Chùa Bút Tháp – Wikipedia tiếng Việt

Bởi tuhocmoithu

Chùa Bút Tháp (Ninh Phúc tự 寧福寺) nằm ở bên đê hữu ngạn sông Đuống, thôn Bút Tháp, xã Đình Tổ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Ngoài ra, nhân dân trong vùng còn gọi là chùa Nhạn Tháp, chùa Thấp. Tên cũ của chùa trước đây gồm có: Thiếu Lâm Tự, Hoàng Cung Tự.

Trong chùa có tượng Quan Âm thiên thủ thiên nhãn bằng gỗ lớn nhất Nước Ta. Đây cũng là một di tích lịch sử vương quốc đặc biệt quan trọng của Nước Ta được xếp hạng đợt 4 .
Cầu đá phía sau thượng điện từ thềm cao xuống sân

Để xác định chùa có từ bao giờ thì chưa có nhà nghiên cứu nào đưa ra một tài liệu chính xác. Theo sách Địa chí Hà Bắc (1982) thì chùa có từ đời vua Trần Thánh Tông (1258-1278). Thiền sư Huyền Quang (đỗ Trạng nguyên năm 1297) đã trụ trì ở đây. Ông cho dựng ngọn tháp đá cao 9 tầng có trang trí hình hoa sen. Ngọn tháp này nay không còn nữa. Đến thế kỷ 17, chùa đã trở nên nổi tiếng với sư trụ trì là Hòa thượng Chuyết Chuyết (1590-1644), người tỉnh Phúc Kiến, Trung Hoa, sang Việt Nam năm 1633 và trụ trì ở chùa. Năm 1644, Hòa thượng viên tịch và được vua Lê phong là “Minh Việt Phổ Giác Quảng Tế Đại Đức Thiền Sư”. Tiếp đó, người kế nghiệp trụ trì chùa Bút Tháp là Thiền sư Minh Hạnh, học trò xuất sắc của Hòa thượng Chuyết Chuyết. Vào thời gian này, Hoàng thái hậu Trịnh Thị Ngọc Trúc (Diệu Viên) đã rời bỏ cung thất, về đây tu hành. Thấy chùa bị hư nát nhiều, bà cùng con gái là công chúa Lê Thị Ngọc Duyên (Diệu Tuệ), xin phép Chúa Trịnh Tráng, rồi bỏ tiền của, ruộng lộc ra công đức để trùng tu lại ngôi chùa. Đến năm 1647, chùa mới được làm xong. Chùa kiến trúc theo kiểu “Nội Công Ngoại Quốc”. Về cơ bản, quy mô và cấu trúc của chùa Bút Tháp hiện nay chính là ngôi chùa được xây dựng trong thời kỳ đó.

Đời vua Tự Đức, năm 1876, khi vua qua đây thấy có một cây tháp hình dáng khổng lồ liền gọi tên là Bút Tháp, nhưng trên đỉnh vẫn ghi là tháp Bảo Nghiêm .

Chùa được trùng tu vào các năm 1739, 1903, 1915, 1921 và gần đây vào năm 1992-1996. Đây là ngôi chùa có kiến trúc quy mô hoàn chỉnh nhất còn lại ở Việt Nam.[cần dẫn nguồn]

