đến năm 1916, Quận, Mộc Hóa được xây dựng thường trực Tỉnh Long An, gồm có diện tích quy hoạnh 04 huyện ( Tân Thạnh, Thạnh Hóa, Vĩnh Hưng và Mộc Hóa ) ngày này .
Từ sau Cách Mạng Tháng Tám năm 1945 cho đến những năm đầu của cuộc kháng chiến, Mộc Hóa vẫn là một huyện của Tỉnh Tân An
Năm 1951 Ủy Ban Kháng Chiến hành Chính Nam Bộ ra quyết định hành động cắt ba xã phía Tây của huyện Thủ Thừa ( Long Ngãi Thuận – Tân Đông Bắc – Tân Hòa Đông ) nhập vào với huyện Mộc Hóa và 1 số ít xã của tỉnh SaĐec, lập thành Tỉnh mới với tên gọi Đồng Tháp. Tỉnh này sống sót trong 16 tháng thì giải thể. Mộc Hóa lại tách ra, trở thành một huyện của tỉnh Tân Mỹ Gò ( 2 )
Sau Hiệp định Giơnever ( tháng 7/1954 ), Ngụy quyền TP HCM phục sinh lại tỉnh Tân An, Mộc Hóa trở thành một Q. của Tân An
Nhằm tạo một cái chốt cắm sâu giữa bưng biền kháng chiến cũ là Đồng Tháp Mười : với thủ đoạn ngăn ngừa hiên chạy dọc kế hoạch của Cách Mạng từ Miền Tây lên Miền Đông và từ biên giới Cambodge đi về vùng đồng bằng Bến Tre, Mỹ Tho … ngày 17/2/1956 Chính quyền Ngô Đình Diệm lại tách Quận Mộc Hóa ra khỏi Tỉnh
( 1 ) khu Tham Biện Quang Hóa gồm 06 Tổng : Ninh Hạ, Mỹ Ninh, Giai Hóa, Quang Hóa, Cầu An Hạ và Mộc Hóa .
( 2 ) Tỉnh Tân Mỹ Gò : gồm 3 tỉnh, Tân An, Mỹ Tho, Gò Công hợp lại .
Tân An, lập tỉnh mới với tên gọi là tỉnh Mộc Hóa ( sắc lệnh số 21 / NV / PTT ). Tên gọi này chỉ sống sót tám tháng, thì ngày 22 tháng 10 năm 1956, Diệm lại phát hành sắc lệnh143 / NV / PTT đổi tên tỉnh Mộc Hóa thành tỉnh Kiến Tường ( theo Diệm lý giải : Kiến là thiết kế xây dựng, Tường là quản lý, tức là “ mang lại điều lành ” ). Nhưng thực ra, Kiến Tường là tên gọi một Phủ của tỉnh Định Tường ( gồm hai huyện Kiến Phong và Kiến Đăng ở vào thế kỷ trước ). Lúc này tên Mộc Hóa dùng để chỉ Thị Trấn nơi Gò Bắc Chiêng với tư cách là tỉnh lỵ tỉnh Kiến tường .
Sau ngày Miền Nam trọn vẹn giải phóng : ngày 3/3/1976 theo quyết định hành động của Hội Đồng Nhà Nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt nam, tỉnh Long An nơi được xây dựng gồm có tỉnh Long An cũ ( 3 ) phối hợp một phần đất của tỉnh Hậu Nghĩa và Tỉnh Kiến Tường .
Kiến Tường giờ đây được đổi tên thành huyện Mộc Hóa. Trãi qua nhiều lần biến hóa sắp xếp địa giới hành chánh vùng Đồng Tháp Mười của Long An ( 4 ), huyện Mộc Hóa thời nay nằm ở phía Bắc vùng Đồng Tháp Mười, phía Nam giáp huyện Tân Thạnh, phía Tây giáp Vĩnh Hưng, phía Đông giáp huyện Thạnh Hóa, toàn huyện có 12 xã thị và một Thị Trấn ( 5 ) .
Di tích lúc bấy giờ nằm trong phần đất thuộc Thị Trấn Mộc Hóa, cách Biên Giới Nước Ta – Campuchia 7 km và cách TP Tân An ( Long An ) hơn 68 km về phía Tây Bắc .

2/ Đường đi đến Di Tích:

Du khách hoàn toàn có thể đi đến di tích lịch sử bằng phương tiện đi lại đường đi bộ là thuận tiện nhất .
Từ TP Tân An ( Long An ) theo đường QL62 ( tỉnh lộ 831 hay còn gọi là tỉnh lộ 49 ) khoảng chừng 68 km đến Thị Trấn Mộc Hóa, gặp ngã tư Biên Phòng quẹo trái thẳng theo đường 30/4 khoảng chừng 700 m là về đến di tích lịch sử .

III. SỰ KIỆN- NHÂN VẬT LỊCH SỬ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN DI TÍCH

Đến Long An nếu được nghe những mẫu chuyện về đất và người dân Long An có lẽ rằng hành khách sẽ càng thêm thôi thúc muốn tìm hiểu và khám phá và mày mò về vùng Đồng Tháp Mười nói chung và Mộc Hóa nói riêng. Ở Đồng Tháp Mười hàng năm cứ đến mùa mưa ( khoảng chừng tháng 6 âm lịch ) là cả một vùng đất bát ngát bị dìm trong biển nước. Các con lung, bưng, trấp vẽ lên những đường nước ngoằn ngoèo như những mạch máu, cuối tháng 10 âm lịch nước như trút dần, cây cối mục úng làm nước thối đen …. Nắng như thiêu như đốt, mùi sình lầy cỏ ải xông lên nồng nặc. Người không quen sẽ bãi oải kiệt sức ngay. Thật là một cánh đồng hoang dã, rậm rạp nắng gắt mưa nhiều … Trong ký ức cụ già 70 – 80 tuổi sống tại đây còn nhớ những mẫu chuyện về ông bà mình là lớp người tiên phong đi khẩn hoang chiến đấu với voi, hổ, heo
( 3 ) Long An cũ gồm những Q. : Bình Phước, Tân Trụ, Gò Đen, Cần Đước, Cần Giuộc, Thủ Thừa .
( 4 ) Vùng Đồng Tháp Mười thuộc tỉnh Long An gồm những huyện : Tân Thạnh, Thạnh Hóa, Mộc Hóa Vĩnh Hưng – 1 phần huyện Đức Huệ và phía bắc những huyện Thủ Thừa, Bến Lức .
( 5 ) 12 xã : Bình Hiệp, Bình Tân, Thạnh Trị, bình Hòa Tây, Bình Hòa Đông, Bình Phong Thạnh, Q. Bình Thạnh, Tân Lập, Tân Thành, Tuyên Thạnh, Thạnh Hưng, Bình Hòa Trung .
rừng, sấu muỗi mòng, đỉa, vắt, rắn rết, trăn khỉ …. Đồng Tháp Mười nơi vạn vật thiên nhiên vừa khuyễn mãi thêm, đồng thời lại cũng vô cùng khắc nghiệt. Đây đó trong Đồng Tháp Mười nổi lên những gò, giồng … là thềm phù sa cổ lê dài hoặc là những cồn cát ven bờ hình thành do những dòng nước cuộn trước kia như Giồng Sa – Rai, Gìồng Giăng, Gò Cà Dâm … ở Đồng Tháp, Gò Thành Gò Bắc Chiêng, Gò Giồng Dung, Gò Trấp Ky … ở Long An ; Gò Đế ở Tiền Giang .
Nói riêng về Gò Bắc Chiêng, ta tưởng tượng một cái Gò đất nằm bên bờ Bắc Chiêng ( 6 ) ( đoạn sông Vàm cỏ tây chảy qua Mộc Hóa ) khu vực gò này khá cao ráo, khang trang nổi lên giữa vùng đất còn lầy lội hoang hóa của Đồng Tháp Mười. Tại đây hoàn toàn có thể được xem là đầu mối giao lưu kinh tế tài chính chính trị quân sự chiến lược rất quan trọng từ những nơi đến Đồng Tháp Mười, và ngược lại. Thị trấn Mộc Hóa sầm uất sung túc ngày này được thiết lập chính tại gò Bắc Chiêng. Đây là một vùng đất từng tận mắt chứng kiến nhiều thăng trầm của lịch sử vẻ vang : từ những ngày đầu lưu dân tứ xứ đến đây khẩn hoang lập ấp, cho đến những năm tháng đấu tranh gìn giữ quê nhà …
Ngay từ thời kỳ ông cha ta đứng lên kháng Pháp xâm lược, vùng đất này đã được chọn làm địa thế căn cứ kháng chiến – nơi đỉnh gò Bắc Chiêng khi xưa, Võ Duy Dương ( còn gọi là Thiên Hộ Dương ) cho thiết kế xây dựng đồn Tuyên Oai thuộc loại vững mạnh có hơn 120 nghĩa quân chốt giữ, trang bị 15 súng bắn đá để đánh Pháp ( năm 1945 khi vào khẩn hoang vùng đất này, 1 số ít người dân nơi đây đã phát hiện một số ít khẩu súng loại trên ) ( 7 ). Từ những năm, 1945 đến 1954 vùng đất này đã trở thành một chiến khu nổi tiếng của khu 8 trong Đồng Tháp Mười và Mộc Hóa vinh dự trở thành một địa thế căn cứ kháng chiến quan trọng của Nam Bộ lúc đó, mà thực dân Pháp và tay sai không tài nào trấn áp nỗi .
Pháp đi Mỹ đến : Nhằm tạo một chốt cắm sâu giữa bưng biền kháng chiến của ta, với thủ đoạn ngăn ngừa hiên chạy dọc kế hoạch của cách mạng Miền Nam từ Miền Tây lên Miền Đông, và từ biên giới phía Bắc Đồng Tháp Mười đi về Bến Tre, Mỹ Tho … ngày 17/2/1956 chính quyền sở tại Ngô Đình Diệm cho tách Q. Mộc Hóa ra khỏi tỉnh Tân An, lập một tỉnh mới với tên gọi : tỉnh Mộc Hóa theo sắc lệnh số 21 / NV / PTT tên gọi này chỉ sống sót 8 tháng. Đến ngày 22/10/1956 Diệm lại cho phát hành sắc lệnh 143 NV / PTT đổi tên tỉnh Mộc Hóa thành tỉnh Kiến Tường và Mộc Hóa lúc này dùng để chỉ Thị Trấn nơi Gò Bắc Chiêng với tư cách là tỉnh lỵ Kiến Tường .
Địa danh Kiến Tường chỉ sống sót từ năm 1956 đến năm 1975 và nó cũng mất đi đồng thời với sự sụp đổ của chính quyền sở tại Hồ Chí Minh trước đại thắng mùa xuân năm 1975 của cách mạng Nước Ta. Tuy chỉ sống sót trong một thời hạn ngắn ( gần 20 năm ) nhưng địa điểm Kiến Tường cũng đã đi vào lịch sử vẻ vang với những nét riêng nổi bật của một vùng đất đầu sóng ngọn gió trên mặt trận Đồng Tháp Mười thuở trước .