Với những giá trị tiêu biểu vượt trội về lịch sử vẻ vang và thẩm mỹ và nghệ thuật, chùa Bút Tháp đã được Bộ Văn hóa tin tức xếp hạng là di tích lịch sử cấp vương quốc theo quyết định hành động số 313 – VH / VP ngày 28 tháng 4 năm 1962 .
Đây là một trong không nhiều ngôi chùa cổ, có quy mô kiến trúc lớn của Đồng bằng Bắc Bộ còn lại đến thời nay. Chùa có kiến trúc độc lạ, bố cục tổng quan hài hòa giữa kiến trúc với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên. Toàn bộ kiến trúc chính của chùa quay theo hướng Nam, một hướng truyền thống lịch sử của người Việt. Đối với đạo Phật hướng Nam là hướng của trí tuệ, của bát nhã .Quần thể kiến trúc còn giữ lại nhiều di tích lịch sử của thế kỷ 17. Cụm kiến trúc TT ở Chùa Bút Tháp gồm có 8 đơn nguyên chạy song hành được sắp xếp đăng đối trên một đường ” Thần Đạo ” và được bảo phủ bởi hai dãy hiên chạy chạy suốt dọc chùa ở hai bên, đó là tòa Tiền Đường Thượng Điện, cầu đá tòa Thích Thiện Am Trung Đường, phủ thờ nhà Hậu Đường và hàng tháp đá. Sự sắp xếp ngặt nghèo ở khu vực TT này bộc lộ một nội dung tư tưởng về giáo lý của đạo Phật. Phật điện của chùa gần như nguyên sơ của chùa cổ Nước Ta, gồm 10 nếp nhà nằm trên một trục dài hơn 100 m. Qua cửa Tam quan, đến gác chuông hai tầng, tám mái .Chùa chính với ba dãy nhà Tiền đường – Thiên hương – Thượng điện tạo thành chữ ” công “. Cách sắp xếp như vậy làm điển hình nổi bật điện thờ bên trong với những pho tượng .Kiến trúc chùa vẫn dùng khung gỗ chịu lực nhưng nền bệ lan can dùng đá rất thông dụng, trên có những hình động vật hoang dã được khắc trông sinh động và độc lạ. Trang trí được bộc lộ ở mọi nơi trên những vật liệu gỗ và đá, ở kiến trúc và ở những đồ thờ. Đặc biệt trên lan can tòa Thượng Điện có 26 bức chạm khắc đá, trên lan can cầu đá nối với Tòa Thích Thiện Am có 12 bức và ở lan can quanh chân tháp Báo Nghiêm có 13 bức. Như vậy tổng số những bức chạm khắc đá ở chùa Bút Tháp là 51 với những đề tài khác nhau, nhưng đều thống nhất với nhau ở mặt vật liệu, phong thái và thống nhất về niên đại .Hình ảnh chạm khắc ở đây sôi động vui tươi hàm chứa ý nghĩa Phật đạo và đặc biệt quan trọng mang đậm nét đặc thù nghệ thuật và thẩm mỹ thiền. Các bức chạm đều tập trung chuyên sâu về đề tài vạn vật thiên nhiên phong phú và đa dạng sinh động như Tứ Linh Quý .GIẢI MÃ NHỮNG BỨC CHẠM TRÊN LAN CAN ĐÁ. CHÙA BÚT THÁP – BẮC NINHBức chạm thứ nhất : ĐĂNG KHOABức chạm đá lan can chùa Bút Tháp này rất đẹp, được Sách Giáo Khoa và sách báo trích dẫn, sử dụng trong minh hoạ về văn học và nghệ thuật và thẩm mỹ dân gian. Bức chạm hình hai con cò ( chữ Hán là Lộ鹭 ) và hoa sen ( liên hoa 蓮 花 ). Hình ảnh này ẩn dụ bốn chữ : Lộ Lộ Liên Hoa 鹭 鹭 蓮 花 = Con cò, con cò và hoa sen. Lộ là cò, đồng âm với lộ 路 là con đường ; liên hoa 蓮 花là hoa sen, đồng âm với chữ Liên khoa 連科 ( liền khoa thi này đến khoa thi khác, không bị rớt khoa ). Lộ lộ liên hoa 鹭 鹭蓮 花, cận âm với Lộ Lộ Liên Khoa 路 路 連科 .Bức chạm là ẩn dụ lời chúc : Đường khoa cử chặng nào cũng thuận, nối tiếp thi và đỗ. Đây là lời cầu mong bên cạnh Tước Lộc, Phong Hầu ở bức chạm bên cạnh .Bức chạm thứ hai : PHONG HẦU

Khỉ đang trêu ong. Hình ảnh vui tươi ngộ nghĩnh. Khỉ tên chữ Hán là Hầu 猴; ong là Phong 蜂; đồng âm với hai chữ Phong Hầu 封 侯. Bức chạm cho thông điệp là ước mong về việc được Phong hầu.