( 6 ) Sông Bắc Chiêng ( còn gọi là sông Bát chiên ) nằm ở thượng lưu sông Hưng Hòa, làm số lượng giới hạn tột cùng Trần Định Tường. Sông ấy nước ngọt mà đục, đường nước quanh co, cỏ cây rậm rạp có nhiều súc sách của Cao Miên. Đất đai bùn lầy mưa nước đầy tràn ngập, trên lục địa cũng đi thuyền được, vì vậy người mua và bán thường lên chở sản phẩm & hàng hóa do sông Bá Thiên qua sông Phiến Da đến xứ cầu Nam rồi tới Nam Giang trốn thuế. ( Gia Định thành Thông Chí – tập thượng quyển 1 và 2 trang 65 – Mục Sơn Xuyên Chí ( chép về núi sông ) – ) .
( 7 ) Võ Duy Dương với cuộc kháng chiến Đồng Tháp Mười – NXB Tổng hợp Đồng Tháp 1992 – trang 170 ( Tác giả : Nguyễn Hữu Hiếu chủ biên )
Đặt tên tỉnh mới là Kiến Từơng, chính quyền sở tại Ngô Đình Diệm lý giải : Kiến là kiến thiết xây dựng, Tường là quản lý .
Tức là cỗ máy quản lý, với mong mõi người dân nơi đây sẽ được sống một đời sống mới, hưởng nhiều điều lành thái bình thịnh vượng … thực ra đây chính là chủ trương mị dân của ngụy quyền Ngô Đình Diệm : Bởi vì sau khi an vị trên ghế Tổng Thống do Mỹ sắp xếp, Diệm rất muốn lấy lòng dân ( nhất là dân trong vùng kháng chiến cũ ), cách ly dân với cách mạng. Riêng phần đất Kiến Tường lúc đó với diện tích quy hoạnh đo được 229.720 ha, đứng về gốc độ quân sự chiến lược, chiếm vị trí kế hoạch rất quan trọng trong những tỉnh Miền Tây Nam Bộ :
– Phía Bắc Kiến Tường giáp vương quốc Campuchia
– Phía Đông giáp tỉnh Long An
– Phía Nam giáp tỉnh Định Tường
– Phía Tây giáp tỉnh Kiến Phong .
Tuy là tỉnh nằm trong Đồng Tháp Mười khó cho sự tăng trưởng kinh tế tài chính, nhưng nề quốc phòng địch đánh giá và nhận định :
– Kiến Tường sẽ là một bình phong để bảo vệ miền đồng bằng phì nhiêu của những tỉnh Miền Tây Nam Bộ .
– Kiến Tường là cửa ngỏ giáp ranh Campuchia, cần phải được trấn áp ngặt nghèo : sông Vàm Cỏ Tây, con đường Kompong-Rau nối tiếp với quốc lộ I của Campuchia dài 25 km. Lằn ranh Biên giới Kiến Tường giáp Campuchia dài 115 km .
Nhận định tầm quan trọng về ý nghĩa kế hoạch của tỉnh kiến Tường như vậy, vì vậy từ năm 1956 kể từ khi mở màn xây dựng tỉnh cho đến cuối những năm 1960 – 1961 … chính quyền sở tại Ngô Đình Diệm tích cực đổ sức người, sức của thiết kế xây dựng nơi đây với Trung tâm tỉnh lỵ là Mộc Hóa .
Sau khi nhận quyết định hành động được chỉ định làm tỉnh trưởng Kiến Tường ( quyết định hành động số 326 / NV ngày 22/7/1957 do Ngô Đình Diệm ký ), kể từ năm 1957 đến 1960 Trung Tá Đinh Văn Phát ( 8 ) ngoài việc kiểm soát và chấn chỉnh không thay đổi địa lý hành chánh Tỉnh Kiến Tường với tư cách là tỉnh trưởng, Y còn cho kiến thiết xây dựng khu công trình núi đất tại Mộc Hóa .
Theo lời kể dân địa phương : Đinh Văn Phát người Quãng Nam theo đạo Công Giáo là tên tỉnh trưởng nổi tiếng dữ dằn tàn tệ và rất tích cực chống cộng. dân Mộc Hóa lúc ấy thường dùng danh từ “ Quỷ một mắt ” hay “ thằng độc nhãn ” để chỉ Y. Từ năm 1957 khi chính quyền sở tại Ngô Đình Diệm khởi đầu thi hành quốc sách “ Dinh điền ”, trong số 126 khu vực “ Dinh Điền ” mà địch dự tính lập ở Miền Nam thì riêng Kiến tường đã có gần chục cái như : Long Khốt, Tuyên Thạnh, Thạnh Trị, Thủy Đông, Nhơn Hòa Lập, Tuyên Nhơn … Địch liên tục mở những cuộc hành quân càn quét, gom dân lập khu trù mật, hàng ngàn quần chúng Đảng viên của Kiến Tường đã bị bắn chết hay bị tù đày dưới trào chỉ huy của Đinh Văn Phát. Phong trào đấu tranh của nhân dân nơi đây bị đàn áp quyết liệt. Nhà tù Kiến Tường bấy giờ khi nào cũng trong thực trạng nhét tù quá tải. Trại giam lúc ấy giờ đây ngay khu vực cũ kế sân vận động thị xã Mộc Hóa, sức chứa khoảng chừng 500 – 600 tù nhân ( đa phần bắt giam tù chính trị và những mái ấm gia đình có thân nhân có liên hệ với kháng chiến ) .
( 8 ) Tên này là tỉnh trưởng Kiến Tường từ 19/6/1957 đến 14/9/1960 .
Trong dự án Bất Động Sản quy hoạch tỉnh Kiến Tường, địch hầu hết nhắm vào ý đồ là làm thế nào bảo vệ cho tốt Khu Trung Tâm Tỉnh lỵ Mộc Hóa :
– Phía Bắc án giữ đường biên giới gới Nước Ta – Campuchia
– Phía Đông Tỉnh lỵ chúng cho thiết kế Thánh Đường, chùa Tường Vân xen lẫn nhà dân .
– Phía Tây địch cho thiết kế xây dựng chùa Ni-Cô, Thất Cao Đài cũng xen lẫn nhà dân .
– Phía Nam là khu đất hoang dùng đắp núi đất và đào hồ kế hoạch ( dạng hào sâu – lũy cao ) .