Cầu mong phong hầu nhưng còn cầu được sống lâu để hưởng nên có chạm cây đào đang cho chùm quả, để biểu thị cầu thêm thọ. Thọ lâu để hưởng phong hầu !Bức chạm thứ ba : TƯỚC LỘCChim sẻ và Hươu. Hình ảnh vui mừng ngộ nghĩnh. Chim sẻ tên chữ Hán là Tước 雀 ; Hươu là Lộc 鹿, đồng âm với Tước Lộc 爵 祿. Bức chạm cho thông điệp là ước mong về việc được Tước lộc. Bức chạm còn khắc hình cành lựu trĩu quả, lựu nhiều hạt tượng trưng cho sự sinh sôi đông đúc chi chít, cũng là hình tượng phụ hoạ cho hình tượng chính để cầu mong tước lộc nhiều. Đã có Tước Lộc, lại đông con nhiều cháu để đời đời hưởng tước lộc

Mục Lục

Tượng phật Quan Âm nghìn mắt nghìn tay[sửa|sửa mã nguồn]

Tượng Phật bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tayChùa Bút Tháp có nhiều tượng cổ với giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ cao, trong đó điển hình nổi bật nhất là tượng Quan Âm nghìn mắt nghìn tay thế kỷ XVII. Bức tượng này là một trong những tác phẩm tiêu biểu vượt trội nhất của nền văn hóa truyền thống và thẩm mỹ và nghệ thuật Nước Ta, ghi lại mốc cho sự tăng trưởng của niềm tin dân tộc bản địa [ 1 ]. Bức tượng được Thủ tướng nhà nước công nhận là Bảo vật vương quốc trong Đợt tiên phong năm 2012 [ 2 ] .Tượng Quan âm Bút Tháp được dữ gìn và bảo vệ tốt từ khi sinh ra cho đến những năm 1950, khi cuộc chiến tranh chống Pháp lan rộng ra đồng bằng Bắc bộ. Từ năm 1950 – 1953, làng Bút Tháp chịu nhiều trận công kích của Pháp, chùa Bút Tháp bị trúng nhiều đạn pháo, nhiều khu công trình bị đổ. Đặc biệt trận đánh năm 1953, cả làng Bút Tháp bị thiêu trụi, trừ ngôi chùa này. Các tượng Phật cũng mất mát và hư hỏng nhiều trong khói lửa. Trong kháng chiến chống Mỹ, do cuộc chiến tranh bom đạn lan rộng, kho lưu trữ bảo tàng Mỹ thuật Nước Ta đã đưa tượng Phật bà Quan âm đi sơ tán và trả lại sau cuộc chiến tranh. Quá trình đó và cả sau này, tượng Quan âm bị giới nghệ thuật và thẩm mỹ và lịch sử vẻ vang đổ thạch cao, làm phiên bản nhiều lần, thậm chí còn người ta ốp thẳng khuôn thạch cao lên tượng. Nên pho tượng bị bong tróc và hỏng nhiều chi tiết cụ thể. Nhiều đoạn nối giữa khuỷu tay và cánh tay, nhiều ngón tay hỏng không được sửa cẩn trọng mà chỉ được đắp bằng thạch cao rồi phủ sơn lên, nay thạch cao rời ra để lộ những chỗ nối. Một vài cụ thể bị gãy mất, và bốn con quỷ đội bệ bốn góc cũng bị mất [ 1 ] .Đợt trùng tu lớn năm 1993, trong đó có cả một số ít tượng được tu sửa, nhưng những tượng này hỏng nhanh hơn những tượng không được tu sửa. Do không có phương tiện đi lại tân tiến soi chụp, những nhà nghiên cứu không rõ tượng Quan âm Bút Tháp có nhiều ổ rỗng hay không, nhưng chất lượng thân tượng là tương đối tốt, trừ 42 tay lớn do chịu lực giơ tự nhiên, ( nhất là tay vươn cao ) đều dễ bong gãy. Phần đầu tượng, những chi tiết cụ thể trang trí trên mũ cũng bị sứt gãy nhiều, và có lẽ rằng phần này bên trong lõi gỗ không còn tốt nữa, cũng bởi nơi nhiều chi tiết cụ thể, người xưa sử dụng chiêu thức đắp đất trộn sơn, nên năng lực hỏng cũng nhiều hơn nơi thuần là gỗ [ 1 ] .

Các tác phẩm điêu khắc cổ[sửa|sửa mã nguồn]

Ngoài tượng Phật bà nghìn mắt nghìn tay, hai siêu phẩm điêu khắc khác nữa làm thành một bộ ba tác phẩm danh bất hư truyền là tượng Tây Thiên Đông Độ Nước Ta lịch đại Tổ sư và tượng Thị Kính. Pho tượng Tuyết Sơn ở đây cũng là một siêu phẩm của thế kỷ 17 .Ngoài ra, trong chùa có hơn 70 pho tượng gỗ được tạc trong tư thế quỳ, đứng, ngồi với nét mặt tôn kính trông rất sinh động như pho tượng Kim Đồng – Ngọc Nữ ; tượng La Hán biểu lộ cảm hứng nội tâm, mang nặng sáng tạo độc đáo Phật giáo .Phủ thờ nằm sau Phật điện là ngôi nhà 5 gian có hai pho tượng đáng chú ý quan tâm. Hai pho tượng này là chân dung hoàng hậu Trịnh Thị Ngọc Trúc đầu đội vương miện nhưng khoác áo tu hành, và công chúa Ngọc Duyên. Cả hai pho tượng đều ngồi theo dáng toạ thiền .Tượng cổ thường có xu thế rỗng lõi, nhiều nơi đã bơm những hóa chất đặc vào trong, như vậy sẽ làm pho tượng hỏng nhanh trong tương lai, chỉ hoàn toàn có thể lấy gỗ mít cũ, nghiền ra mùn cưa trộn với sơn ta và đất phù sa nhét vào chỗ rỗng thì bền vững. Hiện tại chất lượng kỹ thuật của những tượng Phật Bút Tháp không đồng đều. Những tượng gỗ vẫn còn tốt, những tượng lõi gỗ với cụ thể đắp đất phủ sơn bong tróc nhiều. Những tượng đất phủ sơn trọn vẹn xuống cấp trầm trọng nặng. Những pho tượng được sơn mới và trùng tu đều có khuynh hướng hỏng, và hỏng từ bên trong do màng sơn mới làm tượng không thở được [ 1 ] .

Từ thượng điện, đi qua một chiếc cầu đá có ba nhịp uốn cong dẫn đến ngôi nhà gọi là Tích Thiện am. Trên cầu có 12 bức phù điêu đá chạm chim muông hoa lá. Tích Thiện am là một ngôi nhà có ba tầng mái. Trong Tích thiện am, có cây Cửu Phẩm Liên Hoa, là một tháp bằng gỗ 9 tầng, 8 mặt, có thể quay tròn quanh một trục, có gắn tượng Phật và chạm những cảnh dân gian hay lấy đề tài trong Phật thoại.

Tháp Báo Nghiêm[sửa|sửa mã nguồn]

Tháp Báo Nghiêm chùa Bút Tháp

Chùa có tháp Báo Nghiêm thờ Hoà thượng Chuyết Chuyết, đỉnh tháp là ngọn bút trông giống như cây bút khổng lồ vươn thẳng tới trời cao thanh vắng. Tháp cao 13,05 mét, năm tầng với một phần đỉnh xây bằng đá xanh; ngoài tầng đáy rộng hơn với mái hiên nhô ra; bốn tầng trên gần giống nhau, mỗi cạnh rộng 2 m. Năm góc của 5 tầng có 5 quả chuông nhỏ. Lòng tháp có một khoang tròn đường kính 2,29 m. Ngoài kỹ thuật xây dựng đá, phần bệ tượng được bao quanh bằng hai vòng tường cấu tạo bằng cột và lan can. Riêng ở tầng dưới cùng của toà tháp này có mười ba bức chạm đá với lấy đề tài chủ yếu là các con thú. Tháp thể hiện tài ghép đá và nghệ thuật điêu khắc tuyệt vời của người thợ Việt Nam xưa.

Các đời trụ trì[sửa|sửa mã nguồn]

Lễ hội chùa Bút Tháp ( địa phương trong vùng quen gọi là hội chùa Thấp ) diễn ra vào ngày 24 tháng 3 âm lịch là một tiệc tùng lớn với nhiều nghi lễ và những game show dân gian, lôi cuốn phần đông khách thập phương trong và ngoài tỉnh đến dự .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

You may also like

Để lại bình luận