Hệ thống đồn bót phủ bọc dày đặt xung quanh Mộc Hóa. Sau này địch cho xây cặp bên phải núi nhỏ là trường bay dùng để liên lạc từ Mộc hóa về TP HCM do những cố vấn quân sự chiến lược và lính P. 18 Mỹ chốt đóng. Bên trái núi nhỏ là mạng lưới hệ thống trại nơi lực lượng lính Hậu Cần tỉnh Kiến Tường án giữ .
Vào những năm 1956 – 1957 khi mở màn xây dựng tỉnh Kiến Tường, Mộc Hóa còn rất hoang vu cỏ hoang mọc lên khắp nơi không có lối đi, mọi việc vận động và di chuyển đi bằng xuồng ghe nhỏ dọc trên những rạch, mương kinh … xa xa chỉ thấy thấp thoáng vài ngôi nhà dân. Khi triển khai xây đắp tỉnh lỵ, chính quyền sở tại đã dùng xe ủi đất san bằng cả một khu vực to lớn, đem đất nơi cao đắp vào những nơi trũng. Khu danh thắng Núi Đất thời nay lúc ấy do giao thông vận tải công chánh không quản trị kỹ việc đào lấy đất đắp nền xây chợ Kiến Tường nên khu vực này bị lồi lõm, nước đọng muỗi mòng nhiều. Cảnh chốn này nhìn xa xa rất buồn tẻ và dơ bẩn. Vì thế Đinh Văn Phát đã về Hồ Chí Minh rước hoa viên Kiến Trúc về điều tra và nghiên cứu phong cách thiết kế lại nơi đây sao cho tương thích và có chút ít mỹ quan với quy hoạch Trung tâm tỉnh lỵ mới. Sau khi đề án phong cách thiết kế quy hoạch tổng thể và toàn diện khu núi đất do chính tỉnh trưởng Kiến Tường đem trình và được Ngô Đình Diệm trải qua, từ năm 1957 Đinh văn Phát mở màn cho xây đắp, thực thi đào đắp và kiến thiết khu núi đất với chu vi hơn 01 ha đất. Nhân dân thời nay còn truyền kể cho nhau nghe về việc tên Trung Tá tỉnh trưởng Đinh Văn Phát bị “ đổi đi ” làm ở tỉnh Kiến Tường cuối năm 1960. Số là Ngô Đìmh Diệm sau khi trải qua dự án Bất Động Sản khu công trình xây đắp Núi Đất đã đồng ý chấp thuận duyệt chi một số tiền lớn thuê nhân công thao tác, nhưng ngoài bản tính hung tàn, Tỉnh trưởng Kiến Tường lúc đó còn là một vị quan tham nhũng có tiếng. Y đã ém nhẹm trọn số ngân sách chi trên và sử dụng lực lượng tù chính trị đang bị biệt giam tại Trại Giam kiến Tường ra lao động khổ sai tại đây. Lượng tù nhân được điều đến lao động hằng ngày tại khu công trình hơn 200 người. Mỗi người đảm trách thuyên chuyển lượng đất đá : 01 m3 trong một ngày. Cử 02 người vào một kíp khiêng đất đá. Chỉ huy lao động là lực lượng Bảo An tại Mộc Hóa và canh gác vòng ngoài để phòng tù nhân trốn thoát do lính Tỉnh Kiến Tường trấn áp .
Lịch thao tác của đồng đội tù rất sát sao :
– Sáng từ 7 giờ đến 11 giờ 30 phút, sau đó nghỉ và tập trung chuyên sâu về lại trại giam ăn cơm .
– Chiều từ 13 giờ 30 phút đến 17 giờ 30 phút thì nghỉ .
Nếu như trong ngày lao động mà ai không đảm trách nổi 01 m3 / ngày thì sẽ bị bọn Bảo An đánh đập rất dã man và còn bị bắt nhốt vào trại biệt giam. Có nhiều chiến sỹ ta yếu sức do bị bệnh hoạn trong tù không kham nỗi chỉ tiêu địch đề ra, đã bị tra tấn rất hung tàn. Nhưng nói chung, dù ở trong tù hay đi ra ngoài lao động khổ sai, bạn bè tù vẫn đoàn kết yêu dấu tương hỗ cho nhau để việc làm được hoàn tất .
Có được một lực lượng khá dồi dào mà ít tốn tiền của, Tỉnh Trưởng Kiến Tường đã ra lệnh giám sát ngặt nghèo lịch thao tác của tù nhân tại đây. Ngoài việc đào đất dưới hố chuyển lên đắp núi, người ta còn cho chuyển chở đá Ong từ núi Sam ( Châu đốc ), từ Biên Hòa … về đắp xen lẫn với đất, để trái Núi đỉnh chắc vào nhau. Đất đắp núi càng lên cao hố đào càng rộng và sâu hơn. Miệng hố được tù nhân nạo vét sâu hơn 1 m50 và dài ra giống hình chữ nhật. tại đây người ta phong cách thiết kế xây hồ nước thả sen. Thành hồ được đắp từng phiến đá nhỏ tráng xi mảnh, nhìn xa xa giống như những viên cuội, sỏi … bám ngang mặt nước. Công việc lao động được làm rất khẩn trương giữa cái nắng gắt và gió khô của Đồng Tháp Mười. Cực nhọc muỗi mòng … lẫn bị đánh đập dã man nên nhiều tù nhân ngã bệnh nặng. Công trình thiết kế xây dựng núi đất đã thấm mồ hôi máu và nước mắt của bao bạn bè tù chính trị lúc đó .
Trãi qua gần 3 năm kiến thiết xây dựng ròng rã ( từ 1957 – 1960 ) khoảng chừng giữa năm 1960 khu Núi đất hoàn thành xong. Tháng 9 năm 1960 Đinh Văn Phát bị “ thuyên chuyển ” đi làm tỉnh trưởng Kiến Phong vì bị làn sóng phản đối, bất bình của dân chúng nơi đây chống chính sách quản lý khắc nghiệt của Y và rất nhiều tăm tiếng về yếu tố tham nhũng của tỉnh trưởng Kiến Tường đến tai Ngô Đình Diệm .
Ngày 10/6/1960 theo quyết định hành động sớ 826, thiếu tá Lê Thành Nhựt được chỉ định về đây làm tỉnh trưởng Kiến Tường thay thế sửa chữa Đinh Văn Phát. Ngày 14/9/1960 tỉnh trưởng mới đến nhậm chức. Lê Thành Nhựt cũng là người Công Giáo và cũng rất tích cực chống cộng. Cùng với việc bắt tay vào nghiên cứu và điều tra và quản trị tỉnh Kiến Tường, Lê Thành Nhựt cũng chăm sóc đến khu công trình kiến thiết Khu Núi Đất. Y cho đúc tượng Đức Mẹ ( hình tượng Tây Phương ) cao hơn 2 m đặt ngay giữa đỉnh núi lớn, 2 tượng Thánh Phê-Rô và Chúa Jêsu đặt hai bên hai trái núi nhỏ ( vì thế thời hạn này Núi Đất được gọi là Núi Đức Mẹ ). Giữa hồ sen cho thiết kế xây dựng 01 ngôi nhà Thủy Tạ cao 2 tầng bằng gỗ rất đẹp chạm trổ lộng lẫy theo kiểu Kiến trúc cung đình Huế, mái cong, 4 góc tàu mái có chạm gỗ hình rồng, đỉnh nóc nhà Thủy tạ đặt 1 cây thánh giá hình tượng đạo thiên chúa, nhìn kiến trúc này người ta tưởng như đang lạc vào một cung thất nhỏ của Vương quyền Phong Kiến rất lâu rồi. Từ bờ đất liền vào núi cây cầu gỗ uốn cong được bắt ngang. Từng thanh gỗ dựng trên thành cầu cũng được đục đẽo, bào chuốt rất công phu xung quanh khu công trình người ta đem về trồng nhiều loại cây ( có những loại cây dạng cổ thụ gốc đã lớn ) đa phần lấy bóng mát .
Trên đỉnh những trái núi có Keo, Bồ đề, Điệp Vàng ( còn gọi là Lim Bắc ), sân, sồi, Giáo vàng … .
Dọc bờ hồ là hàng dương trồng cách khoảng chừng rất đều được nghiên cứu và điều tra cắt tỉa tỉ mỉ .
Từ cổng vào được trồng và đặt nhiều chậu hoa kiểng nhỏ bông hoa đẹp đủ loại, đủ màu nở đủ 4 mùa, thậm chí còn có luôn cả hoa hồng vàng, hoa Layơn đỏ từ Đà Lạt đem về .
Bốn góc khuông viên nơi đây tre trúc được trồng khắp nơi …
Buổi trưa gió từ bờ hồ thổi tới sóng nước lăn tăn cây lá chạm vào nhau len nhẹ rì rào … đứng giữa Núi đất người ta tưởng như đang lạc vào một góc cao nguyên tgu nhỏ. Giữa cái nắng gió nóng giãy của Đồng Tháp Mười, vạn vật thiên nhiên Núi đất giúp tâm hồn con người dịu lại : cảnh thơ mộng thoáng mát chim chóc gọi nhau bay về … Núi đất lúc bấy giờ được xem như thể một khu vực nghỉ mát lý tưởng của những quan chức Hồ Chí Minh ( kể cả Ngô Đình Diệm ) mỗi khi về kinh lý Kiến Tường .
Những người lớn tuổi ở tại Mộc Hóa kể lại : năm 1960 khi về kiến Tường kinh lý Ngô Đình Diệm đã đến khánh thành khu núi đất và khánh thành những con đường được qui hoạch mới tại tỉnh lỵ Môc Hóa. Tỉnh trưởng kiến Tường đã mời cha xứ Thánh đường Mộc Hóa ( lúc ấy là cha Francisco Hồ Thiên Trị ) đến làm lễ cho Ngô Đình Diệm trước tượng Đức Mẹ trên đỉnh núi lớn ( hay còn gọi là đỉnh Giả Sơn ) .
Ngô Đình Diệm đã lưu lại và nghỉ tại nhà Thủy Tạ giữa hồ sen một đêm. Các tên quan chức của kiến Tường vào thời gian đó coi chuyện trên là một vinh dự lớn của vùng đất này .
Tuy mang tiếng là khu thắng cảnh đẹp được kiến thiết để ship hàng vui chơi thưởng ngoạn cho nhân dân lao động, nhưng rất ít người dân nào dám đến đây đi dạo vì : phần đất này thuộc khu quân sự chiến lược lớn của tỉnh Kiến Tường lúc đó, lính gác xum xê, người nào đến đây liên tục dễ bị ghép tội hay bị tình nghi là làm cộng sản đến dò thám … .
Trãi qua bao thăng trầm lịch sử dân tộc núi đất vẫn còn đó, mỗi ngày được bàn tay lao động của con người tạo dựng bồi đắp nó càng đẹp thêm ra. Qua từng ngày từng tháng từng năm, cây xanh đâm chồi nảy lộc. nhiều góc cây con ngày nào được trồng còn nhỏ bé, giờ đây tỏa bóng mát khắp xung quanh. Sau 30/4/1975 Miền Nam trọn vẹn giải phóng. Tỉnh Kiến Tường cũng sụp đổ theo chính sách ngụy quyền Hồ Chí Minh. Mảnh đất Mộc hóa thời nay thuộc về phần đất tỉnh Long An khu thắng cảnh núi đất được huyện ủy – UBND huyện chăm sóc gìn giữ trùng tu và bảo vệ .
Về thăm Mộc Hóa đến TT thị xã của huyện thế nào người dân nơi đây cũng sẽ hỏi thăm là bạn đã đến núi đất chưa ? Nếu chưa thì xin mời. Núi đất giờ đây được xem là một trong những cảnh sắc vạn vật thiên nhiên đẹp của vùng Đồng Tháp Mười, nói riêng và Long An nói chung. Đây là mảnh đất của lịch sử vẻ vang trong đó giá trị văn hóa truyền thống do đôi bàn tay lao động của con người và vạn vật thiên nhiên đã làm nên kỳ tích trên. Đến với di tích lịch sử núi đất tại Mộc Hóa là đến với giá trị văn hóa truyền thống đến với cái đẹp vạn vật thiên nhiên hùng vĩ, tươi mát sảng khoái tâm hồn. Núi đất đã và đang nghênh đón khách du lịch khắp mọi miền quốc gia về thăm .

IV. LOẠI DI TÍCH

Di tích lịch sử dân tộc văn hóa truyền thống : “ Núi Đất ” một thắng cảnh ở Đồng Tháp Mười là khu cảnh sắc vạn vật thiên nhiên đẹp được tạo dựng nên bằng đôi tay lao động của con người, nằm ngay giữa lòng TT thị xã Mộc Hóa huyện Mộc Hóa Tỉnh Long An .

V. KHẢO TẢ DI TÍCH

Gần 40 năm đã trôi qua theo thời hạn, kể từ khi tỉnh Kiến Tường được xây dựng cho đến nay. Núi Đất cũng đi theo chừng ấy lịch sử vẻ vang. Nó vẫn sống sót và là một trong những cảnh sắc vạn vật thiên nhiên đẹp giữa vùng Đồng Tháp Mười .
Sau ngày Mộc Hóa giải phóng về tiếp quản địa phương, ủy ban nhân dân đã chăm sóc trùng tu và có 1 số ít thay thế sửa chữa tại khu núi đất, cầu gỗ uốn cong dẫn từ bờ đất liền vào núi, lẫn nhà Thủy tạ kiến trúc theo lối cung đình Huế đã bị hư mòn và bị sập vào năm 1966 ( do lũ lớn tràn về làm ngập cả một vùng to lớn, kể cả khu vực này ). Năm 1990 sau một đợt trùng tu chỉnh trang lại khu núi đất : Cầu đúc bê tông chắc như đinh được xây thay cầu gỗ. Hai ngôi nhà Thủy Tạ được kiến thiết xây dựng lại ( trong đó có một ngôi nhà thu nhỏ kiểu kiến trúc Nước Ta, một ngôi xây theo lối kiến trúc kiểu Lào xinh xắn nép mình bên góc trái hồ sen ). Núi đất vẫn sừng sững đứng đó trước khung cảnh vạn vật thiên nhiên hòa giải, lộng gió. Trên những đỉnh núi những tượng đức Mẹ – chúa Jêsu – Thánh Phê-Rô không còn ( năm 1978 đồng bào họ Đạo xứ Bắc Hòa, huyện Tân Thạnh xin rước những tượng về Giáo xứ thờ, theo họ vì ngày này lượng khách đến núi đất ngày càng đông, giáo dân sợ hư hao và ô uế những tượng Đức Mẹ và Thánh chúa, chạm vào niềm tin thiêng liêng về đạo của họ ) .
Hiện nay diện tích quy hoạnh sử dụng tại khu Núi đất là 14.700 mét vuông ( 9 ) :
– Phía Nam giáp trại nuôi rắn huyện Mộc Hóa
– Phía Tây giáp khu dân còn hoang hóa
– Phía Đông giáp đường Thiên Hộ Dương
– Phía Bắc giáp cuối đường 30/4 và TT Y Tế huyện Mộc Hóa .
Nhìn tổng thể và toàn diện Núi Đất giống như một hòn Nam Bộ khổng lồ nổi lên giữa hồ nước lớn trong đó chứa ba tiểu hòn đảo, hai nhà Thủy tạ và mạng lưới hệ thống cây xanh, hoa kiểng bảo phủ xung quanh chia ra ba phần .
+ Phần I :
Khuôn viên nhìn từ bên ngoài vào với cổng vô trang trí nổi, phía trong là mạng lưới hệ thống nhà thao tác, nhà tiếp khách, nhà hàng quán ăn ẩm thực ăn uống …. có khu đặt hoa kiểng chuồng chim câu …
+ Phần II :
Phần chính của khu Núi Đất : Tổng thể khu vực giống như một hòn Nam Bộ lớn. phủ bọc chung quanh là một hồ nước dài và rộng chiếm diện tích quy hoạnh hơn 6.248 mét vuông. Thềm bờ hồ được cẩn đá xi-măng. Xung quanh thềm được tạo những bậc tam cấp thành lối đi xuống ngay mép nước ( cả khu vực hồ có hơn 15 bậc thềm tam cấp ). Ven hồ người ta cho trồng dương liễu cùng một số ít cây xanh nhằm mục đích tạo cảnh sắc và lấy bóng mát .
Để nối khuôn viên bên ngoài vào Núi Đất là một cây cầu đúc bêtông hai vài một nhịp dài 23,70 m ; ngang 2,10 m bề cao 0,7 m. Lan can thành cầu hai bên cũng được đúc bêtông. Qua cầu sẽ đến khu tiểu đảo ( gồm 3 tiểu hòn đảo ) .
– Tiểu hòn đảo I :
Được xây giống hình bầu dục, đầu hơi nhọn về phía Tây Nam của hồ nước, trong đó đắp nổi hai hòn núi Lớn và Núi Nhỏ .
+ Núi Lớn : Được đắp bằng đất có lẫn đá và đá ong, từ chân lên đỉnh điểm khoảng chừng 8,5 m là hai con đường quanh co để thuận tiện cho việc lên xuống núi. Mỗi bên lối đi được lót 30 bậc tam cấp bằng đá. Đỉnh núi được tráng xi-măng phẳng phiu. Đây là điểm cao nhất khu vực này, đứng từu nơi đây nhìn xuống sẽ thấy rõ hàng loạt cảnh sắc của khuôn viên Núi Đất. Xung quanh đỉnh được đắp đá rải rác, lỏm chỏm, cỏ mọc xen lẫn giữa những tảng đá … giống như ta đang đứng ngay một hòn núi thực thụ do vạn vật thiên nhiên tạo dựng nên .
( 9 ) Số liệu của : Công viên núi đất do ông Nguyễn Văn Liễu ( hai Liễu cung ứng .
Công ty Công Nông Thương Nghiệp huyện Mộc Hóa do anh Trần Văn Trọng ( nhân viên cấp dưới công ty ) cung ứng .
+ Núi Nhỏ : Chân Núi được cẩn đá xi-măng. Từ thân lên đỉnh cũng được đắp bằng đất cao 4,5 m, có hai con đường mỗi bên đường xếp 18 bậc thuận tiện cho việc len xuống. Đỉnh núi phẳng phiu và cũng được tráng xi-măng .
– Tiểu đảo II :
Nối từ tiểu hòn đảo I sang tiểu hòn đảo II là một chiếc cầu nhỏ đúc bêtông dài 5,80 m ; ngang 1,20 m. Nổi lên trên tiểu hòn đảo II là một hòn núi nhỏ mà cách sắp xếp đắp đất đá và đỉnh … cũng giống như Núi Nhỏ của tiểu hòn đảo I. Từ chân núi lên đỉnh núi cao 4 m .
– Tiểu đảo III :
Nhìn xa xa phía bên trái hồ sen, tiểu hòn đảo III được tạo dáng giống như một hòn non bộ và một trái núi bé được đắp bằng đá. Cả khuôn viên này được bao trùm bởi bóng mát hai góc Bồ Đề trồng chính ngay trên đó .
+ Phần III
Khu vạn vật thiên nhiên chưa được khai thác hết, gồm hai ao nước tự nhiên và một trại rắn của huyện nằm ngay sau sống lưng Núi Đất .
Trên những tiểu hòn đảo và từ chân lên những đỉnh núi, mạng lưới hệ thống cây xanh bao trùm bóng mát được trồng rải rác xung quanh, hoàn toàn có thể kể đến những loại cây dạng cổ thụ như : cây lim ( còn gọi Phượng bông vàng hoặc là cây điệp vàng ), cây sồi ( góc to hai đến ba người ôm không xuể ), sung, gáo vàng, cây sân, cây keo … hai ngôi nhà Thủy Tạ được trùng tu năm 1990 không còn nét chạm trổ điêu khắc lộng lẫy như ngày trước, nhưng vẫn tiềm ẩn nét đẹp riêng của nó ( gọn nhỏ, xinh, xắn … nép mình bên những tiểu hòn đảo ), kiến trúc phối hợp hòa giải giữa tính dân tộc bản địa ( cột gỗ mái lá ) và văn minh ( nền sàn đúc bêtông ). Giữa cái nắng nực nội và khô cứng của Đồng Tháp Mười, ngồi trong ngôi nhà Thủy Tạ ta sẽ cảm nhận mê hoặc rất nhiều về cảnh sắc nơi đây từ luồng gió mát hồ sen thổi tới .
Đó đây những giàn hoa giấy trắng, đỏ Điệp trổ bông vàng cùng với tre trúc, dương, liễu rũ Đà Lạt được trồng xen lẫn quanh hồ, chen lẫn vài chậu hoa kiểng như : Cần Thăng, Kim Quýt, Lan nước, cau kiểng, mai chấn thủy, trạng nguyên lá đỏ, dã quỳ, bồ đề, tre tàu ( loại tre có sọc, màu vàng ánh ), cây kè ( lá xòe to, nhiều cánh nhỏ ), trúc nhựt ( trong thân cây có ống giống cây trúc ) Trắc bá diệp ( còn lá thuộc bài ), Bách tán tùng ( họ cây tùng nhưng đây là loại tùng tàng nhỏ ), Nguyệt Giới ( bông nhỏ li ti rất thơm ), cây vàng bạc ( hay còn gọi là kiểng Pháp hay kiểng màu ), Hoa dừa, hồng mai ( hoa đỏ nhụy vàng giống như hoa mai nhưng khác lá ) … được cắt xén, tỉa rất công phhu với nhiều lối ghép phong phú đã tạo cho khu vực này khá phong phú và đa dạng về chủng loại cây cối và nhiều màu sắc đẹp .
Từ đôi bàn tay lao động cần mẫn của con người, trong đó có mồ hôi và xương máu bao chiến sỹ, đồng bao ta, khu núi đất mỗi ngày xinh đẹp hơn. Chiến tranh đã đi qua một đời sống mới độc lập chung lo thiết kế xây dựng quê nhà của người dân Mộc Hóa đang mỗi ngày mỗi thay đổi ngày chính trên mảnh đất này. Cảnh vạn vật thiên nhiên hùng vĩ của núi đất thời nay thật sự là một khu vực nghỉ ngơi, vui chơi của nhân dân lao động. Cùng với bao di tích lịch sử lịch sử vẻ vang … văn hóa truyền thống khác của tỉnh nhà. Núi Đất đã và đang là một trong những khu vực lý tưởng mê hoặc những nhà đầu tư về đây khai thác tiềm năng du lịch vốn có của vùng đất này .

VI. CÁC HIỆN VẬT TRONG DI TÍCH

Khu di tích lịch sử lịch sử vẻ vang văn hóa truyền thống “ Núi Đất ” ngày này đã có nhiều biến hóa khác xa với thực trạng kiến thiết xây dựng khởi đầu, do được trải qua nhiều lần trùng tu ( nhất là sau ngày giải phóng ) .
Hiện nay nơi khu vực này ngoài mạng lưới hệ thống cây xanh che bóng mát và đủ loại hoa kiểng được trồng và xếp đặt xung quanh tạo cảnh sắc vạn vật thiên nhiên, còn hoàn toàn có thể kể đến toàn diện và tổng thể Núi Đất giống như một hòn non bộ khổng lồ gồm 3 trái núi nằm đối xứng ( theo những người thích chơi và điều tra và nghiên cứu hoa kiểng thì đây là dạng Tam Sơn ) nằm lọt giữa lòng hồ nước bát ngát trồng đầy sen trên cả diện tích quy hoạnh khu đất rộng hơn 01 ha .
Đây là một khu công trình cảnh sắc vạn vật thiên nhiên tuyệt đẹp, được kiến thiết và tạo dựng từ đôi bàn tay lao động của con người. Những hiện vật và những giá trị văn hóa truyền thống do con người sắp xếp, bày trí tại Núi Đất vẫn còn sống sót đến thời nay. Đây là đối tượng người tiêu dùng quan trọng trong hoạt động giải trí bảo tồn gìn giữ di tích lịch sử trong tỉnh Long An tất cả chúng ta .

VII. GIÁ TRỊ LỊCH SỬ- NGHỆ THUẬT CỦA DI TÍCH:

Dù mục tiêu khởi đầu thiết kế xây dựng Núi Đất có những số lượng giới hạn lịch sử dân tộc nhất định : Xây do nhu yếu kế hoạch phòng thủ và bảo vệ khu TT Đồng Tháp Mười trong những năm đầu chính quyền sở tại Ngô Đình Diệm thực thi lập tỉnh lỵ Kiến Tường … Nhưng đứng ở một góc nhìn nào đó đi, di tích lịch sử Núi Đất cũng tiềm ẩn nhiều giá trị lịch sử vẻ vang và nghệ thuật và thẩm mỹ lớn :
– Đây là khu cảnh sắc vạn vật thiên nhiên do con người tự tạo sinh ra cùng một lúc với việc qui hoạch Trung Tâm tỉnh lỵ Mộc Hóa .
– Nơi đây đã từng tận mắt chứng kiến óc phát minh sáng tạo, trí mưu trí và biết bao công sức của con người lao động của con người tự tái tạo và khuất phục vạn vật thiên nhiên để vạn vật thiên nhiên Giao hàng lại con người .
Là một trong những khu vực tố cáo tội ác chính quyền sở tại Ngô Đình Diệm đối xử tàn tệ và bất công so với tù chính trị tại Kiến Tường .
– Đến Núi Đất ngoài giá trị thắng cảnh trước hết là giá trị văn hóa truyền thống do con người và vạn vật thiên nhiên sắp xếp trên vị trí thuận tiện vùng đất cao của khu vực Gò Bắc Chiêng, nó còn tiềm ẩn trong đó nhiều giá trị khoa học – nghệ thuật do con người bày trí nên. Những hòn núi lớn, núi nhỏ, hồ sen, nhà Thủy Tạ, rừng cây …. Hợp thành một khung cảnh hình thù giống như một hòn non bộ khổng lồ làm náo nức mê mệt lòng người tưởng như đang lạc vào giữa cái đẹp vạn vật thiên nhiên thơ mộng một góc Cao Nguyên nào đó, ngay chính giữa Đồng Tháp Mười. Đây là loại sản phẩm của lịch sử vẻ vang được chứng minh và khẳng định trong một thời hạn nhất định, tiềm ẩn nhiều nội dung lịch sử dân tộc và luôn cả đời sống văn hóa truyền thống niềm tin cho nhân dân địa phương .
Với những ý nghĩa to lớn trên, khu Núi Đất một cảnh sắc vạn vật thiên nhiên dồi dào tiềm năng du lịch, xứng danh được nhà nước chăm sóc bảo vệ gìn giữ tôn tạo và khai thác để Giao hàng và điều tra và nghiên cứu khoa học, ship hàng du lịch thăm quan du lịch của phần đông những tầng lớp nhân dân .

VIII. TRẠNG THÁI BẢO QUẢN DI TÍCH:

Trải qua từng thời kỳ lịch sử dân tộc, từng chính sách quản lý khác nhau tại vùng đất này, Núi Đất vẫn được những cấp Nhà Nước vào thời gian đó quản trị. Ngày nay khu Núi Đất thuộc về sự quản trị của Ban Kinh Tế Đảng huyện Mộc Hóa .
Hàng năm ủy ban nhân dân huyện đều có dành một khoảng chừng ngân sách chi dùng để bảo vệ và trùng tu khu núi đất. Hiện trạng toàn diện và tổng thể khu vực này được dữ gìn và bảo vệ rất chu đáo sạch sẽ và đẹp mắt. Tại Công Viên núi đất ( tên gọi lúc bấy giờ của di tích lịch sử ), tiếp tục có một đội ngũ cán bộ thao tác và trực tiếp bảo vệ nơi đây .
Trong tương lai nếu được chăm sóc và góp vốn đầu tư đúng mức với tầm cở khu di tích lịch sử, chắn chắn sẽ là một trong những khu vực cảnh sắc nổi tiếng, mê hoặc hành khách mọi miền quốc gia nếu có dịp ghé hay về thăm Long An .

IX. CÁC PHƯƠNG ÁN BẢO VỆ, SỬ DỤNG DI TÍCH:

Di tích ” Núi Đất ” được xem là một trong những cảnh sắc vạn vật thiên nhiên đẹp của đất Mộc Hóa nói riêng và Long An nói chung. Tiềm năng khai thác di tích lịch sử này rất lớn. nếu tất cả chúng ta không chăm sóc gìn giữ bảo tồn những thành quả của lớp người đi trước đã tạo dựng thì theo thời hạn Khu Núi Đất sẽ không phát huy hết công dụng sử dụng của nó và ít được ai biết đến .
Đứng về phía trình độ chúng tôi có 1 số ít đề xuất của địa phương trong việc bảo vệ và phát huy tính năng sử dụng của di tích lịch sử :

1/ Trước mắt:

– Khoanh vùng bảo vệ khu núi đất dựa trên cơ sở bảo vệ theo diện tích quy hoạnh hiện có .
– Bố tri lại mạng lưới hệ thống điện thắp sáng xung quanh ( đèn màu, đèn nêong, đèn cao áp … ) .
– Làm lại mạng lưới hệ thống cống xả nước trong hồ ra, ( vì lúc bấy giờ nước trong hồ rất đục. Nếu lâu ngày không khai thác e rằng động thực vật ở trong và ven hồ không có điều kiện kèm theo sinh sản và tăng trưởng tốt ) .
– Chọn những trọng điểm góp vốn đầu tư sửa chửa tăng cấp tôn tạo để đưa vào khai thác có hiệu suất cao từng khu công trình một :
+ Sửa chửa mái lá hai nhà Thủy Tạ .
+ Nghiên cứu đắp lại đá ong ngay khu vực những hòn núi, để đưa về giống thực trạng di tích lịch sử góc khởi đầu .
+ Củng cố mạng lưới hệ thống hàng rào bảo vệ khu di tích lịch sử .
+ Xây cầu mới nối tiểu hòn đảo II ( Núi Nhỏ ) ra tiểu hòn đảo III ( Giống một trái núi nhỏ và một hòn non bộ lớn được bao trùm bởi bóng mát hai góc hồ để trồng chính ngay trên đó ) .

2/ Về lâu dài:

– Nâng cấp lại những ngã đường từ TT huyện dẫn đi vào di tích lịch sử, để tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho du lhách đến thăm quan di tích lịch sử .
– Trồng và quy hoạch thêm mạng lưới hệ thống cây xanh lấy bóng mát và đặt hoa kiểng, chim, thú … tăng trưởng khu núi dất ra đến khu đất hoang sau trại rắn của huyện .
– Phối hợp tổ chức triển khai những dịch vụ, văn hóa truyền thống du lịch :
+ Tổ chức những hoạt động giải trí văn hóa truyền thống tại di tích lịch sử : Những buổi tọa đàm chuyện trò truyên thống, những buổi dã ngoại ngoài trời, những đêm văn nghệ ship hàng khách …
+ Xây cất những Kiosque bán hàng và lưu niệm của địa phương, những khu đi dạo Giao hàng vui chơi …
– Khai thác môi trường tự nhiên du lịch giữa cảnh sắc vạn vật thiên nhiên đẹp núi đất :
+ Cho in ấn và phát hành những tập ảnh, Cataloque, quảng cáo trên mạng lưới hệ thống báo chí truyền thông, truyền hình, Đài phát thanh … .
+ Hướng dẫn tuyên truyền du lịch :

• Phối hợp Sở Văn Hóa – Thông Tin tỉnh tổ chức triển khai biên soạn nội dung ra mắt di tích lịch sử .
• Trao đổi cán bộ trình làng hướng dẫn thăm quan di tích lịch sử nơi đây .
  – Kêu gọi góp vốn đầu tư, hợp tác khai thác Núi Đất :
  + Hợp tác trên cơ sở hợp đồng kinh tế tài chính giữa những đơn vị chức năng sản xuất kinh doanh thương mại của ngành du lịch với những Viện, những tập thể khoa học, những văn nghệ sĩ ngành văn hóa truyền thống. Hai bên sẽ phối hợp hội đồng nghĩa vụ và trách nhiệm tổ chức triển khai những dự án Bất Động Sản trình Ủy ban nhân dân huyện, tỉnh lôi kéo góp vốn đầu tư tăng cấp sửa chửa lớn khu danh thắng Núi Đất .
  + Nguồn vốn để kêu gọi góp vốn đầu tư và tăng trưởng Núi Đất :
  – Vốn nhà nước cấp .
  Vận động nhân dân góp phần trùng tu di tích lịch sử ( trùng tu phải dựa trên yếu tố bảo vệ tính nguyên góc khởi đầu của khu Núi Đất ) .

  – Hàng năm địa phương nên trích ngân sách cho đầu tư sửa chửa Khu Núi Đất. Sau này khi Núi Đất đã hội đủ yếu tố cần và đủ của một khu di tích lịch sử văn hóa dồi dào tiềm năng du lịch, lúc ấy địa phương sẽ thực hiện chế độ bán vé vào cổng, thu lệ phí (tham quan, quay phim, chụp ảnh…) để có phần nào ngân sách lâu dài dành cho hoạt động nơi đây.
  X. CƠ SỞ PHÁP LÝ BẢO VỆ DI TÍCH:
  Sau khi có quyết định bảo vệ di tích của Ủy ban nhân dân tỉnh Long An, chúng tôi sẽ đính kèm văn bản và bản đồ khoanh vùng bảo vệ, cùng với sự xác nhận của các cấp có thẩm quyền trong bản lý lịch di tích lịch sử văn hóa Núi Đất này.
  XI. NGUỒN TƯ LIỆU BỔ SUNG THAM KHẢO:
   

• Sách:

  1 / Đại chí Long An : NXB Long An – NXBKHXH 1989, Thạch Phương, Lê Quang Tuyến, chủ biên .
  2 / Địa phương chí Tỉnh Kiến Tường – Tài liệu tàng trữ của tỉnh Kiến Tường cũ – XB 1963 .
  3 / Gia Định thành thông chí – NXB Hồ Chí Minh 1972 – quyển I – II – III ( bản dịch tiếng Việt ) Trịnh Hoài Đức .
  4 / Giai thoại về Đồng Tháp Mười – NXB Đồng Tháp 1988 – Nguyễn Hữu Hiếu sưu tầm và chỉnh biên .
  5 / Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười – NXB Long An 1989 Nguyễn Hiến Lê .

   Tài liệu nghiên cứu:

  Những số liệu về Núi Đất trong bài viết này được tìm hiểu thêm từ :

  – Công ty Nông Thương Nghiệp tại Mộc Hóa do anh Nguyễn văn Trọng (nhân viên Công ty cung cấp)

  Xem thêm: Những mẫu biệt thự 1 tầng có 4 phòng ngủ đang được tìm kiếm nhiều nhất

  – Công viên Núi Đất do ông Nguyễn Văn Liễu ( Hai Liễu ) phân phối .
  – Doanh Nghiệp TM huyện Mộc Hóa .

Source: https://tuhocmoithu.com
Category: Nhà cửa – Đời sống